5.6 De machtsstrijd tussen fabrikanten en arbeiders

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 2

Datum:

Vak: Geschiedenis

Je weet hoe het modern imperialisme werd versterkt door het nationalisme en afzetmarkten en hoe Duitsland opkwam als nieuw land in Europa

 Waarom en hoe verdedigde het liberalisme vooral de belangen van de fabrikanten?

Wat was de communistische theorie van Karl Marx? 

- Sociale kwestie, het kapitalisme, het liberalisme, het communisme van Marx 

Oefenen met beeldbronnen: schilderij 

opdrachten 132 t/m 136 

Kan iedereen in eigen woorden uitleggen wat de sociale kwestie, het kapitalisme, het liberalisme en het communisme van Marx inhouden? 

Opdrachten maken bij paragraaf 5.6 

Opdrachten bespreken 

Welke vragen heb je over deze les? 

Leerstof voor geschiedenis (toetsweek) staat in studiewijzer van SomToday

Voorkennis

Je weet hoe het modern imperialisme werd versterkt door het nationalisme en afzetmarkten en hoe Duitsland opkwam als nieuw land in Europa

Leerdoel

 Waarom en hoe verdedigde het liberalisme vooral de belangen van de fabrikanten? 

Wat was de communistische theorie van Karl Marx? 

Arbeiders staan buitenspel

• Na Franse Revolutie geen standenmaatschappij meer 

• Maar van vrijheid en gelijkheid weinig te merken 

• Arbeidersoverschot 

• Fabrieksbazen bepalen

De Sociale Kwestie

• Veel burgers maken zich zorgen om arbeidsomstandigheden 

•  Schrijvers en journalisten zochten publiciteit 

• Maatschappelijke discussie: sociale kwestie 

Het kapitalisme 

• Moet de overheid zich niet gaan bemoeien met de arbeidsomstandigheden? 

•  Adam Smith (1723-1790): Nee, het gaat nu goed 

• Kapitalisme: kapitaal en arbeid in handen van de particulieren 

• Vooral zo veel mogelijk winst maken

Het liberalisme 

• Nieuwe politieke stroming: het liberalisme  

• De overheid moet de individuele burger zoveel mogelijk zijn gang laten gaan 

• Geen overheidsbemoeienis, dus ook niet bij de sociale kwestie 

Karl Marx 

(1818-1883)

• Schreef het communistisch manifest 

• Klassenstrijd  tussen bourgeoisie en proletariaat 

• Strijd niet op een normale manier oplossen

Het communistisch manifest 

• De geschiedenis van samenlevingen is een klassenstrijd 
•  In 19e eeuw: Bourgeoisie (kapitalisten) vs het proletariaat (arbeiders)
• De kloof tussen arm en rijk alleen maar groter 
• Er zou een spontane wereldwijde arbeidersrevolutie uitbreken, waarbij het proletariaat de macht grijpt 
• Een klasseloze samenleving ⮕ het communisme 
• Geen privebezit, iedereen werkt voor het gemeenschappelijk belang 

p. 226 wb

Begrippen

• Sociale Kwestie 

• Kapitalisme 

• Liberalisme 

• Communisme (Karl Marx) 

Opdrachten

Maken bij paragraaf 5.6: 

121, 128, 130, 138 

Leerboek: 138 t/m 141 

Werkboek: 222 t/m 227

Datum:

Vak: Geschiedenis

Teks

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Leerdoel

Vraag 1: 

Waarom verdedigde het liberalisme vooral de belangen van de fabrikanten?

Voorbeeldantwoord: 

Omdat het liberalisme vonden dat de staat de individuele burger zoveel mogelijk zijn gang moest laten gaan. Dus ook niet bemoeien met de sociale kwestie

Waarom verdedigde het liberalisme vooral de belangen van de fabrikanten?

Vraag 2: 

Wat wordt bedoeld met de sociale kwestie? 

Voorbeeldantwoord: 

Het vraagstuk rondom de slechte arbeidsomstandigheden, zoals kinderarbeid, lange werkdagen, lage lonen en slechte woonomstandigheden

Wat wordt bedoeld met de sociale kwestie?

Vraag 3: 

Wat houdt de communistische theorie van Marx in? 

Voorbeeldantwoord: 

Karl Marx beschreef een klassenstrijd tussen het proletariaat en de bourgeosie. Uiteindelijk zal het proletariaat het bestuur omverwerpen doormiddel van een spontane arbeidersrevolutie. Daarna zou het een klasseloze samenleving worden. Waarbij iedereen werkt voor het algemeen belang

Wat houdt de communistische theorie van Karl Marx in? 

De Sociale Kwestie

• Veel burgers maken zich zorgen om arbeidsomstandigheden 

•  Schrijvers en journalisten zochten publiciteit 

• Maatschappelijke discussie: sociale kwestie 

Het kapitalisme 

• Moet de overheid zich niet gaan bemoeien met de arbeidsomstandigheden? 

•  Adam Smith (1723-1790): Nee, het gaat nu goed 

• Kapitalisme: kapitaal en arbeid in handen van de particulieren 

• Vooral zo veel mogelijk winst maken

Het liberalisme 

• Nieuwe politieke stroming: het liberalisme  

• De overheid moet de individuele burger zoveel mogelijk zijn gang laten gaan 

• Geen overheidsbemoeienis, dus ook niet bij de sociale kwestie 

Karl Marx 

(1818-1883)

• Schreef het communistisch manifest 

• Klassenstrijd  tussen bourgeoisie en proletariaat 

• Strijd niet op een normale manier oplossen

Het communistisch manifest 

• De geschiedenis van samenlevingen is een klassenstrijd 
•  In 19e eeuw: Bourgeoisie (kapitalisten) vs het proletariaat (arbeiders)
• De kloof tussen arm en rijk alleen maar groter 
• Er zou een spontane wereldwijde arbeidersrevolutie uitbreken, waarbij het proletariaat de macht grijpt 
• Een klasseloze samenleving ⮕ het communisme 
• Geen privebezit, iedereen werkt voor het gemeenschappelijk belang 

Communistische heilstaat 

• Na de revolutie: communistische dictatuur

• Alle bedrijven zijn van de staat - voor het gemeenschappelijk belang 

• fase vijf: de heilstaat 

• Een ideale samenleving; zonder klassen en uitbuiting 

Onenigheid over de route 

• Niet iedereen voorstander van een gewelddadige revolutie  

• Deel van de communistische aanhangers wil via de politiek betere arbeidsomstandigheden

• Sociaal democraten 

• Om dat doel te bereiken: algemeen kiesrecht  

Opdrachten

Maken opdrachten: 

145, 146, 147 en 148 

Leerboek: 141 en 142

Werkboek: 229 t/m 231