Par. 5.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 5

Paragraaf 1: De Renaissance

Programma 

1. Terugblikvraag (5 min.)

2. Uitleg: Renaissance en humanisme (15 min.) 

3. Zelf aan de slag (15 min.) 

4. Bespreken + afsluiting (rest van de les) 

Lesdoelen 

1. Je kunt uitleggen wat de renaissance inhoudt en waardoor die juist in Italië ontstond
2. Je kunt uitleggen wat het veranderen de mens- en wereldbeeld in de renaissance te maken heeft met de heroriëntatie van de klassieke oudheid
3. Je kent de ideeën van enkele humanisten en renaissance-kunstenaars en hun bijdrage aan het nieuw mens- en wereldbeeld.

Vragen?

Keuzemenu

Keuze 1: Luister mee met de uitleg en volg het programma van de les. (Advies voor mensen met cijfer onder de 7)

Keuze 2: Neem zelfstandig de Lessonup door (5.1) en werk de leerdoelen van 5.1 uit (zie eind hoofdstuk 5)!

§ 5.1 De renaissance

Kenmerkend aspect:

• Het veranderende mens- en wereldbeeld en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling
  
• Hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid 

Noem zoveel mogelijk kenmerken van de Klassieke (Grieks-Romeinse) kunst

Wat betekent Renaissance?

Familie de medici

§ 5.1 De renaissance

• 
  

• Renaissance = wedergeboorte klassieke oudheid.
• 15e eeuw: Ontstaan renaissance in Noord-Italiaanse steden
• Er ontstaat een nieuwe bovenlaag van handelaren en bankiers met een nieuw 'levensgevoel'
• Handelaren wilde genieten van het leven + hun  rijkdom en succes tonen: gebruiken hiervoor klassieke kunst, kunstenaars en Humanisten. 
• Door handel met Noord-Europa verspreidt dit naar vooral Vlaanderen (Handelscentra) 

§ 5.1 De renaissance

§ 5.1 De renaissance

• 
  

Waarom ontstaan in Italië: 

1. Politieke oorzaak: Italiaanse steden waren zelfstandig (geen staatsvorming): daardoor konden handelaren succesvol en rijk worden 

2. Economische oorzaak: gunstige ligging en handel met Midden-Oosten en Vlaamse steden: Handel maakte rijk en islamitische handelaren namen klassieke kunst mee. 

3. Geografische oorzaak: In Italië was nog veel klassieke kunst aanwezig. 

4. Militaire oorzaak: Verovering van Constantinopel door islam (1453) 

§ 5.1 De renaissance

5.1 De renaissance: 

Gevolg 1 

Er ontstaat nieuwe aandacht voor klassieke kunst en cultuur

• Zuilen en bogen komen terug 
• Kunst realistisch en in perspectief
• Mens weer centraal in kunst 
• Thema's niet meer alleen religieus

5.1 De renaissance: 

Gevolg 2 

Mensbeeld verandert: 

• De mens komt weer centraal te staan: Schildert zichzelf, durft successen te vieren 
• De ideale mens verandert: Homo universalis als opvoedingsideaal: De mens die zich op zoveel mogelijk gebieden ontwikkelt, die nieuwsgierig en kritisch is. Bv. Leonardo Da Vinci

5.1 De renaissance: 

Gevolg 3

3. Nieuwe wereldbeeld: Levensmotto verandert ('carpe diem') en mensen leren meer over de wereld. 

Bijvoorbeeld: Ontdekkingsreizen naar Amerika en Azië

5.1 De renaissance: 

Gevolg 4

4. Nieuwe wetenschappelijke belangstelling. 

• Belangrijke rol voor humanistische geleerden: zij bestudeerden werken uit de oudheid kritisch en worden onderdeel van opvoeding
• De mens moet kritisch en nieuwsgierig zijn: ontdekkingsreizen
• Maar.... Men komt niet tot veel nieuwe kennis. Men blijft hangen in de oudheid.

Kunst: Middeleeuwen

1. Geen rekening gehouden met: symmetrie, verhoudingen en perspectief

2. Kunstenaar niet belangrijk

3. Religieuze onderwerpkeuze

Kunst: Renaissance  

1. symmetrie, verhoudingen en perspectief belangrijk

2. Kunstenaar centraal: vaak te zien op kunstwerk

3. Meer variatie in onderwerpkeuze. 

Stellingen

• Renaissance betekent wedergeboorte van de klassieke oudheid.
• In de renaissance komt de mens weer centraal te staan en speelt God geen rol meer
• In de renaissance moeten mensen kritisch en nieuwsgierig zijn. 
• In de renaissance is de ideale mens (homo universalis) heel goed in 1 ding. 

Leonardo da Vinci was een homo universalis die zich weinig aantrok van de normen die de Kerk stelde.

Leg uit, met behulp van twee bronelementen, dat hij de benaming homo universalis eer aan deed. (2p)

Opdracht 

Maak de rest van deze LessonUp 'Par. 5.1 (vanaf Pagina 20)

Check aan het eind of je alle lesdoelen kunt uitleggen. Niet? Stel vragen! 

Ga aan de slag met de weektaak

- Lees Par. 5.1 

- Maak de leerdoelen van 5.1

Mensbeeld renaissance 

Wereldbeeld renaissance 

Heroriëntatie klassieke oudheid

Wereldbeeld middeleeuwen

Humanisten

Wetenschappers van de renaissance

De nieuwsgierige en kritische mens, die zich op zoveel mogelijk terreinen ontwikkelt 

Memento mori

Carpe Diem

Realistisch, perspectief, goede verhoudingen, niet alleen religieus

§ 5.1 De renaissance

• 
  

§ 5.1 De renaissance

Kunst

Zijn de afbeeldingen op de vorige pagina middeleeuws of uit de renaissance? Leg je antwoord uit

Kies het goede vak

Renaissance

Middeleeuwen

Muziek

CARPE DIEM

MEMENTO MORI

Leg in een aantal zinnen uit waarom het volgende kenmerkende aspect bij de renaissance past: Het veranderende mens- en wereldbeeld en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

Leg in een aantal zinnen uit waarom het volgende kenmerkende aspect bij de renaissance past: Hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid

Leg aan de hand van drie elementen uit de bron op de vorige pagina uit waarom het op de vorige pagina weergegeven schilderij typerend is voor de Renaissance (3P)

Leonardo da Vinci was een homo universalis die zich weinig aantrok van de normen die de Kerk stelde.

Leg uit, met behulp van twee bronelementen, dat hij de benaming homo universalis eer aan deed. (2p)

Lesdoelen 

1. Je kunt uitleggen wat de renaissance inhoudt en waardoor die juist in Italië ontstond
2. Je kunt uitleggen wat het veranderen de mens- en wereldbeeld in de renaissance te maken heeft met de heroriëntatie van de klassieke oudheid
3. Je kent de ideeën van enkele humanisten en renaissance-kunstenaars en hun bijdrage aan het nieuw mens- en wereldbeeld.

Welk onderdeel van de lesdoelen begrijp je nog niet?

Aan de slag!

1. Lees Par. 5.2 
2. Maak de volgende werkboekvragen over 5.2: 3, 4, 6 en 7 

    (blz. 105)