4.1 - Indeling van de levende natuur

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Ordening

• Taxonomie = wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het benoemen en classificeren van de diverse levensvormen
  
• Classificatie = het indelen van organismen op grond van overeenkomsten of verwantschap in eigenschappen of kenmerken. 
• Carolus Linnaeus (1701-1778) -> Deelde in op morfologie = uiterlijke kenmerken
• Vanaf eind vorige eeuw classificatie op DNA

De simpele indeling: 4 rijken

De domeinen op basis van de bouw van ribosomen

Prokaryoot

• Zijn relatief eenvoudig gebouwde organismen
• Archaea of bacterie
  
• Geen celkern
  
• Altijd eencellig
  

Archaea

Leven vaak onder extreme omstandigheden (extremofielen).

Eukaryote cellen 

• eencellig of meercellig
• complexer gebouwd
  
• celkern
  
• organellen 
• dubbele membranen

Eukaryoot vs. prokaryoot

organisch <-> anorganisch

Organisch of anorganisch?

Anorganisch

Organisch

Eiwit

Zetmeel

NaCl

Glucose

DNA

Koolstof dioxide

Levenswijze

• autotrofe organismen kunnen uit anorganische stoffen organische stoffen maken
• heterotrofe organismen kunnen dat niet, moeten organische stoffen opnemen

Voorbeelden autotrofe organismen: planten en bepaalde soorten bacteriën (cyanobacteriën)

Verdere indeling

• De drie domeinen (prokaryoten, archaea en eukaryoten) worden onderverdeeld in rijken 
• Binnen de eukaryoten heb je de volgende 3 rijken: planten,   dieren, schimmels (en eigenlijk nog een vierde groep de eencellige eukaryoten)
  

• Na de rijken de volgende ezelsbrug: sk of gs

     s(tammen) k(lassen) o(rden) f(amilies) g(eslachten) s(oorten)

Indelingscriteria

Er zijn 3 criteria die 4 typen cellen uit elkaar kan houden: 

• aanwezigheid celwand: niet bij dierlijke cel, overige wel
• aanwezigheid bladgroenkorrels: alleen bij plantencel (en cyanobacteriën), rest niet
  
• aanwezigheid celkern: niet bij prokaryoot, rest wel

De levenswijze (autotroof of heterotroof) en uit hoeveel cellen het organisme bestaat zijn ook indelingscriteria

De indelingscriteria van "de 4 rijken".

De afstamming

van "de 4 rijken".

Welke cel hoort bij welk domein/rijk?

Schimmels

Dieren

Planten

Bacteriën

Sleep alle rijken/domeinen naar het juiste vak

Autotroof

Heterotroof

Sleep alle rijken/domeinen naar het juiste vak

Mitochondriën 

GEEN mitochondriën

Sleep alle rijken/domeinen naar het juiste vak

Eencellig

Meercellig

Classificatieniveaus

Hiërarchische reeks om soorten een plaats te geven

Stam

Geslacht

Indeling dierenrijk:

SK OF GS

Binaire naamgeving

Geslachtsnaam + soortsaanduiding 

(+ ontdekker)

Madeliefje:

Bellis perennis L.

Carolus Linnaeus

Sciurus vulgaris en Scurius carolinensis zijn beiden eekhoorns.
a. Behoren ze tot dezelfde soort?
b. Wat geeft de eerste naam aan?

1. ja; geslachtsnaam
2. nee; geslachtsnaam
3. ja; soortaanduiding
4. nee; soortaanduiding

De 2 vossen heten Vulpes lagopus en Vulpus Zedra. Kunnen ze vruchtbare nakomelingen produceren en waarom?

1. Ja, want de geslachtsnaam is hetzelfde
2. Ja, want de soortnaam is hetzelfde
3. Nee, want de geslachtsnaam is niet hetzelfde
4. Nee, want de soortnaam is niet hetzelfde

De latijnse naam van de ijsbeer is Ursus maritimus.
Wat is de soortnaam?

1. Ursus
2. maritimus
3. Ursus maritimus
4. timus

Sleep de woorden in de juiste volgorde van grootste (boven) naar kleinste (onder)

Rijk

Klasse

Familie

Orde

Soort

Geslacht

Stam 

Domein