Afscheid, vrij spel en spelvormen in de kinderopvang

• Opvoedkunde
• Secundair onderwijs

Afscheid, vrij spel en spelvormen in de kinderopvang

Afscheid

• warm afscheid
• inspelen op wensen en behoeften van het kind
• sta open voor communicatie met de opvoeders
• scheidingsangst kan aanwezig zijn 

Wat is scheidingangst?

• = seperatieangst
• Het reageert verdrietig als vertrouwde mensen uit zijn/haar omgeving weggaan.
• = meestal rond de leeftijd van 8 maanden tot 18 maanden.
• komt bij ieder kind voor maar het ene kind reageert hier intenser op dan het andere kind.
• deze angst is van voorbijgaande aard.

Tips voor een goed afscheid:

• Maak gebruik van vaste rituelen
• Houd het afscheid kort
• Laat het kind even zijn vertrouwde knuffel bijhouden
• Leid het kind af met een boekje lezen of spelen
• Maak de dagstructuur visueel
• Maak gebruik van troostwoordjes
• Laat de opvoeders het kind uitbundig begroeten bij het ophalen 

Belangrijk!

Tijdens onthaal en afscheid worden aanwezigheden genoteerd.

Hoe?

• Kinderbegeleider noteert het uur van brengen en afhalen
• Kinderbegeleider houdt de dagen en uren bij van aanwezigheid van het kind in de kinderopvang (dit kan schriftelijk of digitaal)

Waarom is het belangrijk om de aanwezigheden nauwkeurig bij te houden?

Waarom is het belangrijk om de aanwezigheden nauwkeurig bij te houden?

1. Voor de veiligheid (vb. bij brand, evacuatie e.d.)
   
2. Voor de facturatie
   
3. Planning en personeel
   
4. Administratie en regelgeving

Vrij spel in de kinderopvang

Vrij spel

• = buiten de dagstructuur (-> een groot deel van de dag)
• het kind kiest zelf wat het doet
• ervaringen en gebeurtenissen worden verwerkt
• prikkelt de creativiteit van het kind en ontdekt eigen vaardigheden
• ontdekt de wereld op zijn eigen manier

Wat zijn voordelen van vrij spel?

1. Het kind krijgt de kans zijn sociale vaardigheden te verbeteren.
2.  In vrij spel kan het kind ervaringen en gebeurtenissen verwerken.
3. Vrij spel prikkelt de creativiteit van het kind.
4. Het kind leert zijn interesses en eigen vaardigheden te ontdekken.

Wat is de rol van de kinderbegeleider tijdens vrij spel?

• betrokken zijn (= aanmoedigen, dingen voor doen, af en toe meespelen)
• toezicht houden en de fysieke en psychische veiligheid bewaken 
• gepaste materialen aan het kind aanbieden (niet alles tegelijkertijd)
• ervoor zorgen dat de ruimte aangepast is

Activiteiten in de kinderopvang

Waarom is spel belangrijk voor een kind?

• is een middel om contact te maken met de buitenwereld
• het doet ervaringen op
• het kind leert creatief oplossingen te zoeken
• het kind ontdekt de wereld
• het kind oefent verschillende vaardigheden
• het kind leert ervaringen te verwerken 

Factoren van keuze van vrij spel:

• hangt af van de interesses van het kind
• hangt af in welke ontwikkelingsfase het kind zich bevindt

• het soort spel hangt af van de leeftijd en de ontwikkelingsfase van het kind
•  als kinderbegeleider moet je variëren in het aanbod van activiteiten

Soorten spelvormen

Soorten spelvormen:

1. Spelen met voorwerpen (exploratief spelvorm): spelen met water, zand, voelboekje, parels, dozen, rietjes, dennenappels...
2. Beweegspel: tikkertje, voetbal, dansen, fietsen, ...
3. Interactief spel: samen spelen vb. verkleden, winkeltje, verstoppertje ....
4. Creatief spel: tekenen, schilderen, knutselen, klei, ....
5. Fantasiespel/rollenspel (winkeltje, doktertje, toneel, ...)
6. Spelen met taal: liedjes, versjes, poppenkast, verhaaltje voorlezen, ...

Spelen met voorwerpen

Doel: het kind ontdekt wat je met voorwerpen kan doen, op welke manier je ze kan gebruiken en dat een voorwerp ook voor iets anders kan dienen dan waarvoor het bedoeld is.

Spelen met voorwerpen

Baby: zintuiglijk, bewegende voorwerpen, grote & kleurrijke voorwerpen, ...

Peuter: fijne motoriek wordt beter; krijgt zijn bewegingen beter onder controle

Kleuter: abstracte begrippen (veel, weinig, lang, kort)

Lager schoolkind: is graag technisch bezig met voorwerpen

Beweegspel

Doel: Het kind krijgt bewegingen onder de knie en het bevordert de fysieke ontwikkeling.

Beweegspel

Baby: geniet om zelf te bewegen (rollen, kruipen, ...)

Peuter: tussen 12 en 18 maand leert de peuter stappen

Kleuter: heeft bewegingen reeds goed onder controle. Wil zijn evenwichtsgevoel verder oefenen.

Lager schoolkind: heeft behoefte aan bewegen en energie. Wordt sterker, handiger en krijgt een beter evenwichtsgevoel. Krijgt een groter uithoudingsvermogen.

Interactief spel

Doel: kinderen leren reageren op elkaar. Ze oefenen invloed uit op de omgeving en op elkaar. 

Interactief spel

Baby: is geïnteresseerd in menselijke gezichten

Peuter: krijgt interesse in andere kinderen. Ze gaan elkaar opzoeken en bootsen elkaar na

Kleuter: spelen echt samen, houden rekening met elkaar en er ontstaan vriendschappen

Lager schoolkind: samen spelen is erg belangrijk. Het kind leert zich verplaatsen in de leefwereld van de ander. Het kind hoort er graag bij. Er ontstaan vriendschappen op basis van interesses.

Creatief spel

Doel:  

• het kind ontdekt nieuwe dingen  die hij met materiaal kan doen
• Het vermogen om oplossingen en nieuwe werkwijzen te ontdekken wordt gestimuleerd
• Het denken en doen wordt gestiumeerd
• Zorgt voor een hoge betrokkenheid 
• De fantasie van het kind wordt geprikkeld

Creatief spel

Baby: sensorisch (zintuigelijk) ontdekken van materialen

Peuter: vindt het fijn om nieuwe dingen met voorwerpen te doen en om door middel van bewegingen iets op papier te zetten

Kleuter: houdt van knippen, plakken, kan zelf voorwerpen maken en leert doelbewust tekenen

Lager schoolkind: tekeningen worden meer gedetailleerd, fijne motoriek is goed ontwikkeld

Fantasiespel

Doel:  

• leert verschillende rollen kennen
• leert nieuwe situaties kennen
• leert omgaan met emoties
• creativiteit in het denken en stimuleren verbeelding

Fantasiespel:

Peuter: bootst volwassenen na, speelt graag met 'echt' huishoudelijk materiaal

Kleuter: speelt rollenspel met leeftijdsgenootjes en speelt meegemaakte situaties na

Lager schoolkind: leert omgaan met regels en gaat eigen regels bedenken

Spelen met taal

Doel:  

• stimuleert het kind om actief met taal bezig te zijn
• taalontwikkeling en cognitieve ontwikkeling wordt gestimuleerd

Spelen met taal:

Baby: luistert graag naar liedjes, versjes. Belangrijk  om veel te praten voor de taalontwikkeling

Peuter: geniet van verhaaltjes vertellen en boekjes lezen

Kleuter: wil weten hoe de wereld in elkaar zit. Beheerst de meeste regels van de thuistaal

Lager schoolkind: leert schrijven en begrijpt informatie hij hoort of leest. Kan een eigen mening geven

Opdracht: zet de juiste spelvorm bij juiste afbeelding

Fantasiespel

• Rollenspel: doen alsof en na doen spel
  
• Kind speelt dingen na die hij echt heeft gezien
  
• Oefenen voor later
• Vader en moedertje, dokter, brandweer, met popen spelen
• Veel praten (taalontwikkeling)

Bewegingsspel

• Ren spel/tik spel
• Dansen en springen
  
• Glijbaan, klimtoestel, ballenbak, tikkertje
  
• Straatspel
  
• Balspel
• Fietsen
  
• Behendigheidsspel

Creatief spel

• Bouwen
  
• Ruimtelijk inzicht
  
• Oog hand coördinatie
  
• Samen werken
• Creativiteit

Regelspel

• Bordspellen
  
• Sporten
  
• Leren omgaan met regels, op je beurt wachten, winnen/verliezen, teleurstelling, afspraken maken en samenwerken

Andere soorten spellen

Denkspel

Woordspel

Concentratiespel

Puzzelspel

Quiz
Muziekspel

Kaartspel

Gezelschapsspel

Welk soort spel spelen deze kinderen?

Welk soort spel speelt dit kind?

Een gezelschapsspel is een:

1. creatief spel
2. interactief spel
3. taal spel
4. samenspel

Zich verkleden in een prinses is een:

1. creatief spel
2. interactief spel
3. fantasie spel
4. samenspel

Naar de poppenkast kijken en luisteren is een:

1. creatief spel
2. interactief spel
3. fantasie spel
4. taalspel

touwtje springen is een :

1. bewegingsspel
2. interactief spel
3. fantasie spel
4. taalspel

Speelhoeken

Mogelijke speelhoeken:

• ontdekhoek
• bouwhoek
• muziekhoek
• creatieve hoek
• fantasiehoek
• spellenhoek
• poppenhoek