Woord- en zinsleer

• Nederlands
• Hoger onderwijs

Doelen

Wat wil je bereiken met woord- en zinsleer? 

• in deze les 
• voor jouw eigen lessen op stage / later 

https://padlet.com/jessicadevis1/
wpiih81n47jaleiy

Voorbeeldvraag examen

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al aan gewend.

Hoe werkt het systeem van andere talen?

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al aan gewend.

Er zijn veel woordsoorten. Hoe houden jullie het overzichtelijk?

Doel:

• vlot studeren
• vlot oefeningen maken
• vlot uitleggen aan leerlingen 

"Benoem elk woord zo gedetailleerd mogelijk."

3 woordsoorten met subcategorieën:

• de lidwoorden
• de werkwoorden
• de voornaamwoorden
         

Schema 

het werkwoord

Oefening

1. Maak een schema van de subcategorieën van het voornaamwoord

2. Zoek wat voor jou het beste werkt: 

• Welk soort schema: een mindmap, een lijst, ...? 
• Begin je met een voorbeeld of met de theoretische naam? 
• Wil je extra info toevoegen? Welke? 
  
  

3. Klaar? Vergelijk jouw schema met dat van een medestudent.

Je kan dezelfde werkwijze gebruiken bij zinsleer.

Doel:

• vlot studeren
• vlot oefeningen maken
• vlot kunnen uitleggen aan leerlingen 

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al aan gewend.

Nevenschikkend & onderschikkend

www.synoniemen.net

• schikken = op zijn plaats zetten
• neven = naast

nevenschikkend

onderschikkend

Ik ben er,
want ik spreek dezelfde taal.

= samengestelde zin: nevenschikking

Ik ben er
omdat ik dezelfde taal spreek.

= samengestelde zin: onderschikking

Welke verschillen observeer je tussen deze 2 zinnen?

Ik ben er,
want ik spreek dezelfde taal.

• Ik ben er.
• Ik spreek dezelfde taal.

= samengestelde zin: nevenschikking

Ik ben er
omdat ik dezelfde taal spreek.

• Ik ben er. 
• Ik dezelfde taal spreek.

= samengestelde zin: onderschikking

	Ik ben er, want ik spreek dezelfde taal. NEVENSCHIKKING	Ik ben er omdat ik dezelfde taal spreek. ONDERSCHIKKING
Zin 2 apart te gebruiken?	ja	nee
Plaats werkwoord(en) zin 2?	De pv staat na het onderwerp.	De pv (en de andere ww.) staan achteraan.
Type voegwoord?	en, maar, want, of (= meest frequent)	omdat, dat, die, terwijl, zodat, ... (= grote groep)

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al aan gewend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin: nevenschikkend
3. Samengestelde zin: onderschikkend

Daardoor voel ik dat ik besta.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin: nevenschikkend
3. Samengestelde zin: onderschikkend

Ik woon al heel mijn leven in een droomkasteel, gewoon omdat ik de kamer met je deel, en 't zijn er veel.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin: nevenschikkend
3. Samengestelde zin: onderschikkend

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al aan gewend.

Er zit een mug op de muur.

• Werkwoordelijk gezegde / naamwoordelijk gezegde?
• Duid het werkwoordelijk gezegde aan & vergelijk met je buur.
• Wat is het werkwoordelijk gezegde? 
    Pv? Aanvulling?

Schrijf deze zin over:

Er zit een mug op de muur.

Dat is weer typisch.

• Werkwoordelijk gezegde / naamwoordelijk gezegde?
• Duid het naamwoordelijk gezegde aan. 
• Wat is het werkwoordelijke deel? 
• Wat is het naamwoordelijke deel?

Schrijf deze zin over:

Dat is weer typisch.

Ik moet morgen vroeg opstaan.

• Werkwoordelijk / naamwoordelijk gezegde?
• Duid het werkwoordelijk gezegde aan.
  
• Wat is het werkwoordelijk gezegde?
    Pv? Aanvulling?

Schrijf deze zin over:

Ik moet morgen vroeg opstaan.

Deze zin heeft 2 werkwoorden. Welke subcategorieën van de werkwoorden zie je?

Dus...

• Werkwoordelijk / naamwoordelijk gezegde?
• Werkwoordelijk gezegde: pv? Aanvulling?
• Naamwoordelijk gezegde: werkwoordelijk / naamwoordelijk deel?

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al aan gewend.

Er zit een steentje in mijn schoen, maar ik ben er al aan gewend.

Enkele contrasten

voorzetselvoorwerp

bijwoordelijke bepaling

Niemand ziet het, maar ik voel het in mijn ziel.

Ik ben gewend aan het steentje. 

Hoeveel het pijn doet, hangt af van je kijk op de dingen.

Daardoor voel ik dat ik besta.

1. Onderwerpzin
2. Lijdendvoorwerpzin
3. Meewerkend-voorwerpzin

Ik woon al heel mijn leven in een droomkasteel, omdat ik de kamer met je deel.

1. lijdendvoorwerpzin
2. bijvoeglijke bijzin
3. bijwoordelijke bijzin

Lijdendvoorwerpzin

Bijvoeglijke bijzin

Ik voel het steentje dat in mijn schoen zit. 

Ik voel dat er een steentje in mijn schoen zit.

Gaat het nog?

Laatste oefening

... geef ...

Ik geef morgen een boeketje rozen aan mijn oma voor Moederdag omdat ze de allerliefste is. 

Oefening

Benoem de zinsdelen van deze zin.

Bron: Five-Minute Activities (Ur, P. & Wright, A.)

Doel(en) bereikt?

Welke vragen heb je nog?