2V 3.9 Spelling (Talent)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

spelling 3.9

• Voltooid deelwoord
  
• Tegenwoordig deelwoord
  
• Tussenletter samenstelling
  

Leerdoelen/ leeronderdelen

Voltooid deelwoord

Tegenwoordig deelwoord

Tussenletter samenstelling

Dicteewoorden

Hoe noem je de werkwoordsvormen 'afgelopen' en 'gemaakt' in de vorige dia's?

Wat weet je al over het voltooid deelwoord?

Vul een juist gespeld voltooid deelwoord in de zin in: Wij hebben lekker .........(zwemmen).

Vul een juist gespeld voltooid deelwoord in de zin in: Maria wordt door de arts .....( opereren).

Vul een juist gespeld voltooid deelwoord in de zin in: Zij hebben vandaag 15 km ....( fietsen).

Het voltooid deelwoord

Heeft een hulpwerkwoord nodig:

Ik heb………..(gemaakt)

    Ik ben………..(opgehaald)

    Ik word………..( verzorgd)

Het geeft aan dat iets afgelopen/ voltooid is.

VD klankveranderende ww

Schrijf wat je hoort.

         Eindigt meestal op –en.

Bijv. gebeten, geschreven, gelopen, gekregen.....

VD klankvaste ww

ge+stam+t óf ge+stam+d

Ezelsbruggetje: 

•  ‘t  s e x y  f o k s ch aa p

Bijv. gemaakt, geleerd

• Of het VD langer maken...

Bijv. gemaakte, geleerde

Voltooid deelwoord

Let op bij de wissel z/s en v/f!

Bijv. verhuizen - verhuisd

        beroven - beroofd

Uitzonderingen

Bij ww waarmee de infinitief met ge-, be-, ont-, ver-, en her- begint, begint het VD niet met ge-.

Bijv. beantwoorden – beantwoord

        verbranden - verbrand

        herinneren - herinnerd

let op!

Soms hoor je het verschil tussen pv en vd niet, maar je schrijft ze wel anders.

Zij verandert de opstelling.

Zij is veranderd.

Opa is vorig jaar naar Oostenrijk...... (rijden)

Toen uj hebben we zelf maar ons haar..... ( knippen )

Ze hebben de nieuwe omgeving....... (verkennen)

Wat is het voltooid deelwoord van "interviewen"?

1. geinterviewd
2. geïnterviewd
3. geinterviewt
4. geïnterviewt

Wat is het voltooid deelwoord van "misbruiken"?

1. misbruikt
2. gemisbruikt

Wat is het voltooid deelwoord van "verduren"?

1. geduurd
2. verduurd
3. geverduurd

Wat is het voltooid deelwoord van "uitzoeken"?

1. uitzocht
2. uitgezocht
3. geüitzocht
4. uitgezoekt

Tegenwoordig deelwoord

Geeft aan dat je iets doet, terwijl je ook iets anders doet.

Geeft aan hoe iets gebeurt.

Hele werkwoord + een D

Kwijlend nam ik een hap. 
Pratend met volle mond zag ik hem vies naar me kijken.

Wat is het tegenwoordig deelwoord van 'juichen'?

1. gejuicht
2. gejuichd
3. juichend
4. juichent

Wat is het TEGENWOORDIG DEELWOORD van 'huilen'?

1. gehuild
2. huilend
3. huilent
4. gehuilt

Vond je de lesstof moeilijk (0) of heel makkelijk (100)?

0100

Het belang van de juiste spelling

Welke spelling is correct

1. paardebloem
2. paardenbloem
3. paardbloem

Samenstellingen

• Je kunt samenstellingen maken door 'soms' gebruik te maken van tussenletter(s)
• Je kent de regels als het gaat om de tussenletter(s)

Wat zijn de verschillen?

Uitleg

Samenstelling zijn twee woorden die SAMEN één woord worden

vb. bureau + blad = bureaublad

boeken + plank = boekenplank

Tussenletter -(e)n-

Het eerste woord heeft alleen een meervoud op -n. 

Krant  = kranten  -> krantenbezorger

Kip      =  kippen   -> kippensoep

blinde = blinden -> blindenschool

Uitzonderingen regel tussenletter  -(e)n-

• Het eerste woord gaat over iets dat uniek is 

vb. Zon = zonnestelsel, Koningin = Koninginnedag

• Het eerste woord is versterkend

vb. Apetrots = heel trots, beresterk = heel sterk

• Het eerste woord heeft een mv op -en en op -s

vb. Groente = groentes & groenten -> groentesoep

Uitzonderingen regel tussenletter  -en-

• Het eerste deel geen zn is                                                                                                      vb. hogeschool, platteland, huilebalk

• Het eerste deel geen meervoud heeft

vb. tarwemeel, benzinegeur

• Het eerste woord heeft alleen een meervoud op -s

vb. aspergesoep, douchekraan

Tussenletter -s-

Deze kun je vaak horen

vb. Meningsverschil, jongensbroek

Als het tweede deel met een -s begint

dames + sjaal = damessjaal

Streepje

Als het eerste deel een cijfer of een afkorting is

A4-papier

VWO-leerling

erwt+soep

1. erwtesoep
2. erwtensoep

liefde+brief

1. liefdebrief
2. liefdenbrief
3. liefdesbrief

maan+schijn

1. manenschijn
2. maneschijn

meisje+schoen

1. meisjesschoen
2. meisjeschoen

dier+winkel

1. dierenwinkel
2. dierwinkel

kip+vel

1. kippevel
2. kippenvel

zon+straal

1. zonnestraal
2. zonnenstraal

Als een deel van de samenstelling uniek is, dan ...

1. Is de tussenletter altijd een -n
2. Is de tussenletter altijd een -s
3. Wordt er geen tussenletter gebruikt

Welke spelling is correct?

1. beregoed
2. berengoed

Welke spelling is correct?

1. koninginnesoep
2. koninginnensoep

Nakijken opdracht 1 blz 216

b Experts hebben, vooruitkijkend naar de toekomst, ons onderwijs beoordeeld en fronsend geconcludeerd dat de kennissamenleving om ander onderwijs vraagt.

c Op de iPadscholen die werden geopend, wordt deze vraag omgezet in daden: leren via de iPad.

d Afgaand op initiatiefnemer Maurice de Hond worden leerlingen op deze manier veel beter  voorbereid op het digitale leven na mbo, hogeschool of universiteit.

e ‘Leerlingen krijgen in het huidige onderwijs skills aangeleerd die ze in de toekomst niet nodig hebben,’ aldus De Hond.

f Ook op andere scholen is de iPad – eerst nog aarzelend – geïntroduceerd en wordt er minder sturend lesgegeven.

g Veel leraren hebben mopperend afgegeven op dit nieuwe onderwijs en ook de onderwijsinspectie heeft toegezegd goed op te blijven letten.

8 Sommige docententeams waren direct gegrepen door het iPadonderwijs, terwijl andere er nog niet helemaal aan zijn gewend.

9 Voor die laatsten is het waarschijnlijk een troostende gedachte dat de eerste iPadscholen alweer gesloten zijn.

Vandaag

- Dicteewoorden

- Opdracht 4, 8, 9 nakijken

- Maken opdracht 10

- (nakijken opdracht 10)

- PW-stof: lezen, woorden, spelling en grammatica (enkel 3.7) van hoofdstuk 3

Maak opdracht 4+ 8 + 9 blz 221

Opdracht 4 blz 218

a Vorig jaar zijn 34 vwo’ers meegereisd met het schip Regina Maris van het project ‘School at Sea’.

b Een half jaar lang hebben zij onderwijs gevolgd op zee.

c De leerlingen hebben hun wiskunde- en taalvaardigheden ontwikkeld en daarnaast geleerd hoe een schip zelfstandig bestuurd moest worden.

d Toen de leerlingen weer thuis waren gearriveerd, hebben ze verteld hoe ze de reis hadden beleefd.

e De reis had hun identiteit versterkt, hun zelfvertrouwen vergroot en ze hadden met volle teugen genoten!

Opdracht 8 blz 221

a

Een samenstelling bestaat altijd uit minstens twee woorden die ook los van elkaar voorkomen.

b 

Het tweede woord samenstelling begint met een -s. (of s-klank). Je kunt dus niet horen of er een tussen-s komt tussen gezin + samenstelling. Om dat te weten verander je het tweede woord, bijvoorbeeld: gezinsuitbreiding. Je hoort daarin een tussen-s, dus schrijf je die ook in gezinssamenstelling.

c 

Van dovenschool moet je het meervoud kennen. Keuken eindigt al op -en, dus daar is dat niet nodig. Bij het woord dovenschool moet je eerst weten of het meervoud doven of doves is. Het juiste meervoud is doven, daarom schrijf je dovenschool.

Opdracht 9 blz 221                                                a kwaliteit + controle kwaliteitscontrole 1

regel 1: je hoort een -s                                                b gezelschap + spel gezelschapsspel 2 regel 2: je hoort geen -s                                                                   c dorp + plein dorpsplein 1

regel 3: meervoud op -(e)n                                                         d onweer + bui onweersbui 1

regel 4: uitzondering regel                                                          e peer + boom perenboom 3

f kat + bak kattenbak 3

g krant + kop krantenkop 3

h hart + wens hartenwens 3

i station + chef stationschef 2

j beer + goed beregoed 4

k handel + stad handelsstad 2

l schoonheid + slaapje schoonheidsslaapje 2

m hoogte + verschil hoogteverschil 4

n dakloze + krant daklozenkrant 3

o zon + straal zonnestraal 4

p kip + vel kippenvel 3