Oost-Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

De Koude Oorlog

Oost-Europa

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe de landen in Oost-Europa deel gingen uitmaken van het Communistische Oostblok en welke gevolgen dit had voor het verdere verloop van de Koude Oorlog.

Warschaupact, 1955

• Militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie
  

• Tegenhanger van de NAVO
  

• Opgericht als reactie op toetreding van West-Duitsland tot de NAVO
  

• Heeft bestaan tot 1991

Stalin sterft

5 maart 1953

• 
  

• Er is geen directe opvolger
  
• Na een machtsstrijd wordt Chroesjtsjov de nieuwe leider (1956)
  
• Hij wil afrekenen met de terreur van Stalin: destalinisatie 
  
• Alles wat aan Stalin deed herinneren in de SU, werd verwijderd.

De Hongaarse Opstand

1956

• Sommige landen in het Oostblok dachten dat ze hierdoor meer vrijheid hadden, bijvoorbeeld Hongarije. 
• Dit bleek niet waar: de Hongaarse opstand (1956) werd keihard door de Sovjet-Unie neergeslagen.

Video

De Hongaarse Opstand

Lancering van de Spoetnik 1

oktober 1957

De Sovjet-Unie lanceert de eerste satelliet op 4 oktober 1957.

Grote paniek in de Verenigde Staten: Spoetnikcrisis

Als de Sovjet-Unie een satelliet met een raket de ruimte in kan schieten, dan is het schieten van een raket met een atoombom naar de Verenigde Staten natuurlijk ook niet meer moeilijk!

De Praagse Lente

1968

• In 1968 wordt Alexander Dubček leider van Tsjechoslowakije
• Hij wil ‘communisme met een menselijk gezicht’
• Mensen mochten zeggen en schrijven wat ze willen
• Uiteindelijk grijpt de Sovjet-Unie uiteindelijk in en Dubček werd gearresteerd
• Deze Praagse Lente had toen een half jaar geduurd 
• 
  

Video

High Speed History:

Wat was de Praagse Lente?

Detente

[de·ten·te (de; v) politieke ontspanning]

Ontspanning in de jaren '70 tussen de Verenigde Staten 

en de communistische wereld

Waarom ontspanning?

• Betere communicatie sinds de Cuba Crisis (Hotline)

• De wereld was inmiddels wel gewend aan de Koude Oorlog
  

• De dominotheorie bleek (deels) niet waar te zijn (zie Vietnamoorlog)
  

• Amerika was militair en financieel onderuit gegaan in Vietnam (zie Vietnamoorlog)
  

• Economisch en politiek begon de Sovjet-Unie vast te lopen (stagnatie)

Voorbeelden

• Ping Pong-diplomatie tussen China en de Verenigde Staten (1971)
  

• Bezoek van Nixon aan China en de Sovjet-Unie (1972)
  

• Bezoek van Sovjet-leider Breznjev aan de Verenigde Staten (1973)
  

• Vrede met Noord-Vietnam (1973)
  

• Serie verdragen over beperking (atoom)wapens: non-proliferatievedrag, SALT I en SALT II 

Ontmoeting in de ruimte

juli 1975

De ruimterace was inmiddels, met het brengen van de eerste mens op de maan, 'gewonnen' door de Verenigde Staten

Inval van Afghanistan

door de Sovjet-Unie 

december 1979

Einde van de detente

Van ontspanning 

naar grote spanning

eerste helft van de jaren '80

Wat is er aan de hand?

• Wederzijdse boycot van de Olympische Spelen (Moskou 1980, Los Angeles 1984)

• Nieuwe president in de Verenigde Staten, Ronald Reagan, is agressief richting de Sovjet-Unie en spreekt over 'The Evil Empire' en de Sovjet-Unie moet naar de 'schroothoop der geschiedenis'
  

• Sovjet-Unie schiet een passagiersvliegtuig van Zuid-Korea uit de lucht (269 doden)

Wat is er aan de hand?

• SDI (Strategic Defense Initiative), een ruimteschild tegen raketten uit de Sovjet-Unie > inspiratie uit Star Wars
  

• Spierballen laten zien: plaatsing van nóg meer kruisraketten in Europa en opzichtige militaire oefeningen (Able Archer, 1983)

• De VS wilden de SU militair en economisch kapot maken door hen te dwingen nieuwe wapens te plaatsen.
  

Huiswerk 

Maken: opdrachtenboekje: 1 t/m 10
Vrijdag: 1 tot en met 5
Maandag: 6 tot en met 10