Grensvervagingen - 11.3 Despret over spiegeltest bij dieren

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Vinciane Despret

Onderzoek zelfbewustzijn bij dieren

Zelfbewustzijn -> vermogen perspectief aannemen van anderen -> 'wij'-gevoel

Spiegeltest als test voor zelfbewustzijn werkt niet bij dieren

De mens moet accepteren dat zij niet het uitgangspunt is of centrum van de wereld is

Mentalisme

Mentalisitsche dieren kunnen intenties toeschrijven aan anderen. Hiervoor is zelfbewustzijn nodig.

Spiegeltest

Spiegeltest: dieren die zichzelf herkennen in een spiegel hebben een zelfbewustzijn. Zij hebben namelijk een bewustzijn van zichzelf.

Hypothetiseren over intenties, overtuigingen en wensen van anderen

Wanneer je bewustzijn hebt van jezelf dan is de stap naar voorstellen wat anderen willen, vinden en denken, de volgende.

Lezen

Primaire tekst 12

blz 228

Privilege

Alleen diegene die de spiegeltest 'goed' uitvoeren worden onderzocht op zelfbewustzijn, anderen worden uitgesloten.

Maar wat als een dier geen belang of betekenis ziet in een spiegel/spiegeling?

Definiëren zelfbewustzijn

Perspectivisme stimuleren, toestaan of ontwikkelen

De capaciteit om jezelf te tonen aan een ander, om jezelf te zien zoals anderen jou zijn; interrelationeel proces (i.p.v. cognitief proces)

Voorbij de tegenstelling zien-niet-zien, maar gezien kunnen worden; het gaat om het effect.

Het zich juist niet vertonen (verstoppen) ligt in het verlengde, namelijk het veronderstellen dat een ander je zien (zou zien).

Eindterm 18

18. De kandidaten kunnen de opvattingen van Haraway, Morton, Despret, Latour, Hayles, Barad, Harari

en Rasch over de grensvervagingen omtrent de mens uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren.

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:
• dat door de grensvervagingen de vraag naar het wezen van de mens opnieuw en anders
benaderd moet worden (Haraway);
• dat er bij de grensvervagingen kanttekeningen kunnen worden geplaatst vanuit ethisch,
kentheoretisch en wetenschapsfilosofisch perspectief;
• dat de grens tussen mens en dier is vervaagd (Morton, Despret);
• dat de grens tussen levend en niet-levend is vervaagd (Latour, Hayles);
• dat de grens tussen fysiek en niet-fysiek is vervaagd (Barad, Harari, Rasch).

Eindterm 19

19. De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens Morton de grens tussen mens en dier is

vervaagd. Daarbij kunnen zij betrekken:

• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen mens en dier;
• de begrippen ‘ecologisch denken’, ‘mesh’, ‘plantenneurobiologie’;
• een uitleg met tekstfragment 12 van Mortons argument dat mensen bestaan uit allerlei niet-
menselijke wezens;
• een uitleg van Mortons argument dat ook dieren en planten denk- en handelingsvermogen
hebben;
• een uitleg met tekstfragment 13 van Desprets argument dat de grensvervaging tussen mens en
dier impliceert dat er in wetenschappelijk onderzoek anders met dieren moet worden omgegaan