Module: Wie ben ik? (Eerste steden)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Wie ben ik?

De tijd van de Eerste Steden

Zijn wij de "beschaafde" mens of toch de nobele wilde?

Wie ben ik?

Leerdoelen:

1. Je kunt uitleg geven over de tijd van de Jagers en Boeren en je kunt de tijd van de jagers & boeren vergelijken met onze eigen tijd.

Behaald wanneer?

Het persoonlijke portfolio volledig en goed genoeg gemaakt is

• 3 verplichte micro-opdrachten zijn ingeleverd
• Feedback van de docent is verzameld en daarna verwerkt
• 2 keuze micro-opdrachten zijn uitgevoerd en toegevoegd aan het portfolio

Inhoudsopgave

• Jagers & verzamelaars

Geschiedeniswerkplaats p. 14 t/m 17

• Eerste boeren

Geschiedeniswerkplaats p. 18 t/m 23

• Eerste steden

Geschiedeniswerkplaats p. 28 t/m 34 + 39 t/m 41

De Oude Egyptenaren

Geschenk van de Nijl

Wat weet je eigenlijk
van Egypte

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier de Nijl van groot belang is voor de Oude Egyptenaren

De Griekse schrijver Herodotus kwam tijdens één van zijn
vele reizen iin Egypte. Hij beschreef het land en zijn bewoners uitgebreid in zijn boeken.
Daarin sprak hij over Egypte als: het geschenk van de Nijl.

Maar wat zou hij daarmee bedoeld hebben?

Sleep de nummers naar de juiste plek in de kaart

Nijldelta

4

Middellandse Zee

3

Nijldal

2

Nijl

1

Eerste bewoners trekken achter hun dieren aan

en komen uit langs de oevers van de Nijl

Beneden-Egypte

Dit gebied ligt laag. Een andere naam voor Boven-Egypte is Neder-Egypte.

Boven-Egypte

Dit gebied ligt hoog. Een andere naam voor Boven-Egypte is Opper-Egypte.

Zet de pijlen op de juiste plek in de kaart.

Stroomafwaarts, met de stroom mee.

⇡

Stroomopwaarts, met de wind mee.

⇣

Van de zwarte periode...

...naar de groene periode

En van de groene periode...

...naar de gele periode.

Zwarte periode

• september-december
  

• Tijd van de overstroming van de Nijl

• Op het land kan niet worden gewerkt

• Meehelpen aan de bouw van bijvoorbeeld de piramides en de tempels (belasting betalen)

Groene periode

• januari-april

• Tijd van het zaaien en bewerken van het land

• Hierbij wordt gebruik gemaakt van irrigatie

• Irrigatie betekent dat het water met hulpmiddelen wordt gebruikt om het land te bevloeien

irrigatie

Gele periode

• mei-augustus

• Tijd van het oogsten (graan)

• De opbrengst van de oogst wordt bijgehouden en opgeschreven.

• Voorraden worden aangelegd

Overstromingsperiode

• september-december
  

• Tijd van de overstroming van de Nijl

• Op het land kan niet worden gewerkt

• Meehelpen aan de bouw van bijvoorbeeld de piramides en de tempels

De Nijl was van levensbelang: als de Nijl niet hoog genoeg kwam, ontstonden hongersnoden...

...maar als hij te hoog kwam, een overstroming!

Hoe gingen de oude Egyptenaren daarmee om?

• De Nijl moet goed in de gaten worden gehouden

• Er moet verstandig worden omgegaan met de hoeveelheid water: irrigatielandbouw

• Er worden voorraden aangelegd voor mindere oogstjaren. Alle oogsten worden nauwkeurig bijgehouden

En vooral: samenwerken!

• Hiervoor heb je een leider nodig
  

• Elke stam heeft een leider (dorpshoofd)

• Die dorpshoofden krijgen ruzie met elkaar

• Uiteindelijk blijft er één leider over: de farao ('Groot Huis')

Hoe heet de vruchtbare grond
die achterblijft door de overstroming van de Nijl?

1. Modder
2. Vruchtbare grond
3. Slib
4. Mest

Welke zin past het best bij
de gebeurtenissen in de afbeelding?

1. De Nijl is overstroomd.
2. Het water van de Nijl is een paar dagen geleden weer gezakt; op het land ligt een laagje vruchtbare modder.
3. Het water van de Nijl is een paar maanden geleden weer gezakt.

Wat is een shadoef?

1. Een waterschep om het water naar de slootjes te brengen.
2. Een emmer om water naar de slootjes te dragen.
3. Een systeem om het water te zuiveren.
4. Het irrigatiesysteem wordt zo genoemd.

Hoe gaat dat nu?

• Sinds 1970 wordt de Nijl 'gecontroleerd' door de Aswandam

• Voordelen: meerdere gecontroleeerde overstromingen, geen hongersnoden en er kan electriciteit worden opgewekt.

• Nadelen: het slib blijft achter de dam en historische bouwwerken zijn 'verzopen'
  

Begrippen uit deze les

• geschenk van de Nijl
• irrigatielandbouw
• nilometer
• farao
• Aswandam

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de oude Egyptenaren een hoogontwikkelde cultuur hadden

Wat is een hoogontwikkelde cultuur?

• Hoogontwikkeld: vergevorderd in ontwikkeld. 

• Cultuur: De gewoonten en ideeën van een groep mensen, die ze aan hun kinderen doorgeven.

Kenmerken van een hoogontwikkelde cultuur

• Uitgebreide en ingewikkelde godsdienst, waarin geloof in leven na de dood een belangrijke rol speelde 

• Bouw- en schilderkunst (piramide, muurschilderingen)

• Goedgeorganiseerd bestuur

• Schrift

Landbouwsamenleving

• Graanopbrengsten zijn groot genoeg, zodat niet iedereen meer boer hoeft te zijn

• Er ontstaan nieuwe beroepen: ambachtslieden, schrijvers, ambtenaren, enz.

• Er ontstaan ook meer verschillen in aanzien.

specialisatie

Wanneer er meerdere beroepen komen noemen we dit specialisatie. Mensen zich speciaal toe leggen op één soort werk, daarin worden zijn een specialist. 

Leven we tegenwoordig in een gespecialiseerde samenleving of niet?

Bestuur

• De farao is koning, legeraanvoerder én god

• Meeste taken worden uitgevoerd door:

1. ambtenaren: bestuur
2. priesters: godsdienst
3. officieren: leger

• Omdat het een groot land is, zijn er geschreven wetten

Hiërogliefen

• Egyptische schrift, dat bestaat uit pictogrammen

• De naam hiërogliefen is Grieks en betekent: 'heilige groeven'. 

• De Egyptenaren noemen ze zelf: Medu Netjer ('Goddelijke Woorden')

• Hiërogliefen werden gebeiteld in rots of geschreven op papyrus

Met de Steen van Rosetta kon uiteindelijk, na lang puzzelen, het hiërogliefenschrift worden ontcijferd.

Leg in je eigen woorden uit wat de 'cultuur' betekent

Leg in je eigen woorden uit wat de 'ambachtslieden' zijn

Leg in je eigen woorden uit wat de 'ambtenaren' zijn

Leg in je eigen woorden uit wat de 'hiërogliefen' zijn

Leg in je eigen woorden uit wat de 'papyrus' is

Begrippen uit deze les

• cultuur
• ambachtslieden
• ambtenaren
• hiërogliefen
• papyrus

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen