6.1 Een welvarend land

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

hdst 6 

Nederland na 1945

Iedereen heeft recht op vrijheid. Wat betekent vrijheid voor jouw leerlingen?

Nederland na 1945

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

• Je kunt uitleggen dat Nederland zich sinds de Tweede Wereldoorlog heeft ontwikkeld tot een welvarend land
• Je kunt uitleggen wat een verzorgingsstaat is en hoe die na 1945 in Nederland tot stand is gekomen
• Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling

Bevrijd!

• De schade van de oorlog was groot
• Het aantal slachtoffers was hoog, rond de 200.000
• De infrastructuur was vernield
• Veel machines waren door de Duitsers meegenomen
• Honderdduizenden mannen waren in Duitsland tewerkgesteld tijdens de oorlog

De schade na het bombardement van Rotterdam in mei 1940 was groot, maar tijdens de vijf jaren van de Duitse Bezetting was er nog niet veel gedaan om de stad op te bouwen.

Wederopbouw

vanaf 1945

De Wederopbouw lukt!

• Afspraken over lonen en prijzen: geleide loonpolitiek
  
• Harmoniemodel: samenwerken/de schouders eronder en niet zeuren!
• kleine bedrijven gaan samenwerken ⇒ kosten lager ⇒ prijzen lager ⇒ export stijgt


• Hulp vanuit VS: Marshallplan
• Ontstaan van een verzorgingsstaat

Het Amerikaanse Marshallplan had twee belangrijke doelen:

• Zorgen dat Europa weer wordt hersteld, zodat Amerika ook weer producten kan verkopen aan de Europeanen.
• Laten zien wie hun échte bondgenoot is: kies voor het kapitalisme van ons, en niet het communisme van de Sovjet-Unie!

Het gezin

• Het leven van de meeste mensen speelde zich af in het gezin.
• De rollen waren duidelijk: vader, moeder en (veel) kinderen
• Vader was de baas, moeder de huisvrouw, kinderen gehoorzaam
• Echtscheidingen kwamen maar weinig voor (vrouwen hadden vaak geen eigen inkomen)
• Het leven was zuinig en vrije tijd werd thuis doorgebracht

h2 les 1

Economische groei

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

In 1959 werd in Noord-Nederland een enorm aardgasveld ontdekt. Vrijwel onmiddellijk schakelde Nederland over van steenkool op aardgas. Door de verkoop van dit gas aan het buitenland verdiende de staat veel geld.

De groei had verschillende gevolgen:

•  Forse investering infrastructuur - spoorwegen, tunnels, polders en de Delta Werken
• Nederland werd vanaf de jaren 1960 een consumptiemaatschappij. Vanaf de jaren '60 stegen de lonen en hadden mensen veel meer te besteden.
• Door de stijgende lonen, verdween in de jaren 70 en 80 veel fabrieksarbeid naar landen met lagere lonen.

Nederland werd een dienstenmaatschappij.

Je kunt uitleggen dat Nederland zich sinds de Tweede Wereldoorlog heeft ontwikkeld tot een welvarend land

h2 les 1

Verzorgingsstaat

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

Tijdens de crisis van de jaren 30 had de Nederlandse regering lang vastgehouden aan een politiek van bezuinigingen, onder meer op werkloosheidsuitkeringen.

Na 1945 andere politiek - opbouwen verzorgingsstaat; een samenleving waarin de overheid zorgt voor iedereen die dat zelf niet kan, zoals ouderen, zieken en werklozen.

In de jaren 60 en 70 werd de verzorgingsstaat verder uitgebouwd. De kosten stegen en na de economische crisis van de jaren 70 besloot de regering te bezuinigen op sociale uitkeringen.

Het uitgangspunt van de regering bleef echter hetzelfde.

Je kunt uitleggen wat een verzorgingsstaat is en hoe die na 1945 in Nederland tot stand is gekomen

h2 les 1

Politieke ontwikkelingen

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

De Nederlandse politiek werd in de 20e eeuw sterk bepaald door confessionele partijen. Tussen 1918 en 1994 zat er altijd een katholieke of protestantse partij in de regering.

Dit had te maken met de verzuiling, de verdeling van de samenleving in groepen op basis van geloof of politieke overtuiging.

Vier grote groepen of 'zuilen':

• katholieken
• protestanten
• sociaaldemocraten
• liberalen

Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling

h2 les 1

Politieke ontwikkelingen

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

Vanaf de jaren 60 brokkelden de zuilen langzaam af. De belangrijkste oorzaak van ontzuiling was de ontkerkelijking: steeds minder mensen hadden een band met de christelijke kerk

Ook de sociaaldemocratische zuil verschrompelde: door de afname van fabrieksarbeid waren er steeds minder arbeiders.

Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling

h2 les 1

Politieke ontwikkelingen

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

Dankzij de ontzuiling voelden Nederlanders zich vrijer bij het uitbrengen van hun stem. Dat had twee gevolgen:

• De macht van de katholieke en protestantse partijen nam af. Die zien we ook terug in wetgeving. Een kabinet zonder confessionelen ('paars' genoemd) zorgde voor het recht op euthanasie en abortus.

• Er kwamen steeds meer partijen die niet bij een zuil hoorden. Het aantal partijen in de Tweede Kamer is daardoor de laatste jaren toegenomen.

Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling

h2 les 1

Politieke ontwikkelingen

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling

AAN HET WERK=

• Lees par 6.1
• Maak par 6.1 

h2 les 1

Verwerken

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

In de tijd van de verzuiling hadden sommige groepen Nederlanders nauwelijks contact met elkaar. Op welke manier verschilden deze groepen mensen van elkaar?

1. Ze behoorden tot verschillende sociale klassen
2. Ze dachten verschillend over het leven, het geloof en de politiek.
3. Ze hadden verschillende beroepen, zoals boer, handelaar en militair.
4. Ze streden voor verschillende zaken, zoals milieu, immigranten en ouderen.

Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling

h2 les 1

Verwerken

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

Wat hoort bij de verzuiling en wat niet?

• Katholieke radio-omroep
• Nederlands Voetbalelftal
• Protestants-christelijk onderwijs
• Socialistische zangvereniging
• Zwembad van de gemeente

Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling

h2 les 1

Verwerken

Tijd van televisie en computer vanaf 1950

In de 20e eeuw hadden veel confessionelen moeite met een huwelijk tussen twee mannen of twee vrouwen.

Leg uit waarom het homohuwelijk in de periode van de 'paarse' politiek wel kon worden ingevoerd.

Je kunt uitleggen hoe de Nederlandse politiek zich na 1945 heeft ontwikkeld en daarbij een verband leggen met economische ontwikkelingen en ontzuiling