5.3 De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Bij welke samenleving past deze afbeelding?

1. Landbouwstedelijke samenleving
2. Industriële samenleving

Wat is een grondwet?

1. Een belangrijke wet
2. Een document met belangrijke wetten
3. De rechten en plichten van iedereen in het land
4. Een wet waar iedereen zich aan moet houden

Waar of niet waar:
Nederland is een constitutionele monarchie

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de kern van het liberalisme?

1. Vrijheid
2. Gelijkheid
3. Geloof

Waar of niet waar:
De grondwet van 1848 is liberaal

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar:
Rijke burgers waren liberaal

1. Waar
2. Niet waar

5.3 De sociale kwestie

De sociale kwestie

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan ik:

• Uitleggen waarom de woonomstandigheden zo slecht waren
• Verklaren waarom de werkomstandigheden zo slecht waren (fabriekseigenaren, arbeiders en overheid)
• De kern van de sociale kwestie uitleggen
• Voorbeelden van sociale wetten geven
• De kern van het socialisme uitleggen

Arbeiders

• Door industriële revolutie trekken honderdduizenden naar de stad
• Fabriekseigenaren bouwen arbeiderswoningen zo goedkoop mogelijk
• Gevolg: slechte woonomstandigheden
• Om hoge winst te maken proberen eigenaren de kosten laag te houden
• Gevolg: lage lonen, géén bescherming
• Door de hoge werkloosheid kunnen arbeiders géén eisen stellen
• De overheid doet niets (want liberaal)

Verbetering

• In de 19de eeuw beginnen discussies over de woon- en werkomstandigheden
• Dit is de sociale kwestie
• Via onderzoeken, kranten en boeken worden verhalen verspreidt over uitbuiting
• 1833: verbod op kinderarbeid in Engeland
• Op initiatief van de Tweede Kamer komt in NL de eerste sociale wet in 1874:
• Het Kinderwetje van Van Houten
• Óók de arbeiders beginnen te strijden voor betere omstandigheden in vakbonden

Waar of niet waar:
Arbeiders waren socialist

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de kern van het socialisme?

1. Vrijheid
2. Gelijkheid
3. Geloof

Waar of niet waar:
De liberalen willen dat de overheid een grotere rol speelt

1. Waar
2. Niet waar

Socialisme

• Halverwege de 19de eeuw ontstaat het socialisme
• Kern: gelijkheid (door ingrijpen van de overheid)
• Het socialisme is gebaseerd op de ideologie van Karl Marx
• Via een revolutie zouden de arbeiders de productiemiddelen gelijk verdelen
• In plaats van revolutie proberen arbeiders dit via het parlement te bereiken