KUA A4 Les 7,8 Cultuur van de Kerk

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Kunst Algemeen

Cultuur van de Kerk

les 7,8

Cultuur van de kerk

2.2. Liturgie & 2.3 Bedelorde

• Je leert wat een liturgie is en welke ontwikkeling deze heeft doorgemaakt. 
• Je kunt onderscheiden hoe polyfonie zich onderscheidt van gregoriaanse muziek.
• Je kent de betekenis van de term "cantus firmus".
  
• Je kunt de overeenkomsten tussen gotische architectuur en meerstemmige polyfonie benoemen.
  
• Je kunt beschrijven op welke manier en met welk doel het theater voorzichtig zijn intrede in de kerk deed. Mariken van Nieuwmegen bv.
  

• Je weet wat een bedelorde is, welke diensten ze leveren in ruil voor geld en welke drie aspecten ze stimuleren.
• Je kunt beschrijven hoe Franciscus te werk ging en met welk doel.
• Je kunt benoemen welke vernieuwende beeldaspecten Giotto gebruikte in zijn fresco's.
• Je kunt drie unieke beeldaspecten (voor zijn tijd) noemen in "De dood van de heilige Franciscus".

Samen lezen we 2.2 Liturgie (2.3 Steden?) en 2.3 Bedelorde, daarna maak je een begrippenlijstje en beantwoorden we de leervragen.

Zelf lezen, 2.3 Steden!

Cultuur van de kerk

Liturgie & Bedeorden

De Liturgie & Bedelorden 

Hoe de kerk steeds menselijker werd

2.2 Liturgie 

• Eredienst/mis
• Van de insiders naar de normale mens
• Steeds aantrekkelijker gemaakt 

"Alleen doormiddel van schoonheid kunnen onze armzalige geesten zich van het tijdelijk tot het eeuwige verheffen"

Abt Suger (12de euuw)

2.2 Liturgie

Aantrekkelijker door: 

• De architectuur (Gothiek) 

Maar ook aantrekkelijker door:

• Muziek
• Meerstemmige Polyfonie 
• Menselijke weergave 

Doel: 

• Mensen in vervoering laten raken. 

2.2 Liturgie 

Polyfonische liederen: 

• Eén stemmig karakter word los gelaten.
• Meer melodieën tegelijker tijd 
• "In de polyfonie volgden verschillende stemmen tegelijkertijd verschillende melodische paden"
• Tekst overdracht minder belangrijk 
• Vervoering 

Gregoriaanse liederen: 

• Syllabisch gezongen
  Eéntonig 
• Melismatisch
• Sober
• Focus op de tekst 

2.2 Liturgie 

Opbouw polyfonie

Cantus Firmus

Tenor

Contrapunt

• Frame werk
• vaste stem
  
• Lange tonen 
• Vanuit gregoriaans
• Basis melodie 

 

• Eén persoon
• Hield zijn toon het langste aan. 
• Lange tonen vasthouden 
  
• Tenor in het Latijns = Vasthouden 

• De extra toegevoegde melodieën. 
• Samen een volwaardige melodie  
• Soepel verlopen
  Samenklank goed

Meerstemmig Polyfonie

Liturgie 

Gotische architectuur  & Polyfonie 

• Herhaling 
• Ritme
• Variatie 
• Groots 
• Mysterieus 

Sint-Janskathedraal ('s-Hertogenbosch)

2.2 Liturgie  

Theater in de kerk: 

• Voorzichtig
• Dialogen 
• Voorlezen

Later:

• Pasen
• Kostuums & decor stukken 
  
• Volkstaal 
• Levendig & Meevoerig

2.3 Bedelorden 

Twee beroemde bedelorden

Franciscanen 

• Ze geloven in het belang van spirituele eenvoud en naastenliefde
• Eenvoudige levensstijl

Dominicanen 

• nadruk op studie en intellectuele groei als middelen om het geloof te verdiepen
• academische benadering van het geloof.

Leven van giften van burgers in ruil voor diensten: 

• Onderwijs
• Armenzorg
• Ziekenzorg. 

Focus op:

• Wetenschap 
• onderzoekende houding 
• Kunst met levensechte uitstraling.

Conclusie: 
Geloof komt dichter tot de mens.   

2.2 Bedelorde 

Fransiscus van Assisi

• Franciscaan
• Sprak het volk rechtstreeks aan
• Volkstaal niet Latijns 
• Kreeg na periode van afzondering, vasten en bidden. De wonden van Christus. 
• Kon met dieren praten 
• Wonderen maar menselijker 

2.2 Giotto

• Muur fresco 
• De dood van de heilige Fransiscus.
• Drie scenes in één afbeelding. 

Giotto - Dood van e heilige Fransiscus (voor 1300)

2.2 Giotto

Combinatie van drie scenes in één werk. 

1. Onderaan: rouwende monniken 
2. Midden: Begrafenis van Franciscus 
3. Boven: Verijst Franciscus naar de hemel 

2.2 Bedelorde 

Giotto di Bondone 

• Religieuze voorstellingen 
• Met mensen van vlees en bloed 
• In een natuurlijk omgeving

Fresco's voor het graf van Fransciscus 

2.2 Liturgie & Bedelorden

Het geloof komt dichter bij de mens te staan 

Leg uit hoe dit gebeurd in de: 
dienst - beeldende kunst - de muziek - theater