Theorie Over Taal

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Theorie Over Taal SE6

Leerstof SE6 

• Woordenlijst (uitdelen + @ SOM)
• Homoniem, homofoon, synoniem en tegengestelde (theoriestuk + opdrachten)
• Taalfouten: overbodige woorden, dubbele ontkenning, contaminatie, verkeerde woorden of uitdrukkingen (theoriestuk + opdrachten)
• Als/dan

Kijk naar taal

• Homoniem
• Homofoon
• Synoniem
• Tegengestelden

Uitleg Kijk naar taal

Neem het rijtje over en vul in wat je weet:

• Homoniem: 
  
• Homofoon: 
  
• Synoniem:  
  
• Tegengestelden: 
  

Uitleg Kijk naar taal

Neem het rijtje over en vul in wat je weet:

• Homoniem: 
  
• Homofoon: 
  
• Synoniem:  
  
• Tegengestelden:  
  

Kun je een voorbeeld bedenken?

Uitleg Kijk naar taal

Neem het rijtje over en vul in wat je weet:

• Homoniem: een woord met meer betekenissen
  
• Homofoon: twee woorden die hetzelfde klinken, maar ander geschreven woorden (en iets ander betekenen)
  
• Synoniem:  woorden die ongeveer hetzelfde betekenen
  
• Tegengestelden:  woorden die het tegenovergestelde van elkaar zijn
  

Kun je een voorbeeld bedenken?

Homoniem

Een woord met meer betekenissen.

Homofoon

Twee woorden die hetzelfde klinken, maar ander geschreven woorden (en iets ander betekenen).

Synoniem

Woorden die ongeveer hetzelfde betekenen.

Tegengestelden

Woorden die het tegenovergestelde van elkaar zijn.

Taalfouten

Voor het schoolexamen Over taal moet je vijf soorten taalfouten kennen:

• overbodige woorden (pleonasme en tautologie)
• dubbele ontkenning
• contaminatie
• verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking 
• als / dan

Overbodige woorden

Soms gebruik je een woord dat eigenlijk niet handig is, omdat een ander woord de betekenis al aangeeft.

Meneer Hilgeman tekent een ronde cirkel op het bord = pleonasme

Hij is verplicht nog een uur te moeten studeren = tautologie

Dubbele ontkenning

Bij een dubbele ontkenning zeg je twee keer 'niet' of 'nee' (je ontkent dubbelop). 

Hierdoor bedoel je het tegenovergestelde.

Je moet op de A15 voorkomen dat je niet in de file terecht komt.

Contaminatie

Je haalt twee woorden of uitdrukkingen door elkaar.

Arie kreeg een beterschapskaart 

van een medeklasgenoot.

Een bakje frambozen kost onwijs duur!

0

Verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking

Sommige woorden lijken erg op elkaar. Je kunt ze gemakkelijk met elkaar verwarren.

Daardoor betekent je zin iets heel anders dan je bedoelde.

Hunnie hebben het goed voor elkaar.

Kan jij de woordjes Frans al?

Ze is enigst kind.

Gebruik van als / dan

Na een ongelijkheid (vergrotende trap) schrijf je dan.

Na een gelijkheid (stellende trap) schrijf je als (let op woorden als ‘even’, ‘zo’ of ‘zelfde’).

Maak de zin langer, zodat je weet of je moet kiezen voor ‘mij’ of ‘ik’.

Timo is groter dan ik.

Ik ben liever dan Josephine.

Femke is even groot als Meike.

Johan is even slim als Tijs.

Uitzondering op de regel!

De enige uitzonding op deze regel is:

Meneer Spek verdient vijf keer zoveel geld ……………… mevrouw Van Dijke.

Meneer Spek verdient vijf keer zoveel geld ALS mevrouw Van Dijke

Let op woorden als ‘even’, ‘zo’ of ‘zelfde’: hierbij gebruik je ‘als’.

Oefenen als dan

1. Weet jij meer dan/als hij?

2. Ik heb hem meer gegeven dan/alsjou.

3. Je moet net zo hard werken dan/als ik.

4. Heb je hem net zo liefgehad dan/als ik?

5. Hij heeft vaker gestofzuigd dan /alsMarieke.

6. Ze is niet zo netjes dan/als hij is.

7. Wie kan er hoger klimmen dan/alsGerard?

8. Langs het kanaal is het leuker fietsen dan/alsdoor de stad.

9. Je moet hem beter begeleiden dan/als zij heeft gedaan.

10. Wout heeft meer spelletjes gedaan dan/als Jeroen.

Nakijken als/dan

• 1. Weet jij meer dan hij?
  
• 2. Ik heb hem meer gegeven dan jou.
  
• 3. Je moet net zo hard werken als ik.
  
• 4. Heb je hem net zo liefgehad als ik?
  
• 5. Hij heeft vaker gestofzuigd dan Marieke.
  
• 6. Ze is niet zo netjes als hij is.
  
• 7. Wie kan er hoger klimmen dan Gerard?
  
• 8. Langs het kanaal is het leuker fietsen dan door de stad.
  
• 9. Je moet hem beter begeleiden dan zij heeft gedaan.
  
• 10. Wout heeft meer spelletjes gedaan dan Jeroen.