Les 3 & 4

Fijnstof

Voorkennis - One minute paper

Wat weet je nog van de vorige les over de stikstofproblematiek?

Schijf in 1 minuut op wat je de vorige les hebt geleerd.

Programma

- Wat is fijnstof?
- Waar komt fijnstof vandaan?

- Hoe klein is fijnstof?

- Fijnstofproblematiek 

- Excursie 

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan de leerling:

- Uitleggen van fijnstof is en waar het uit bestaat.

- Enkele emissiebronnen van fijnstof noemen en daarbij onderscheid maken tussen natuurlijke en door de mens gemaakte bronnen.

- De impact van fijnstof op de gezondheid uitleggen

- Enkele oplossingen voor het fijnstofprobleem noemen

Wat is fijnstof? 

Fijnstof zijn kleine vaste deeltjes stof, die in de lucht zweven.

Je kunt de deeltje niet zien maar je kunt ze wel waarnemen.

Waar komt fijnstof vandaan?

Er zijn veel verschillende bronnen van fijnstof:

- Het verbranden van koolwaterstoffen

- Wrijving van autobanden op het asfalt - rubber

- Stallen voor boerderijdieren

- Zeeen en oceanen - kleine zoutkorreltjes 

- Duinen, standen en woestijnen - zandkorreltjes

- Vulkaanuitbarstingen

Verspreiding van fijnstof

De wind kan fijnstofdeeltjes verplaatsen over grote afstanden. Hierdoor komt er uit fijnstof uit gebied en landen rondom Nederland, ons land binnen. 

Fijnstof is dus niet enkel een landelijk probleem maar een wereldwijd probleem! 

Door depositie komen de fijnstofdeeltjes uiteindelijk weer terecht op het aardoppervlakte. 

Hoe klein is fijnstof?

Er wordt onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten fijnstof:

- PM10 (deeltjes kleiner dan 10 micrometer)

- PM2,5 (deeltjes kleiner dan 2,5 micrometer)
- PM1 (deeltjes kleiner dan 1 micrometer)

Oefenopdracht

Hoeveel keer kleiner is een atoom ten opzichte van een fijnstofdeeltje van PM10

Hoeveel keer kleiner is een virus ten opzichte van een fijnstofdeeltje van PM2,5

Hoeveel keer groter is een zoutkorrel ten opzichte van een fijnstofdeeltje van PM10

Opdracht

https://earth.nullschool.net/#current/particulates/surface/level/overlay=pm2.5/orthographic

Ga naar de website van earth.nullschool.net (let erop dat particulates is aangevinkt)

Voorafgaand aan het bekijken van de website:
- Bij welke landen/gebieden verwacht je een hoge fijnstofuitstoot?

Na het bekijken
- Wat is je opgevallen?

- Klopte jouw verwachtingen?
- Was er een verschil tussen de verschillende groottes van het fijnstof

Fijnstofproblematiek 

Fijnstof heeft effect op het weer : watermoleculen blijven plakken aan fijnstofdeeltjes waardoor er mistbanken ontstaan

Fijnstof heeft ook effect op de gezondheid van mensen

Fijnstof & gezondheid

Fijnstof wordt door ons lichaam gezien als lichaamsvreemde stof. 

Omdat de deeltjes zo klein zijn komen 

ze ook ver in ons lichaam terecht. 

Hier kunnen ze ziektes zoals: bronchitis, 

longontsteking en zelfs longkanker 

veroorzaken

Fijnstof meten

Er zijn in Nederland ongeveer 90 punten waar fijnstof wordt gemeten en 50 punten waar fijnere fracties worden gemeten.

De meeste meetpunten zijn onderdeel van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit van het RIVM en de meetnetten van de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) Amsterdam en de DCMR (Milieudienst Rijnmond) 

Fijnstof meten

Op de website van luchtmeetnet kunnen alle metingen worden bijgehouden

Op welke dag zou de meting hiernaast

zijn uitgevoerd?

Oud en nieuw

Opdracht 

Lees de onderstaande artikelen over vuurwerk door
https://www.rivm.nl/nieuws/2023-begint-met-kortstondig-smog-door-vuurwerk

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/5357006/wat-zijn-de-effecten-van-vuurwerk-op-milieu-en-klimaat

https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/gezonde-leefomgeving/vuurwerk/

Tijd 10 minuten

We gaan straks debatteren dus zorg dat je zowel voor- als tegenargumenten formuleert over het vuurwerkverbod. 

Debat

De groep wordt verdeeld in twee groepen

1 groep is voor en 1 groep is tegen.

Tijd: 10 minuten 

Stelling: Vuurwerk moet verboden worden in Nederland 

Excursie: TNO

TNO

Bij TNO ontwikkelen we technologie die inzicht geeft in de schadelijkheid, bronnen en bijbehorende samenstelling van fijnstof. Zo helpen we bedrijven en overheden weloverwogen, effectieve maatregelen te nemen om de emissie te beperken.

Hiervoor gebruiken we de volgende onderzoekstechnieken:

- We ontwikkelen sensortechnologie om op lokaal niveau en realtime te meten.

- We passen rekenmodellen toe om voorspellingen over verspreiding en blootstelling te doen.

- We ontwikkelen een realtime gezondheidsrelevante indicator van fijnstof in Europese steden. Op dit moment delen we op onze TOPAS-website al de bron (activiteit en herkomst) van het fijnstof. Onze dispersiemodellen met hoge resolutie helpen belanghebbenden om de gezondste optie te kiezen, bijvoorbeeld de gezondste fietsroute naar een bestemming.

Waar zijn ze nu mee bezig?

Het meten van ultrafijnstof op luchthavens

https://www.schiphol.nl/nl/schiphol-als-buur/pagina/alles-over-ultrafijnstof/

Het bepalen van de blootstelling aan kwartsstof bij werknemers in de spoorsector

https://www.prorail.nl/nieuws/vervolgonderzoek-tno-naar-stofproductie-bij-ballastwerkzaamheden

Het meten van de hoeveelheid houtrook in de stedelijke omgeving

Het onderzoeken van het door de lucht zweven van microplastics

Voorbereiding

- Bestudeer het nieuwe plan van TNO rondom de aanpak van fijnstof. Deze is te vinden via de onderstaande link:

https://www.tno.nl/nl/duurzaam/klimaat-luchtkwaliteit/fijnstofaanpak-gezondheidswinst/

- Bedenk minimaal 3 tot maximaal 5 interviewvragen die je zou willen stellen aan de onderzoekers die meewerken aan het ontwikkelen van nieuwe technologie die inzicht geeft in de schadelijkheid, bronnen en bijbehorende samenstelling van fijnstof.

Excursie 

RPS

"Wij zijn een wereldwijde zakelijke dienstverlener, toonaangevend op het gebied van inspecteren, analyseren en adviseren van de bebouwde en landelijke omgeving, met ruim 5.000 specialisten"

Wereldwijd zijn we actief in zes sectoren: vastgoed, energie, vervoer, water, hulpbronnen en defensie en overheidsdiensten. Onze dienstverlening is daarbij ingedeeld in twaalf clusters: project- en programmamanagement, ontwerp en ontwikkeling, waterbeheer, omgeving, managementadviesdiensten, exploitatie en ontwikkeling, planning en vergunningen, gezondheid en veiligheid, zee- en kustwerken, laboratoria, training en communicatie en creatieve diensten.

RPS Nederland

4 vestigingen:

- Breda --> wij gaan bij deze vestiging op bezoek

- Tilburg

- Utrecht

- Zwolle

Arbeidshygiëne 

RPS locatie Breda, specialiseert zich in arbeidshygiëne.

Maar wat betekent dit nu eigenlijk?
Opdracht: probeer zelf een uit te zoeken wat een arbeidshygiënist doet en wat heeft fijnstof daarmee te maken?

Tijd: 15 minuten

Klaar: Zoek uit waar het bedrijf nog meer in is gespecialiseerd

Arbeidshygiëne

Inhoud van de excursie

3 onderdelen:

- Presentatie over de onderzoekscyclus van RPS
- Zelf uitvoeren van metingen m.b.t. fijnstof

- Rondleiding door RPS inclusief het laboratorium

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan de leerling:

- Uitleggen van fijnstof is en waar het uit bestaat.

- Enkele emissiebronnen van fijnstof noemen en daarbij onderscheid maken tussen natuurlijke en door de mens gemaakte bronnen.

- De impact van fijnstof op de gezondheid uitleggen

- Enkele oplossingen voor het fijnstofprobleem noemen