H9.1 huid les 1 Kader

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom

• terugblik vorige les
• introductie H9
  
• Uitleg 9.1
• huiswerk volgende les

Afweer en bescherming

H9.1  Huid

§9.1 Huid

                                                          opperhuid (hoornlaag en kiemlaag (met pigment))

                                                                   lederhuid (talg- en zweetkliertjes, zintuigen)

                          onderhuids bindweefsel

hoornlaag

kiemlaag, pigment

talgklier

zweetklier

zintuigen

0

te veel zonlicht UV-straling

verbranding! kan huidkanker veroorzaken

bruin worden = je pigmentcellen maken meer pigment aan

-> je verbrandt minder snel

hoe heet de middelste laag van de huid

1. opperhuid
2. lederhuid
3. onderhuids bindweefsel

de opperhuid bestaat uit de volgende twee lagen.

1. lederhuid, hoornlaag
2. lederhuid, kiemlaag
3. hoornlaag, kiemlaag

een tatoeage wordt gezet in de ....

1. opperhuid
2. lederhuid
3. onderhuids bindweefsel

bij een 1e graads-verbranding beschadigd de

1. opperhuid
2. lederhuid
3. onderhuids bindweefsel

bij een 3e graads-verbranding beschadigd de

1. opperhuid
2. lederhuid
3. onderhuids bindweefsel

§9.2 Infecties bestrijden

Micro-organismen: bacteriën, schimmels, virussen

Vaak onschuldig, niet-onschuldig heten ziektemakers.

Ziektemakers in je lichaam: infectie of besmetting.

Wanneer het lichaam lage weerstand heeft kunnen ziektemakers zich delen.

§9.2 Vermeerderen ziekteverwekkers

Bacteriën: door celdeling, 

maken gifstoffen

§9.2 Vermeerderen ziekteverwekkers

Virussen: dringen cel binnen, 

vermeerderen zich in de cel, 

wanneer cel vol is, knapt deze. 

Hiervan wordt je ziek

§9.2 herkennen ziekteverwekkers

Witte bloedcellen proberen ziekteverwekkers uit te schakelen.

Witte bloedcellen herkennen ziekteverwekkers aan eiwitten aan buitenkant cel.

Alle cellen hebben eiwitten aan buitenkant cel

eiwitten eigen lichaam = lichaamseigen

NIET uit eigen lichaam = lichaamsvreemd (=antigeen)

Iedere ziekteverwekker eigen antigeen

§9.2 herkennen ziekteverwekkers

Witte bloedcellen proberen ziekteverwekkers uit te schakelen.

Witte bloedcellen herkennen ziekteverwekkers aan eiwitten aan buitenkant cel.

Alle cellen hebben eiwitten aan buitenkant cel

eiwitten eigen lichaam = lichaamseigen

NIET uit eigen lichaam = lichaamsvreemd (=ANTIGEEN)

Iedere ziekteverwekker eigen antigeen

Witte bloedcellen

     type 1 = vreetcel

              type 2 = cel die antistoffen maakt

infectie met een micro-organisme

type 1 witte bloedcel  (vreetcel)

type 2 witte bloedcel   (antistoffen):  

geheugencel  (witte bloedcel die jarenlang 

in het bloed aanwezig blijft -> immuun)

Besmetting

Ziek worden

witte bloedcellen type 1 (vreetcel)

witte bloedcel type 2 (antistoffen)

geheugen cellen, immuun

Je bent immuun, dus als je besmet wordt, wordt de indringer direct onschadelijk gemaakt door de geheugencellen

9.3: ziekten bestrijden

 immuun: geheugencel  (witte bloedcel die jarenlang 

in het bloed aanwezig blijft)

immuniteit kan op verschillende manieren ontstaan:

actief: zelf antistoffen maken

passief: antistoffen binnenkrijgen

9.3: ziekten bestrijden

actief: zelf antistoffen maken

a. door besmetting met ziekteverwekker: je witte bloedcellen maken antistoffen, er worden geheugencellen achter gelaten. Op natuurlijke wijze besmet = natuurlijke actieve immuniteit 

b. door vaccinatie met antigenen: je krijgt verzwakte ziektemakers ingespoten (vaccin). je witte bloedcellen maken antistoffen, er worden geheugencellen achter gelaten. antigenen worden ingebracht = kunstmatige actieve immuniteit

9.3: ziekten bestrijden

passief: antistoffen binnenkrijgen

a. door injectie met antistoffen (serum). Je bent meteen immuun, echter geen aanmaak van geheugencellen. Antistoffen ingespoten = kunstmatige passieve immuniteit 

b. Baby's via de moeder. Tijdens zwangerschap antistoffen via de placenta of moedermelk. natuurlijke passieve immuniteit 

9.3: ziekten bestrijden

9.3: ziekten bestrijden

9.3: medicijnen tegen ziekteverwekkers

antibiotica: werken tegen infectieziekten door bacteriën. Beschadigen de celwand, bacterie gaat dood. Bacteriën kunnen na verloop van tijd resistent worden tegen antibiotica

virusremmers: virussen zitten in je cel, niet met medicijnen te bestrijden. Virusremmers kunnen werkingen virussen vertragen (HIV-remmers, zalfje koortslip {herpesvirus})

0

Wat zijn soa's?

SOA = Seksueel Overdraagbare Aandoening

Heet ook wel geslachtsziekte

Een soa kan veroorzaakt worden door:

- Bacterie

- Schimmel

- Virus

0

Hoe kun je besmet raken met een soa?

Door vaginale, anale of orale geslachtsgemeenschap

Sommige soa's kun je ook op andere manieren krijgen (bijvoorbeeld hiv/aids)

- Via bloed (besmette drugsnaald, piercing of tatoeage)

- Via moeder op kind, tijdens de zwangerschap, geboorte of borstvoeding

lesdoelen gehaald?

• weten wat de huid uit bestaat
• weten hoe je de huid tegen zonlicht beschermt
  

Huiswerk volgende les

maken zelf samenvatten (blz 142 t/m 145)