Introductie thema TIJD

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3,4

Introductie thema TIJD

We kennen letterlijke tijd. De tijd zoals de klok die aangeeft.

En we kennen tijd zoals je die ervaart. Een week vakantie vliegt voorbij en een les kan voor je gevoel eeuwig duren.

Tijd is een inspiratiebron voor veel kunstenaars. K

TIJD

Vier subthema's

Het vastleggen van tijd
De tijd bewaren

Vanitas

De tijd dringt

De subthema's gaan over verschillende elementen van tijd maar hebben soms ook met elkaar te maken.

Het vastleggen van tijd

Om de tijd te weten zijn er afspraken gemaakt waar iedereen zich aan houdt, overal op de wereld. Daarom praten we over uren, minuten en seconden. Om die uren, minuten en seconden

vast te leggen en zichtbaar te maken, werden er zandlopers, zonnewijzers en later klokken en horloges uitgevonden. Tegenwoordig zien we op ons mobieltje hoe laat het is. Klokken

worden op verschillende manieren vormgegeven, waarbij de functie een belangrijk aspect is. Regelmatig is een klok zelf (onderdeel van) een kunstwerk, waarbij er gespeeld wordt met

de tijd, en de werkelijke tijd min of meer bijzaak is.

Vat samen: Waar gaat het subthema 'het vastleggen van tijd' over?

Kiki van Eijk
Floating Frames mantelklok

Wat heeft dit werk met het subthema 'het vastleggen van tijd' te maken?

Maarten Baas

Real Time: Sweepers Clock

Wat heeft dit werk met het subthema 'het vastleggen van tijd' te maken?

Yayoi Kusama
Obliteration room

Een andere manier van vastleggen van tijd(sverloop).

De tijd bewaren

Er zijn momenten waarvan je zou willen dat ze nooit voorbij

gaan; kon je ze maar bewaren, in een doosje stoppen en vasthouden voor altijd. Het is een reden waarom er zoveel mensen zoveel foto’s maken: om die momenten vast te leggen en later

nog een keer te genieten van bijvoorbeeld je eerste stapjes, die prachtige zonsondergang op vakantie, het eerste schoolfeest, dat bijzondere moment van je diploma-uitreiking of later misschien van je huwelijk. Met foto’s kun je ook proberen om de tijdgeest vast te leggen, om jaren later te zien hoe we er 'toen' allemaal (hetzelfde) uitzagen. 

Vat samen: Waar gaat het subthema 'De tijd bewaren' over?

Rieneke Dijstra
Drie Zussen
2008-2014

Hans Eikelboom
2006

Marc Quinn
Eternal Spring (sunflower) I
1998

Damien Hirst
The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living
1991

Vanitas

Iedereen weet dat we ooit zullen sterven en dat alles wat groeit zal vergaan. In de zeventiende eeuw was deze vergankelijkheid een geliefd onderwerp voor kunstenaars. Zij schilderden zogenaamde vanitas-stillevens waarop voorwerpen staan die verwijzen naar onze vergankelijkheid, zoals een schedel of een gedoofde kaars. Ook staan er voorwerpen op die verwijzen naar de tijdelijkheid van alles; zo heb je na je dood niets meer aan kostbare spullen, zoals een tulp of een mooie schelp en ook niet aan alle kennis die je kreeg door het lezen van boeken. Deze stillevens leren de beschouwer een belangrijke les, namelijk: wát we ook doen of bezitten, uiteindelijk gaan we allemaal dood. Het vanitas-stilleven kennen we tot op de dag van vandaag.

Vat samen: Waar gaat het subthema 'Vanitas' over?

Horloge

Een horloge verwijst naar het verstrijken van de tijd.

Kaars

Een kaars verwijst naar het leven en de aanstaande dood. Het leven wordt gesymboliseerd door licht. Als de kaars opgebrand is (zoals in dit schilderij) dan gaat het licht uit, en houd het leven op.

Omgevallen glas

Een omgevallen roemer (zo heet zo'n glas) staat voor het glas van het leven dat leeg is.  Een staand glas staat voor de plezier van het leven, een omgevallen  glas is leeg, er is een einde gekomen aan alle plezier.

Schedel

Schedels en botten verwijzen naar de dood.

Boek

Een boek, meestal oud en vergaan, kan naar verschillende dingen verwijzen.
Een boek kan verwijzen naar het levensverhaal dat bijna voltooid is. 
Een boek kan verwijzen naar kennis die tijdens het leven opgedaan is.

Let op! Soms wordt er een Bijbel afgebeeld ipv een 'gewoon' boek. Dan is de betekenis anders.

Pieter Claesz, Vanitas stilleven
1630

Memento mori – gedenk te sterven.

Vanitas gaat over vergankelijkheid, de tijdelijkheid van het leven.
Het is een herinnering aan de toeschouwer dat het aardse leven  tijdig is.

Waarom zouden mensen herinnerd moeten worden aan de tijdelijkheid van het leven?

Jeanette May
Tech Vanitas: Red Phone
2015-2018

Waarom is dit vanitas?

Urs Fischer
Dasha
2018

Dit werk gaat over verval.
Het verstrijken van de tijd met uiteindelijk het onvermijdelijke verval.

Levenstrap

Een levenstrap gaat over het leven en de dood. Maar vooral over de tijd die daar tussen zit.

Pieter Nolpe
Trap des levens
1642-1665

Wat zien we?

De tijd dringt

Deze uitdrukking geeft aan dat er geen tijd meer te verliezen is en geldt zeker voor de milieuvervuiling en de klimaatverandering die daarmee te maken heeft. Er zijn kunstenaars die ons willen waarschuwen en wakker schudden; ons met hun kunstwerken over dit onderwerp willen laten nadenken. Zo hopen zij dat mensen hun best gaan doen om er iets aan te veranderen. Er zijn ook kunstenaars die zoeken naar oplossingen waarbij duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt vormt. 

Olafur Eliasson, Ice Watch
Parijs, 2015

Wat heeft Ice Watch met 'Tijd' en
'De tijd dringt' te maken?

Mud Jeans
Lease a jeans

Van bezit naar gebruik.

Welk van de vier subthema's spreekt jou het meest aan?

De tijd vastleggen

De tijd bewaren

Vanitas

De tijd dringt