Kunstanalyse - Vormgevingsaspecten Muziek

• Muziek
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Kunstanalyse

Vormgevingsaspecten - Muziek

Kunst analyseren, wat doe je dan?

Voor alle disciplines moet je iets kunnen zeggen over:

Voorstelling/inhoud: wat is er te zien/horen? Wat is het onderwerp/verhaal/ thema/idee/concept?

Vormgeving: hoe wordt de voorstelling vormgegeven/afgebeeld door middel van beeld/ dans/spel/muziek/filmtechniek?

Materialen/technieken (bij beeldende kunst) of theatervormgeving (bij podiumkunsten): Waarmee, met welke materialen en technieken, wordt de voorstelling vormgegeven?

Voor alle disciplines moet je de begrippen kennen waarmee je deze onderwerpen kunt beschrijven.

Vormgevingsaspecten - Muziek

1. MUZIEKVORMGEVING:

• Toonhoogte
• Toonduur: maat, ritme
• Tempo
• Dynamiek
• Klankkleur
• Vorm

2. THEATERVORMGEVING:

• Belichting
  
• Decor
  
• Kostuum
  
• Grime & haar
  
• Rekwisieten / attributen
  
• Geluid / muziek
  
• Enscenering / toneelbeeld

Muzikale vormgevingsaspecten

Muzikale vormgevingsaspecten zorgen ervoor dat muziek op een bepaalde manier klinkt. Je kunt ze zo gebruiken dat ze jouw doel met het muziekstuk bereiken (bv je wil een slaaplied maken, hoe moet de muziek dan klinken?)

Welke muzikale vormgevingsaspecten zijn er?

• Toonhoogte: melodie, majeur/mineur
• Toonduur: ritme & maatsoort
• Tempo
• Dynamiek/klanksterkte 
• Klankkleur: instrumentatie
• Vorm/compositie: motief & thema

Door welke aspecten v/d
vormgeving valt de baby
zo snel in slaap?

Toonhoogte

Niet alle geluiden klinken even hoog. Op de piano is dat goed te horen: wanneer je de toetsen van links naar rechts speelt, dan klinken de tonen steeds hoger. Hoog en laag in de muziek heet toonhoogte.
Met hoge/lage tonen + een ritme kan een melodie gemaakt worden. 

Een melodie kan hoog of laag klinken. Daarbij kan de toonhoogte omhoog/omlaag gaan of op dezelfde toonhoogte blijven.

Wat valt op aan de
melodie van de zangers?

1. Ze zingen voornamelijk hoog
2. Ze zingen voornamelijk laag
3. Ze zingen van hoog naar laag
4. Ze zingen van laag naar hoog

Uit hoeveel verschillende
toonhoogtes bestaat
deze melodie?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Majeur/mineur

Majeur: muziek klinkt vrolijker, triomfantelijker

Mineur: muziek klinkt droeviger

Toonduur

Zegt iets over de lengte van de noten. Hoe lang je de toon hoort. In de muziek tel je d.m.v. 'tellen', of beats per minute (bpm). Niet d.m.v. seconden!

Ritme

Ritme is de opeenvolging van korte en/of lange tonen

Je kunt ritmes maken met verschillende soorten noten: 

Ritme

Druk ritme: veel korte tonen achter elkaar

Rustig ritme: veel lange tonen achter elkaar

(nooit snel of langzaam!)

Welk instrument zorgt in een band voor het ritme?

1. de gitaar
2. de zanger
3. het drumstel
4. de basgitaar

Wat gebeurt er
met het ritme?

1. er verandert niets
2. het wordt steeds sneller
3. het wordt steeds drukker
4. het wordt steeds rustiger

Maatsoort

Een maatsoort geeft structuur aan de notatie van een muziekstuk. Het maakt het makkelijker om met een muziekgezelschap midden in een stuk verder te oefenen.

De maatsoort geeft een sfeer aan een muziekstuk/nummer. De bekendste maatsoorten zijn 2/4, 3/4, 4/4.

Maatsoort

Maatsoort

Je kunt de maatsoort bepalen door met de beat (de vaste hartslag) mee te klappen. Let goed op het accent v/d 1e tel.

                                    

3/4

2/4

3/4

3/4

3/4

3/4

2/4

Maatsoort

Er is niet altijd een maatvoering geweest. In gregoriaanse muziek wordt bv. geen maatvoering gebruikt.

                                    

Welke maatsoort hoor je
In dit nummer?

1. Tweekwartsmaat (2/4)
2. Driekwartsmaat (3/4)
3. Vierkwartsmaat (4/4)
4. Geen maatvoering

Tempo

Muziek kan snel of langzaam klinken. 

Zo klinkt een dromerig slaapliedje meestal langzaam en een energieke song meestal snel. 

Snel en langzaam in de muziek heet tempo. 

Snelle muziek heeft een hoog tempo en langzame muziek heeft een laag tempo. 

Tempo

Je kunt het tempo bepalen door met de beat (de vaste hartslag) mee te klappen.

                                    

Wat gebeurt er bij 11 sec.
met het tempo?

1. Het wordt sneller
2. Het wordt langzamer
3. Het wordt drukker
4. Er verandert niets aan het tempo

Dynamiek / klanksterkte

• ff = fortissimo = zeer sterk
• f = forte = sterk
• p = piano = zacht
• pp = pianissimo = zeer zacht
• < = crescendo = steeds sterker worden
• > = decrescendo (of diminuendo) = steeds zachter worden

Dynamiek = Klanksterkte

Even wat speciale aandacht voor:

• < = crescendo = steeds sterker worden
• > = decrescendo (of diminuendo) = steeds zachter worden

Dit wordt vaak gebruikt om spanning op/ af te bouwen.

Als je in je muziekstuk de spanning op wil bouwen kan je de dynamiek als beste als volgt doen:

1. Het muziekstuk blijft zacht
2. Het muziekstuk blijft sterk
3. Het muziekstuk wordt steeds zachter
4. Het muziekstuk wordt steeds sterker

Klankkleur

Elk instrument heeft zijn eigen klank, we noemen dat klankkleur.

Als je een baby in slaap wil krijgen, laat je geen trompet naast zijn bed spelen, maar als je lekker los wil gaan op een muziekfestival is een dwarsfluit weer een minder goed idee.

Muzikanten denken dus na over welke instrumenten ze laten meedoen

Instrumenten in een popband

Standaard spelen in een popband vaak:

- drumstel (ritme)

- basgitaar (lage tonen)

- gitaar/keyboard (akkoorden)

- zanger(es) (melodie)

Aan te vullen met instrumenten als blazers

Instrumentatie

Een keyboard kan je als allerlei verschillende instrumenten instellen, hij kan dus veel instrumenten vervangen.

Vorm/compositie

Met de genoemde vormgevingsmiddelen (toonhoogte, toonduur, tempo, dynamiek en klankkleur) creëren

componisten muziekstukken, composities. Een aantal compositie- elementen en compositievormen zijn: 

• Motief
• Thema

Vorm/compositie

• Motief: Een motief is een klein melodisch of ritmisch gegeven dat als basis dient voor een compositie.
• bv. de 5e Symfonie van Beethoven '...__'

Vorm/compositie

• Thema: Een thema is een muzikale zin die bepalend is voor een muziekstuk en die gedurende het stuk meerdere keren voorkomt, al dan niet als variatie. Een thema kan één of meerdere motieven bevatten.
• Ook in filmmuziek: bepaalde personages
   gekoppeld aan een muzikaal thema.

Nu nog even samengevat:

Een aantal vragen om te herhalen!

De opeenvolging van verschillende notenwaarden, zoals korte en lange tonen en rusten heet:

1. Tempo
2. Toonhoogte
3. Ritme
4. Dynamiek

Niet alle geluiden klinken even hoog. Op de piano is dat goed te horen: wanneer je de toetsen van links naar rechts speelt, dan klinken de tonen steeds hoger. Hoog en laag in de muziek heet:

1. Tempo
2. Toonhoogte
3. Ritme
4. Dynamiek

Muziek kan snel of langzaam klinken. Zo klinkt een dromerig slaapliedje meestal langzaam en een energieke song meestal snel. Snel en langzaam in de muziek wordt bepaald door:

1. Tempo
2. Toonhoogte
3. Ritme
4. Dynamiek

Muziek kan hard of zacht klinken. Zo klinkt stevige metalmuziek meestal hard en rustige achtergrond-muziek meestal zacht. Hard en zacht in de muziek heet:

1. Tempo
2. Toonhoogte
3. Ritme
4. Dynamiek

Luister naar het fragment uit Bohemian Rhapsody. (02:35)
Je hoort een gitaarsolo.
De melodie van de gitaarsolo wordt in het begin steeds:

1. hoger
2. lager
3. Mooier
4. Lelijker

Luister naar een ander fragment uit
Bohemian Rhapsody (03:04).
Twee zangers zingen de tekst ‘galileo’.
Welk contrast is het grootst in dit
fragment?

1. hard - zacht
2. hoog - laag
3. lang - kort
4. snel - langzaam