Imperium Romanum - Een Rijk, Twee Keizers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

4.4 Het einde van het West-Romeinse Rijk

Wat gaan we doen?

1. Leerdoelen

2. Herhalen

3. Uitleg + aant.

4. Opdrachten 

Leerdoelen

Leerdoel: Je kunt op een aantal belangrijke punten aangeven hoe het Romeinse Rijk in de Late Oudheid veranderde.

Subdoelen: 

- Je kunt uitleggen hoe de Romeinse keizers m.b.v. amfitheaters het volk probeerden te controleren. 

- Je kunt uitleggen a.d.h.v. verschillende Romeinse gebouwen hoe de romanisering doorwerkte in de hoeken van het Romeinse Rijk. 

- Je kunt de oorzaken voor het ontstaan van de crisis van de 3e eeuw noemen. 

- Je kunt uitleggen hoe Diocletianus en Constantijn de crisis probeerden op te lossen. 

- Je kunt de val van het West-Romeinse Rijk verklaren. 

- Je kunt uitleggen waarom het Oost-Romeinse Rijk wel langer bleef bestaan. 

Wat was de belangrijkste reden voor de overgang van de Romeinse Republiek naar het Romeinse Keizerrijk?

1. Politieke instabiliteit en burgeroorlogen
2. Een invasie van barbaarse stammen
3. Een natuurramp die de stad Rome verwoestte
4. Economische malaise en hoge belastingen

Wie was de leider van de Romeinse Republiek vlak voor de oprichting van het Romeinse Keizerrijk?

1. Cicero
2. Caesar
3. Pompeius
4. Crassus

Wat was het verschil tussen het Romeinse Keizerrijk en de Romeinse Republiek?

1. Het Keizerrijk was democratisch, de Republiek niet.
2. Het Keizerrijk was communistisch, de Republiek niet.
3. Het Keizerrijk was een theocratie, de Republiek niet.
4. Het Keizerrijk had een alleenheerser, de Republiek niet.

Vraag 1

Welke informatie kun je vinden over de bouw van het Colosseum?

Vraag 2

Waarvoor gingen mensen naar het Colosseum?

Vraag 3

Met wie vochten de gladiatoren in de arena?

Vraag 4

Wat is een amfitheater?

Vraag 5

Wie beslisten of de verliezende gladiator mocht blijven leven of niet?

Amfitheater

Uitleg 

Amfitheater

- Dierengevechten

- Gladiatorengevechten

- Executies van gevangenen

--> "brood en spelen". Hoe werd het 

volk daarmee gecontroleerd? 

Amfitheater in Trier (Duitsland). Wat zegt dat

over romanisering? 

Uitleg 

Antwoorden:

1. Door het volk entertainment en voedsel te bieden lieten heersers zien dat ze iets om hen gaven en was men afgeleid/

kwam men niet in opstand. 

2. Dat zelfs in Trier (Duitsland) een amfitheater

is gevonden geeft aan:

- hoe groot het Romeinse Rijk was en 

- dat de Germanen zo sterk geromaniseerd waren dat ze 

het gebruik van een amfitheater hebben overgenomen/zelf hebben 

gebouwd. 

Crisis van de Derde eeuw

Germaanse invallen

• De Romeinse leger / verdediging wordt steeds zwakker door burgeroorlogen
• Germanen gaan samenwerken
• Germanen vallen het rijk binnen op zoek naar rijkdom en goed land om op te vestigen

volksverhuizingen (door o.a. komst van de Hunnen). 

Aantekening

Het volk werd tevreden gehouden door het aanbieden van 'brood en spelen' in amfitheaters. Toch was dit voor vele keizers niet genoeg om de onrust te onderdrukken. 

Crisis van de derde eeuw

oorzaken: 

1. Door grote epidemieën (pokken en pest) stierven vele mensen. 

2. Invallen van stammen aan de grenzen --> vele doden. 

3. Generaals werden steeds belangrijker en grepen geregeld de macht. Keizers waren dus niet lang aan de macht om problemen op te lossen. 

4. Economische crisis doordat er weinig belasting kon worden geheven (zie punt 1 en 2). 

Einde crisis

Tussen 235 en 284 n. Chr. waren er meer dan vijftig keizers!

Keizer Diocletianus (284-305) en keizer Constantijn (306-337) gebruikten hun lange regeringstijd om de grootste problemen op te lossen.

--> veel gericht op het verbeteren van de economie. 

1. overal belasting ingevoerd

2. boeren werden aan de grond gebonden

3. in de stad gingen veel bedrijfjes verplicht over van vader op zoon.

4. er kwamen ambtenaren bij om alles te controleren.

Oplossing van Diocletianus

1. Boeren werden gebonden aan de grond waar ze werkten en moest in de stad iedereen hetzelfde werk doen als zijn vader om makkelijk belasting te heffen. 

2. Het grote rijk opsplitsen in twee delen met twee keizers en twee hulpkeizers per deel.

Eenheid

• Keizer Constantijn 
• 330 n.chr

395 n. Chr

Aantekening

Tussen 235 en 284 n. Chr. waren er meer dan vijftig keizers!

Keizer Diocletianus (284-305) en keizer Constantijn (306-337) gebruikten hun lange regeringstijd om de grootste problemen op te lossen.

--> veel gericht op het verbeteren van de economie. 

1. overal belasting ingevoerd

2. boeren werden aan de grond gebonden

3. in de stad gingen veel bedrijfjes verplicht over van vader op zoon.

4. er kwamen ambtenaren bij om alles te controleren.

Leerdoelen

Leerdoel: Je kunt op een aantal belangrijke punten aangeven hoe het Romeinse Rijk in de Late Oudheid veranderde.

Subdoelen: 

- Je kunt uitleggen hoe de Romeinse keizers m.b.v. amfitheaters het volk probeerden te controleren. 

- Je kunt uitleggen a.d.h.v. verschillende Romeinse gebouwen hoe de romanisering doorwerkte in de hoeken van het Romeinse Rijk. 

- Je kunt de oorzaken voor het ontstaan van de crisis van de 3e eeuw noemen. 

- Je kunt uitleggen hoe Diocletianus en Augustus de crisis probeerden op te lossen. 

- Je kunt de val van het West-Romeinse Rijk verklaren. 

- Je kunt uitleggen waarom het Oost-Romeinse Rijk wel langer bleef bestaan. 

Wat gaan we doen?

1. Leerdoelen

2. Huiswerk controle

3. Huiswerk bespreken

3. Herhalen

4. Uitleg + aant.

5. Opdrachten 

6. Leerdoelen

Leerdoelen

Leerdoel: Je kunt op een aantal belangrijke punten aangeven hoe het Romeinse Rijk in de Late Oudheid veranderde.

Subdoelen: 

- Je kunt uitleggen hoe de Romeinse keizers m.b.v. amfitheaters het volk probeerden te controleren. 

- Je kunt uitleggen a.d.h.v. verschillende Romeinse gebouwen hoe de romanisering doorwerkte in de hoeken van het Romeinse Rijk. 

- Je kunt de oorzaken voor het ontstaan van de crisis van de 3e eeuw noemen. 

- Je kunt uitleggen hoe Diocletianus en Augustus de crisis probeerden op te lossen. 

- Je kunt de val van het West-Romeinse Rijk verklaren. 

- Je kunt uitleggen waarom het Oost-Romeinse Rijk wel langer bleef bestaan. 

Wat was geen oorzaak van de crisis van de derde eeuw in het Romeinse Rijk?

1. Grote epidemiën
2. Invallen van Germaanse stammen(volksverhuizingen)
3. Hoge belastingen
4. Generaals streden om de macht

Welke keizer verdeelde het Romeinse Rijk in twee delen om het beter te kunnen besturen?

1. Julius Caesar
2. Constantijn
3. Diocletianus
4. Nero

Wat was géén oplossing voor het oplossen voor de crisis van Constantijn en Diocletianus?

1. Boeren werden aan hun grond gebonden
2. De belastingen werden verlaagd.
3. In de stad gingen bedrijfjes over van vader op zoon
4. Er kwamen ambtenaren bij om te controleren

Voorlopig einde crisis

De oplossingen van Diocletianus en

Constantijn leken te helpen. 

Splitsing van het Rijk (lees "een 

nieuwe koers")

Volksverhuizingen. 

Aantekening

In de 4e eeuw vestigden steeds meer Germaanse stammen (Franken, Vandalen etc.) zich in het Romeinse Rijk. Het Limes-systeem werkte niet. 

In 476 n. Chr. Odoaker zet de laatste West-Romeinse keizer Romulus Augustus af. Het Oost-Romeinse Rijk bleef wel langer bestaan. 

Het rijk van de Franken, een Germaans volk.

Het Romeinse Rijk wordt in tweeën gesplitst. Het West-Romeinse Rijk blijft nog geen 100 jaar bestaan terwijl het Oost-Romeinse Rijk blijft bestaan tot 1453.

De handel verdwijnt omdat het onveilig is geworden. De steden lopen daarom leeg en de meeste mensen worden boer of vertrekken.

De laatste keizer van het West-Romeinse Rijk wordt afgezet

Germaanse stammen vluchten voor Atilla de Hun in de 4 en 5e eeuw.

Volksverhuizingen

395

Door de val van het West-Romeinse rijk....

476

Frankische rijk

Maak de goede combinaties

Constantijn (312)

Gevolgen val Romeinse Rijk

- Geen centraal bestuur 

- Geen onderhoud wegen 

- Geen bescherming Romeins leger

> steden geplunderd (volksverhuizingen)

> platteland onveilig (oorlogen en rovers)

> handel verdwijnt

>>> stedelingen naar platteland (onveilig & geen werk)

Leerdoelen

Leerdoel: Je kunt op een aantal belangrijke punten aangeven hoe het Romeinse Rijk in de Late Oudheid veranderde.

Subdoelen: 

- Je kunt uitleggen hoe de Romeinse keizers m.b.v. amfitheaters het volk probeerden te controleren. 

- Je kunt uitleggen a.d.h.v. verschillende Romeinse gebouwen hoe de romanisering doorwerkte in de hoeken van het Romeinse Rijk. 

- Je kunt de oorzaken voor het ontstaan van de crisis van de 3e eeuw noemen. 

- Je kunt uitleggen hoe Diocletianus en Augustus de crisis probeerden op te lossen. 

- Je kunt de val van het West-Romeinse Rijk verklaren. 

- Je kunt uitleggen waarom het Oost-Romeinse Rijk wel langer bleef bestaan.