6.1 Een nieuwe kunst

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

h2 les 1

Nieuwe ideeën, nieuwe werelden

6

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600

1 - Een nieuwe kunst

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Het ontstaan van de Renaissance

In de late middeleeuwen ontstond een nieuw soort cultuur.

Oorsprong in Noord-Italië (1300):

• Steden als Florence, Siena en Venetië bloeiden op door handel.
• Rijke kooplieden wilden hun macht tonen via indrukwekkende bouwwerken.

Invloed van de Oudheid:

• Inspiratie uit de Romeinse oudheid (ruïnes, boeken).
• Poging om de glorie van Rome te laten herleven in kunst, architectuur en literatuur.

Cosimo I de’ Medici, de hertog van Florence, komt tussen 1569 en 1574 met zijn gevolg aan bij de Italiaanse stad Siena. (Schildering uit de 16e eeuw op een boekomslag.)

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Het ontstaan van de Renaissance

Wat is de Renaissance?

• Letterlijk: ‘Wedergeboorte’ van de klassieke oudheid.
• Nieuwe kunst en cultuur gebaseerd op het verleden.
• Verspreiding van Italië naar heel Europa (1300–1600).

Tijdsperiode:

• Overgang van de late middeleeuwen (1000–1500)
• naar de vroegmoderne tijd (1500–1800).

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Verwerken

We maken opdracht 3 en 4 op blz. 110

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Geïnspireerd door de oudheid

De nieuwe cultuur zie je onder meer terug in de bouwkunst.

Architectuur:

• Afstand van middeleeuwse bouwstijl (hoge, rijkversierde kathedralen).
• Invloed van Romeinse bouwkunst: strakke vormen, pilaren, koepels

Beeldhouwers & Schilders:

• Ontevreden over stijve, middeleeuwse kunst.
• Zochten naar levendigheid en realisme.
• Imiteerden klassieke Romeinse voorbeelden.

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Geïnspireerd door de oudheid

Literatuur en Taal:

• Schrijvers geïnspireerd door de oudheid.
• Niet meer in het Latijn, maar in het Italiaans.
• Trots op de eigen volkstaal → boeken toegankelijk voor burgers.

De Naam 'Renaissance':

• Rond 1500: geleerden beseften dat er een nieuwe tijd was aangebroken.
• Vanaf 1550: noemden hun tijd de renaissance = wedergeboorte.
• De tussenliggende tijd kreeg negatieve namen: ‘Middeleeuwen’, ‘Tijd der Schaduwen’, ‘Smerige Middentijd’.

Villa Almerico Capra, ook wel bekend als ‘La rotonda’. Dit woonhuis uit 1566-1571 staat bij het Italiaanse Vicenza en is ontworpen door Andrea Palladio. 

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Verwerken

We maken opdracht 5 en 8 op blz. 110

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Kenmerken van de kunst in de renaissance

Tijdens de renaissance veranderde er veel in de beeldende kunst:

Anatomie en Ideale Schoonheid:

• Kunstenaars bestudeerden het menselijk lichaam grondig.
• Doel: het ideale lichaam weergeven — gespierd, atletisch, geïnspireerd op de Griekse oudheid.

Perspectief in de Schilderkunst:

• Middeleeuwse schilderijen misten realistische verhoudingen en diepte.
• In de renaissance herontdekten kunstenaars het lineair perspectief, zoals bedacht door een Griekse wiskundige (3e eeuw v.C.).
• Gevolg: schilderijen kregen echte diepte en een realistischer beeld.

Rafaël Santi, De school van Athene (1509-1510). Op dit schilderij heeft Rafaël de beroemdste filosofen uit de Griekse oudheid samengebracht, alsof ze in dezelfde tijd leefden. 

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Kenmerken van de kunst in de renaissance

Van Anoniem naar Beroemd:

• In de middeleeuwen: weinig interesse in de maker; kunst bleef meestal anoniem.
• In de renaissance: kunstenaars werden beroemd — signeren hun werk, schilderen zelfs zelfportretten.

Een Nieuw Mensbeeld:

• Middeleeuwen: focus op leven na de dood en christelijk geloof.
• Renaissance: de mens centraal, ook het leven op aarde is waardevol.
• Kunst weerspiegelt dit nieuwe optimisme en zelfbewustzijn.

h2 les 1

Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 - 1600

Verwerken

We maken opdracht 9 t/m 11