5.2 De Nederlandse opstand (Deel 2)

Ontdekkers en hervormers

5.2 De Nederlandse opstand
(Deel 2) 
1 / 25
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo tLeerjaar 2

This lesson contains 25 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 30 min

Items in this lesson

Ontdekkers en hervormers

5.2 De Nederlandse opstand
(Deel 2) 

Slide 1 - Slide

Wat weet jij eigenlijk van de 80 jarige oorlog?

Slide 2 - Mind map

Leerdoel
In deze paragraaf leer je: 
- waardoor Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten

- hoe Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorsten



- hoe een onafhankelijke Nederlandse staat ontstond

Slide 3 - Slide

De Nederlanden

  • Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen

  • Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

  • In die gebieden was een heer de baas

  • Rond 1500 waren al deze gebieden in handen van de Habsburgers
De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Slide 4 - Slide

De Beeldenstorm

  • De onrust wordt tijdelijk minder, maar in augustus 1566 gaat het mis.

  • Na een oproep, van protestantse predikanten, om de beelden in de kerken te verwijderen, worden honderden kerken vernield en geplunderd.

Slide 5 - Slide

Filips is woedend!


  • Filips stuurt zijn beste generaal, Alva, met 10.000 soldaten, om af te rekenen met de Beeldenstorm (Ijzeren Hertog)
  • Iedereen die schuldig is, zal zwaar worden gestraft, óók de edelen die de Beeldenstorm niet hebben voorkomen.
  • Margaretha van Parma treedt in 1567 af, en Alva volgt haar als landvoogd op.
  • Sommige edelen, zoals Willem van Oranje, vluchtten uit de Nederlanden.
Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

Slide 6 - Slide

Slide 7 - Slide

Slide 8 - Video

Bloedraad en belastingen



  • Voor het straffen van de schuldigen aan de Beeldenstorm, stelt Alva een rechtbank in: de Raad van Beroerte, die al snel 'Bloedraad' wordt genoemd.
  • Om het Spaanse leger te betalen, voert Alva nieuwe belastingen in dat het meest gehaat is.
  • Edelen, die volgens Alva een rol hadden gespeeld, maar niet waren gevlucht, werden opgepakt en geëxecuteerd.
De Raad van Beroerten was een bijzondere rechtbank, ingesteld op 20 september 1567 door de hertog van Alva namens koning Filips II. De Raad had tot doel iedereen te vonnissen die op een of andere manier had deelgenomen aan de opstanden van 1566-1567 die waren uitgelopen in de beeldenstorm. 

De Raad was wettig, de koning had het recht om hoogverraad en wat daaronder viel, door een speciale rechtbank te laten beoordelen. Bij de vonnissen van de Raad, die op degelijk onderzoek berustten, stond vooral het belang van de koning voorop. Op privileges werd bij het vonnissen niet gelet.

De Raad werd door het volk vanwege het grote aantal uitgesproken doodvonnissen ook wel Bloedraad genoemd. 

De Raad van Beroerten werd ingesteld in 1567 en opgeheven in 1576.

Slide 9 - Slide

De Opstand begint
1568



  • Met terreur maakt Alva de bevolking bang. Dat werkt: vrijwel niemand durft in opstand te komen of geld te geven aan Willem van Oranje.
  • In 1572 boekt Willem van Oranje succes.
  • Op 1 april 1572 veroveren de Watergeuzen de stad Den Briel
  • Vanaf dat moment durven meer steden voor de Prins van Oranje te kiezen, en hem ook (met geld) te steunen

Slide 10 - Slide

Zes maanden, worden zes jaar...



  • Alva dacht in zes maanden klaar te zijn met de opstand in de Nederlanden, maar na zes jaar is het nog niet gelukt.
  • Filips II haalt Alva terug naar Spanje en kiest voor een iets minder harde aanpak. Misschien dat de Nederlanders dan stoppen met de opstand.
  • Maar ondertussen wordt er nog steeds gevochten...
Dit schilderij laat het beleg van Haarlem zien. Op de voorgrond zie je een zeeslag tussen schepen in het Haarlemmermeer. Hier is tegenwoordig luchthaven Schiphol.

Als je goed kijkt, dan zie je schepen van de opstandelingen vechten tegen schepen van... Amsterdam! De stad Amsterdam was tot 1578 aanhanger van Filips II. Nederlanders vochten dus ook tegen Nederlanders! Dit noem je een burgeroorlog.

Slide 11 - Slide

Alleen verder 
1579-1588




In 1579 besluiten de Noordelijke Nederlanden samen te werken om de Spanjaarden te verjagen.
  • Filips is woest een geeft Willem van Oranje de schuld.

De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'. Dat gebeurt in 1581 in  het document: de Acte van Verlatinghe

Slide 12 - Slide

Acte van Verlatinghe

Slide 13 - Slide

Moord!
10 juli 1584




  • Filips II had Willem van Oranje in 1580 vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem ongestraft vermoorden en zou daarvoor goed worden beloond.
  • Na een mislukte aanslag door Jean Jaureguy (1582), lukte het de Fransman Balthasar Gerards wél om Willem van Oranje te vermoorden.

Slide 14 - Slide

De kogelgaten bij de trap
De straf voor de dader.

Slide 15 - Slide

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
1588





  • Bij gebrek aan een geschikt persoon als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.
  • De 'baas' in de Republiek werd de Staten-Generaal, de standenvergadering
Kaart

Slide 16 - Slide



De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 

Slide 17 - Slide

'De 80-jarige oorlog'

Slide 18 - Slide

Oorlog en vrede
1588-1648




  • Na 1588 werd er vooral gevochten in het oosten van de Republiek en in de Zuidelijke Nederlanden (België/Noord-Frankrijk)
  • Tussen 1609 en 1621 werd 12 jaar lang niet gevochten.
  • In 1648 sloten de Staten-Generaal in de Duitse stad Münster vrede met Spanje. Spanje erkende de Republiek als zelfstandig land.

Slide 19 - Slide

Nederlandse Opstand of
Tachtigjarige Oorlog?




  • De naam Nederlandse Opstand wordt vaak gebruikt om het begin van de Tachtigjarige Oorlog aan te geven, ongeveer tussen 1566-1588.
  • Sowieso werd er niet 80 jaar gevochten, en zijn historici het ook niet eens over het jaar waarin de oorlog begon: 1566, 1567 óf 1568?

Slide 20 - Slide

Waardoor begon de Nederlandse opstand NIET..
A
Nederlanders waren tegen het calvinisme
B
Nederlanders waren tegen vervolgingen van protestanten
C
Nederlanders waren tegen de hoge belastingen
D
Nederlanders waren tegen versterking van het centrale bestuur (centralisatie)

Slide 21 - Quiz

De opstandelingen tegenover Filips II werden geuzen genoemd
A
Juist
B
Onjuist

Slide 22 - Quiz

Door de Nederlandse opstand werden de Nederlanden één staat/land
A
Juist
B
Onjuist

Slide 23 - Quiz

Begrippen uit deze les
  • Geus
  • Gezag
  • Onafhankelijk
  • Tachtigjarige Oorlog (de Opstand) 

Slide 24 - Slide

Huiswerk
5.2 De Nederlandse opstand
Vraag 4 en 5

Slide 25 - Slide