VESA Markt en overheid 4.6 t/m 4.14

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

5 havo ECONOMIE  ||  2025-2026

Programma

• Vorige les
• Leerdoelen
• Theorie
  
• Leerdoelen
• Aan de slag

Minimumprijzen beschermen ..(1).. en de maximumprijzen beschermen ..(2)..

1. 1= de consumenten 2= de producenten
2. 1= de producenten 2= de consumenten

Wat wil de overheid bereiken met subsidies?

1. Dat consumenten meer gebruik gaan maken van bepaalde producten.
2. Dat het milieu verbetert.
3. Dat consumenten minder gebruik gaan maken van bepaalde producten.
4. Dat de overheid een extra inkomstenbron heeft.

Leerdoelen

Voordelen en nadelen noemen van een cao ten opzichte van een individuele arbeidsovereenkomst voor werkgevers en werknemers. 

Belang van de organisatiegraad uitleggen voor werknemers. 

De invloed van arbeidsmarktsituaties uitleggen op het resultaat op de arbeidsmarkt. 

Analyseren welke rol collectieve dwang en zelfbinding spelen bij het collectief overleg over arbeidsvoorwaarden. 

www.rijksoverheid.nl

Wat vind jij van het minimumjeugdloon?

cnvjongeren.nl

Aanbod van arbeid

Vraag naar arbeid

Vacatures

Beroepsbevolking

Werkgelegenheid

Werklozen

Bij een ruime arbeidsmarkt is er sprake van:

1. hogere lonen
2. meer werkloosheid
3. veel vraag en weinig aanbod van arbeid

Van een ruime naar een krappe arbeidsmarkt.

Ruime arbeidsmarkt

• Aanbod van arbeid is groter dan de vraag. 

Krappe arbeidsmarkt

• Vraag naar arbeid is groter dan het aanbod. 

Krappe arbeidsmarkt

Ruime arbeidsmarkt

Arbeidsmarktflexibiliteit

In theorie

• Arbeidsmarkt is een markt van volkomen concurrentie. 

Praktijk

• Arbeidsmarkt is NIET flexibel

- Arbeid is niet homogeen maar heterogeen (ervaring, diploma's).

- Wetgeving over bijvoorbeeld ontslagbescherming

- CAO

- Minimumloon

Noem voorbeelden van flexwerkers.

Nadelen flexibel werk

• Meer onzekerheid over je werkuren en inkomen. 
• Onzekerheid over ontslag.
• Geen recht op een uitkering bij ziekte of werkloosheid. 
• Geen of weinig pensioen.
• Zwakkere onderhandelingspositie.
• Baanzekerheid is lager.  

Vakbond

= een organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers

Als werknemer kun je lid worden van de vakbond.

Voor elke bedrijfstak/beroepsgroep bestaat een vakbond

alle vakbonden samen = de vakbeweging

CAO

• Collectieve Arbeidsovereenkomst
• Een overeenkomst tussen werkgevers en werknemers over arbeidsvoorwaarden. 
• Alle bedrijven die onder een CAO vallen, moeten zich houden aan de regels van de CAO
• Werkgevers vertegenwoordigd door werkgeversorganisaties
• Werknemers vertegenwoordigd door vakbonden

4.6 Leg uit dat de heterogeniteit van de productiefactor arbeid ervoor zorgt dat er tegelijkertijd sprake kan zijn van vacatures en werkloosheid.

Aan het werk

Maken 4.7 t/m 4.14

Nakijken

• Wat heb je goed gedaan?
• Wat kun je beter doen?

4.7 bespreken

Lukt 4.8?