1.1 Jagers en boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Geschiedenis

Vak bestaat uit twee onderdelen:

• Historische kennis 
• Historische vaardigheden

Goede resultaten zijn alleen mogelijk als aan beide onderdelen aandacht besteed wordt.

• Kennis vergaren door lezen en studeren.
• Vaardigheden ontwikkelen door huiswerk te maken. In de syllabus en in de studiewijzer staan de vaardigheden. 

Kenmerkende aspecten

• De geschiedenis is opgebouwd uit tien tijdvakken
• De belangrijkste ontwikkelingen en verschijnselen zijn samengevat in de kenmerkende aspecten
• Deze moet je herkennen en kunnen koppelen aan anekdotes en bronnen
• Deze kenmerkende aspecten leer je daarom uit je hoofd

www.examenblad.nl

1.1 Jagers en boeren

Doelen

Aan het einde van de les kun je:

• De levenswijze van jagers-verzamelaars en van boeren herkennen en vergelijken
• Uitleggen waarom bevolkingsgroei tot specialisatie en een hiërarchische samenleving leidde

Kenmerkende aspecten

• De levenswijze van jagers-verzamelaars
• Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
• Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Mensen

• Ontstaan eerste mensachtigen: 2,3 miljoen jaar geleden (Hof van Eden theorie)
• Echter: groeiende discussie over soort, locatie, evolutie, tijdstip
• Eén evolutie? Verschillende, aparte evoluties? Eén plek? Verschillende plekken?
  
  
• Desalniettemin: homo sapiens verschijnt rond 140.000 jaar geleden
• Anders dan de andere menssoorten verspreidt hij zich over de héle wereld

www.dailymotion.com

Levenswijze

• Mens jaagt op grote zoogdieren --> verantwoordelijk voor uitsterven
• Leven als nomaden in kleine groepen, gebruiken gereedschappen (vishaak!)
• Belangrijkste voedingsbron is niet de jacht maar te verzamelen granen
  
  
• Uitingen van kunst wijzen op rituelen en polytheïstische godsdienst
• Te weinig primaire en schriftelijke bronnen om dit met zekerheid te zeggen: prehistorie

Agrarisch

Jagen-verzamelen

Landbouw

• 12.000 v. Chr: einde ijstijd 
• Gevolg: overschot te verzamelen granen in Mesopotamië 
• Gevolg: mensen vestigen zich op één plek --> sedentaire samenleving
• Langzame overgang naar landbouw --> géén bewuste keuze maar noodzaak
  
  
• Dankzij agrarische revolutie bevolkingsexplosie, ontwikkeling veeteelt en technologische ontwikkeling

Steden

• Door bevolkingsgroei ontstaan stedelijke gemeenschappen
• Voedseloverschot maakt specialisatie mogelijk
• Gevolg: inkomensverschillen en sociale hiërarchie
• Samenleving wordt complexer --> bestuur noodzakelijk --> priesters
• Bestuur maakt schrift noodzakelijk -> wetten en belastingen

Oefenvraag

Je concludeert dat Ur in 1750 voor Christus een vroeg-stedelijke

gemeenschap is, onder andere omdat uit de bron blijkt dat er sprake is

van handel.

Ondersteun je conclusie door voor twee andere kenmerken van een

vroeg-stedelijke gemeenschap aan te tonen dat ze in de bron naar voren

komen.

Antwoord

• Wat wordt er aan je gevraagd? 
• Bewijs dat er een vroeg stedelijke gemeenschap is.
• Ondersteun de conclusie met twee kenmerken. 
• Ondersteun = uitleggen!!
• Antwoord: Er is sprake van een vroeg-stedelijke gemeenschap omdat er ..., want ...
• Alleen als de combinatie van kenmerk en bewijs uit de bron goed is worden er punten gegeven!

Vaardigheden

• Bladzijde 17: opdracht 12 tm 16
• Vaardigheden:
• 1. Betekenis geven aan het verleden en het heden
• 2. Formuleren van een hypothese
• 3. Informatie uit bronnen verzamelen