Samenvattingsles_hst3_4M

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Agenda les

• overzicht exameneenheden met hoofdstukken
• Herhalen stof hst 3 we gaan voor de winst

Stof Centraal examen

Exameneenheid	Hoofdstukken
Consumptie	Hst 1 en Hst 2
Arbeid en Productie	Hst 3 en 4
Overheid en Bestuur	Hst 5 en 6
Internationale ontwikkelingen	Hst 7 en 8

Voorkennis begrippen

Abstracte markt	Afzet	BTW
Concrete markt	Concurrenten	Consumentenprijs
Formele sector	Informele sector	Omzet
Produceren	Winst of verlies

Toegevoegde waarde

• De extra waarde van een product die ontstaat doordat een bedrijf het product bewerkt.
• Het is het verschil tussen alle inkopen bij andere bedrijven en de verkoopopbrengst van het product.

Inkoop en verkoopprijs

Inkoopprijs: is de prijs die bv een winkelier voor een product betaalt.

Verkoopprijs: is de prijs waarvoor een winkelier een product verkoopt.

Verkoopprijs= inkoopprijs + brutowinstopslag

Inkoop en verkoopprijs

Consumenterprijs: 

• De verkoopprijs inclusief btw.
• Dat is de prijs die je als klant in de winkel betaalt.

Consumentenprijs= Verkoopprijs + BTW

BTW

• BTW= belasting toegevoegde waarde
• Hoog tarief 21%
• Laag tarief 9% (levensmiddelen)
• 0% tarief (ziekenhuis)

BTW (belasting toegevoegde waarde)

• Als je ondernemer bent, kijk je bij het berekenen van de resultaten alleen naar de bedragen exclusief btw.
• De btw die je van je klanten ontvangt, moet je betalen aan de Belastingdienst.
• Alle btw die je betaald hebt over je inkopen en bedrijfskosten, krijg je terug. Voor een ondernemer kost de btw per saldo dus niets.
• Je draagt dus alleen BTW af over de toegevoegde waarde.

Samenvatting prijs berekenen

Verkoopprijs = inkoopprijs + brutowinstmarge

Consumentenprijs = verkoopprijs + btw

Productiefactoren

1. Kapitaal: alle kapitaalgoederen waarin je geld investeert en die je in het productieproces gebruikt.
2. Natuur: alles wat de natuur levert.
3. Arbeid: zowel lichamelijke als geestelijke inspanning die mensen leveren bij het produceren.
4. Ondernemerschap: een ondernemer probeert winst te maken door op de juiste manier de productiefactoren natuur, arbeid en kapitaal in te zetten.

Maatschappelijke opbrengsten

• Door meer te produceren is een grotere afzet mogelijk. En door meer productie neemt de werkgelegenheid toe.
• Met het inkomen dat met de extra banen wordt verdiend, kunnen mensen meer goederen en diensten kopen. Daardoor stijgt de welvaart in ons land.

Dit soort voordelen die de samenleving van productie heeft, noem je maatschappelijke opbrengsten.

Maatschappelijke kosten

• Meer productie heeft ook nadelen voor onze samenleving. Als bedrijven meer gaan produceren, kan dat milieuschade veroorzaken.
• Soms betalen bedrijven zelf voor het oplossen van de milieuschade, dan zijn het dus bedrijfskosten.

Maar als de kosten voor rekening van de samenleving komen, zijn het maatschappelijke kosten. Niet altijd kun je deze kosten in geld uitdrukken

MVO

Steeds meer bedrijven houden bij hun productie zo veel mogelijk rekening met de gevolgen voor mens en milieu.

Zij doen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo).

Kostprijs per product

Winst&verlies rekening

Resultatenrekening

Productiecapaciteit

Productiecapaciteit: is de maximale hoeveelheid producten die een bedrijf kan maken.

De productiecapaciteit wordt bepaald door:

• het aantal mensen dat in het bedrijf werkt
• het aantal uren dat zij werken
• de machines (kapitaalgoederen) die worden gebruikt

Onder- en overbezetting

• De productiecapaciteit is onderbezet als machines niet worden gebruikt of als er niet genoeg werk is voor iedereen.
• De productiecapaciteit is overbezet als er zó veel vraag is naar producten, dat er een tekort is aan personeel en machines.
• Een bedrijf kan overbezetting oplossen door meer uren per week te draaien en het personeel overuren te laten maken.

Arbeidsproductiviteit

• Arbeidsproductiviteit: is de productie per werknemer in een bepaalde tijd (bijvoorbeeld per uur of per week).
  
• Bedrijven willen dat de arbeidsproductiviteit zo hoog mogelijk is.
• Als een werknemer in dezelfde tijd meer gaat produceren, dalen de loonkosten per product. Het bedrijf kan dan de verkoopprijs verlagen waardoor de afzet kan toenemen

Arbeidsproductiviteit berekenen

Arbeidsproductiviteit per periode =

totale productie per periode ÷ aantal werknemers

Voorbeeld

Een kledingfabriek produceert 120.000 T-shirts per week. 

Er zijn 16 werknemers die elk 5 dagen per week werken.

De productie per dag is 120.000 : 5 = 24 000 T-shirts.

De arbeidsproductiviteit is 24.000 ÷ 16 = 1500 T-shirts per persoon per dag.

Of 120.000 ÷ (16 werknemers x 5 dagen) = 1500 T-shirts per persoon per dag.

De arbeidsproductiviteit kan toenemen door:

• technologische ontwikkelingen: mechanisatie en automatisering.
• arbeidsverdeling of specialisatie: de werkzaamheden worden zo verdeeld, dat iedereen doet waar hij of zij goed in is.
• scholing: door bijvoorbeeld cursussen kun je het werk beter en sneller doen.
• prestatieloon: je krijgt als afdeling of werknemer een bonus als je een bepaalde productie hebt behaald verbeteren van de arbeidsomstandigheden en de werksfeer.

Concrete markt: een plaats waar op afgesproken tijden goederen worden verhandeld.

Abstracte markt: Het geheel van vraag naar en aanbod van een product

AANBOD= PRODUCENT EN VRAAG = CONSUMENT

Vraaglijn = consument = dalende lijn

Aanbodlijn = Producent = stijgende lijn

Evenwichtsprijs= prijs waar vraag en aanbod aan elkaar gelijk zijn.

Evenwichtshoeveelheid  = de hoeveelheid producten die gevraagd en aangeboden wordt bij de evenwichtsprijs

Overheidsingrijpen in de markt

Als de prijzen te hoog zijn bij basisbehoeften, kan de overheid maatregelen nemen om de prijzen betaalbaar te houden. Bijvoorbeeld met:

• een maximumprijs, die niet hoger mag worden dan deze vastgestelde prijs.
• subsidies of toeslagen voor mensen met lage inkomens

De overheid zou ook producenten kunnen beschermen tegen te lage prijzen door een minimumprijs te verplichten.

Marktaandeel: is de afzet van een bedrijf als percentage van de totale afzet van dat product

Afschrijving

Marktkenmerken

1. Transparantie markt
2. Aard van het product
3. Hoeveelheid aanbieders
4. Toegankelijkheid markt

Marktvormen

1. Volkomen concurrentie
2. Monopolie
3. Monopolistische concurrentie
4. Oligopolie

HOMOGEEN Product:

HETEROGEEN Product

Fusie: Twee bedrijven vormen samen één bedrijf.

Kartel: aanbieders spreken af de onderlinge concurrentie te beperken door afspraken te maken.

Online methode uitleg en bronnen

Op volgende slide staat link waar je alle uitleg en bronnen van hoofdstuk 3 kunt vinden.

apps.noordhoff.nl