Hoofdstuk 13 Geluid paragraaf 2 Toonhoogte

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 13 Geluid paragraaf 2 Toonhoogte

Leerdoelen

13.2.1 Je kunt de trillingstijd van een toon bepalen aan de hand van een oscilloscoopbeeld.

13.2.2 Je kunt berekeningen uitvoeren met de trillingstijd en de frequentie van een geluidstrilling.

13.2.3 Je kunt een verband leggen tussen de frequentie van een geluid en de toonhoogte.

13.2.4 Je kunt de bovengrens en ondergrens van het frequentiebereik van de mens benoemen.

13.2.5 Je kunt uitleggen door welke drie factoren de toonhoogte van een snaar wordt bepaald.

Toonhoogte

Met je stem kun je hoge en lage tonen maken.

 Als je op een heel hoge toon praat, voel je het geluid hoog in je keel.

 Praat je met een heel lage stem, dan voel je het geluid laag in je keel.

Toonhoogte

 Een korte, dunne gitaarsnaar trilt snel. Als je deze snaar aanslaat, hoor je een hoge toon. 

Bij een hoge toon trilt de snaar snel.

 Een lange, dikke gitaarsnaar trilt langzamer. De toon van deze snaar is lager.

Als je een gitaar een tijdje niet hebt gebruikt, klinken de snaren vals. Dat komt doordat de snaren niet meer strak genoeg gespannen zijn. Je moet de snaren van de gitaar dan stemmen.

Stemmen

Elke snaar zit vast aan een stemschroef. 

Met die schroef kun je de snaar strakker of losser draaien.

 Zo verander je de toonhoogte van de snaar. 

Maak je de snaar losser, dan wordt de toon lager. 

Draai je de snaar strakker, dan wordt de toon hoger.

Oscilloscoop

Schepen gebruiken ook een echo.

Onder het schip hangt een apparaat dat geluid naar de zeebodem stuurt. Dit apparaat heet een echolood.

De zeebodem kaatst het geluid terug naar het schip. Een ontvanger onder het schip vangt de echo op. Een computer meet hoelang het geluid onderweg is geweest. 

Trillingstijd 

De tijdbasis van de oscilloscoop is ingesteld op 2 ms/div. Dat betekent dat elk hokje 2 milliseconden ‘breed’ is.

Je ziet 8 trillingen. 

Je doet dus 10x2ms=20ms

Je wilt alleen de trillingstijd van 1 trilling weten dus doe je 

20 ms : 8 = 2,5 ms en dit is de trillingstijd

Frequentie

De toonhoogte van een geluid hangt af van het aantal trillingen per seconde. 

Bij een snelle beweging zijn er veel trillingen per seconde. Je hoort dan een hoge toon.

 Het aantal trillingen per seconde noem je de frequentie. 

Bij een grote frequentie heb je een hoge toon.

Frequentie

Bij muziek worden de tonen aangegeven met letters. 

Zo geeft de tweede snaar van een gitaar de toon A. 

Toon A heeft een frequentie van 440 trillingen per seconde.

1 trilling per seconde noem je 1 hertz.

Je zegt dan: toon A heeft een frequentie van 440 hertz.

Hertz kun je afkorten met Hz. 440 hertz wordt dan 440 Hz.

Formule

frequentiebereik

• in de bergen

• in een lege zaal

• in een echoput

• tussen hoge gebouwen

• in een tunnel of onder een viaduct

Huiswerk

Samen opdracht 6 

BLZ 97

Huiswerk

Opdracht 1 t/m 13

BLZ 96-104