Ontwikkelingspsychologie laaggeletterdheid

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

In Nederland zijn  1,3 miljoen laaggeletterden. 

Laaggeletterd zijn houdt in dat iemand wél kan lezen en schrijven, maar deze vaardigheden onvoldoende beheerst om te kunnen functioneren in de samenleving. Deze mensen kunnen wel iets lezen of schrijven, maar niet genoeg om een boek te lezen of een formulier in te vullen. Analfabetisme en laaggeletterdheid kan voorkomen bij allerlei groepen mensen in de samenleving: mannen en vrouwen, ouderen en jongeren, werkenden en niet-werkenden. Meer dan de helft van de analfabeten of laaggeletterden in Nederland is van Nederlandse afkomst. Ondanks dat een relatief grote groep mensen hiermee te maken heeft, wordt er vaak niet publiekelijk over gesproken. Dit draagt er mede aan bij dat het probleem in stand blijft. Analfabeten of laaggeletterden verbergen het vaak, omdat ze zich er voor schamen. Zij ontwikkelen een manier hoe ze ermee om kunnen gaan, bijvoorbeeld door dingen goed te onthouden of lees-en schrijftaken over te laten aan een partner, kinderen of familie. Het is daarom moeilijk om er achter te komen dat iemand analfabeet of laaggeletterd is.

Les 5- Laaggeletterdheid en Analfabetisme

Wat is laaggeletterdheid

Laaggeletterheid 

"Laaggeletterdheid is een term voor mensen die grote moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Mensen die laaggeletterd zijn, zijn geen analfabeten. Ze kunnen wel lezen en schrijven, maar beheersen niet het eindniveau vmbo of niveau mbo-2/3." 

Onder andere moeite met: 

• Formulieren invullen 
• Straatnaamborden lezen,
• Reizen met OV 
• Pinnen en digitaal betalen
  
• Werken met de computer, solliciteren
  
• Begrijpen van informatie over gezondheid en zorg
  

Hoeveel mensen in Nederland zijn analfabeet?

1. 20.000
2. 70.000
3. 100.000
4. 250.000

Is het aantal laaggeletterden in Nederland hoger of lager dan 1.000.000?

1. Hoger
2. Lager

Gevolgen 

• Werk (baan vinden, behouden, digitale vaardigheden) 
• Gezondheid (bijsluiters, afspraken) 
• Geld (beheren geldzaken) 
• Gezin (voorlezen, boodschappen) 

Signalen 

• Afspraken niet noteren
• Smoesjes  
• Een uitgereikte folder niet bekijken 
• Te laat komen ('wekker')
• Vragen over schriftelijke informatie 

Waar kan iemand die niet kan lezen of schrijven moeite mee hebben in het
dagelijks leven?

Er zijn diverse oorzaken waarom mensen analfabeet of laaggeletterd kunnen zijn. Vrijwel altijd gaat het om meerdere oorzaken. De meest voorkomende oorzaken zijn:

- een gebrekkige intelligentie of algemene leer-en gedragsproblemen, bijvoorbeeld een concentratiestoornis of dyslexie;

- opgroeien in een taalarme omgeving waarbij ouders bijvoorbeeld niet kunnen lezen of schrijven of een andere taal spreken dan het Nederlands;

- gebrek aan goed onderwijs, bijvoorbeeld omdat iemand vroegtijdig is gestopt met school of als iemand dyslexie heeft en daar onvoldoende aandacht en begeleiding voor heeft gekregen.

Hoe wist de meneer waar hij een kaartje moest kopen in de automaat?

Antwoord: boven aan links klikken. Zo heeft hij onthouden waar die een kaartje moest kopen, zonder te lezen.

Zoals net is beschreven zijn de gevolgen, voor iemand die analfabeet of laaggeletterd is, groot. Het kan bijvoorbeeld iemands gezondheid negatief beïnvloeden, omdat ze de bijsluiter van een medicijn niet kunnen lezen of afspraken met artsen vermijden. Ook is het vinden en behouden van een baan lastig als je niet kunt lezen of schrijven. Op werk moet je bijvoorbeeld kunnen e-mailen of de post lezen. Als mensen formulieren moeten invullen voor de Belastingdienst of de gemeente, dan lukt dat niet. Voorlezen aan (klein)kinderen, een verjaardagskaart schrijven, de vertrektijden van de trein opzoeken of een recept lezen: allemaal vanzelfsprekende zaken zijn die voor analfabeten of laaggeletterden een onmogelijke opgave zijn. Andere zaken waar deze mensen moeite mee hebben zijn bijvoorbeeld: straatnaamborden lezen, films met ondertiteling, het nieuws lezen, internetbankieren of het werken met een computer. Het is dus duidelijk dat dit een grote invloed heeft op het dagelijks leven.

 

Doordat analfabeten en laaggeletterden zich vaak schamen en voor dagelijkse bezigheden afhankelijk zijn van anderen, is de kans groot dat deze mensen minder zelfredzaam en minder sociaal actief worden. Doordat ze vaak geen baan hebben, komen ze ook eerder in de financiële problemen. Analfabetisme of laaggeletterdheid is dus een risicofactor voor andere (sociale) problemen.

Zoals je hiervoor al hebt gelezen, proberen veel analfabeten en laaggeletterden hun probleem te verbergen. Het is daarom ook moeilijk om het te signaleren. Het kan een signaal zijn als iemand vragen heeft over iets dat al eerder op papier is uitgereikt of als iemand nooit afspraken noteert. Ook als mensen vaak afspraken vermijden, bijvoorbeeld in het ziekenhuis of bij de gemeente, kan dit een signaal zijn. Uitspraken als ‘’Ik ben mijn bril vergeten’’ of ‘’dat formulier vul ik thuis wel in’’ zijn veelgehoord bij analfabeten en laaggeletterden.

Analfabeten en laaggeletterden zijn gebaat bij goede scholing. Als jij in je werk te maken krijgt met mensen die analfabeet of laaggeletterd zijn, kan je ze proberen hier toe te motiveren. Helaas is dit vaak lastig, omdat deze mensen bijvoorbeeld last hebben van faalangst, schaamte en een gebrek aan zelfvertrouwen. Probeer deze mensen te stimuleren en wijs ze op de voordelen. Veel mensen denken dat ze de enige zijn of dat er niets meer aan te doen is. Je helpt ze als je laat zien dat dat niet waar is.

Hoe probeert Ben van Dijk zijn laaggeletterdheid te verbergen?

Wat betekent analfabetisme?

1. Niet kunnen functioneren in de maatschappij
2. Beetje kunnen lezen, maar niet kunnen schrijven
3. Niet kunnen lezen en schrijven
4. Beetje kunnen schrijven, maar niet kunnen lezen

Wat betekent laaggeletterdheid?

Analfabetisme en laaggeletterdheid gaan vaak samen met een achterstelling in de maatschappij

1. Waar
2. Niet waar

Analfabeten en laaggeletterden zijn vaak gemotiveerd om 'terug naar de klas' te gaan

1. Waar
2. Niet waar