H7.2. Van wereldoorlog naar Koude Oorlog, 

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H7.2. Van wereldoorlog naar Koude Oorlog

opdrachten 10 t/m 12 + 14 t/m 18

Wat gaan we doen?

Introductie filmpje 'Koude Oorlog'

Aantekening 'Wat was de Koude Oorlog?'

(mogelijk) gemaakt huiswerk nakijken.

De Koude oorlog (1945 - 1989)

Hoofdvraag:

Wat was de Koude oorlog en welke gevolgen had de Koude Oorlog voor de wereld?

• Een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw.
• De wereld werd in twee politieke machtsblokken verdeeld en de grootmachten steunden landen (en hun leiders) als die te maken kregen met dreigingen van het communisme of kapitalisme.

De Koude oorlog (1945 - 1989)

Deelvraag:

- Waardoor ontstond de Koude Oorlog?

• De belangrijkste oorzaak van de Koude Oorlog is de ideologische tegenstelling tussen het kapitalisme en het communisme die al sinds 1917 bestond.
• Het feit dat de Amerikanen, tijdens WO-2, werkten aan een atoombom en hun kennis niet wilden delen met de Sovjet-Unie.
• Het niet nakomen van gemaakte afspraken tijdens de conferenties van Jalta en Potsdam.

De Koude oorlog (1945 - 1989)

Fasering van de Koude Oorlog :

Beginfase (1945-1949) – Europees conflict

Tweede fase (1949-1953) – Uitbreiding naar Azië / Koreaanse oorlog

Derde Fase (1953-1957) – Destalinisatie en Warschaupact

Vierde fase (1957-1962) – Vietnam, Cubacrisis en Berlijnse Muur

Vijfde fase (1962-1979) – Kennedy, Vietnam en Détente (ontspanning)

Eindfase (1979-1991) – Neergang en ondergang communisme

Opdracht 10 

In 1945 eindigde de Tweede Wereldoorlog. Streep de foute woorden door.

A. De oorlog begon op 1 september 1939 / 10 mei 1940 met de Duitse inval in Oostenrijk / Polen.

B. Onder de naam Operatie Barbarossa / D-Day begon Duitsland in 1941 de veldtocht tegen de Sovjet-Unie / Nederland.

C. De Verenigde Staten raakten bij de oorlog betrokken na de Japanse / Chinese aanval op Pearl Harbor.

D. De leider van de Sovjet-Unie, Stalin / Lenin, wilde een tweede front in het zuiden / westen van Europa en dat kwam er in 1942 / 1944.

Opdracht 11 

Er zijn veel foto’s van verwoeste Duitse steden en de bewoners ervan.

Voor welke onderzoeksvraag vormen dit soort foto’s bruikbare bronnen? Kruis aan.

□ Welke soorten explosieven werden ingezet om Duitse steden te bombarderen?

 In hoeverre waren Duitse burgers slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog?

□ Werd Duitsland na de oorlog verantwoordelijk gehouden voor wat er was gebeurd?

Opdracht 12 

Op foto’s van Duitse steden in 1945 zijn vooral vrouwen en oude mannen te zien. Geeft dit een representatief beeld van hoe het toen was? Leg je antwoord uit.

Dit geeft waarschijnlijk een representatief beeld. Veel (jonge) mannen waren tijdens de oorlog gesneuveld of gevangen. Anderen werkten in fabrieken of op het land. Vrouwen en oude mannen waren nog wel in de steden en dus lijkt het logisch dat je vooral deze groepen op foto’s ziet.

Opdracht 14 

In Potsdam werd afgesproken om Polen ongeveer 150 kilometer naar het westen op te schuiven.

Beredeneer waarom Stalin dit per se wilde. Bedenk ook waarom de Amerikanen en de Britten Stalin zijn zin gaven.

Stalin wilde extra grondgebied om een beetje van de oorlogsschade goed te maken. Bovendien wilde hij de westgrens van de Sovjet-Unie extra beschermen om zo de kans te verkleinen dat Duitsland na 1914 en 1941 voor een derde keer in korte tijd zou binnenvallen. De westerse landen konden hier weinig tegen inbrengen omdat het leger van de Sovjet-Unie Duitsland in dit deel van Europa had verslagen. Van de westerse landen waren daar op dat moment geen troepen aanwezig.

Duitsland voor 1945

Duitsland na 1945

Polen (in de 20e eeuw)

Opdracht 15 

Vat de andere afspraken die in Potsdam werden gemaakt elk in één zin samen.

1. Duitsland werd verdeeld in vier bezettingszones die onder controle van de geallieerden kwamen.

2. Berlijn werd verdeeld in vier sectoren die onder controle van de geallieerden kwamen.

3. De geallieerden zouden gezamenlijk besluiten nemen over wat er met Duitsland / Berlijn moest gebeuren.

4. Duitstalige minderheden uit Polen, Tsjechoslowakije en Hongarije moesten naar Duitsland verhuizen.

Opdracht 16 

Een bewering: ‘Na de Duitse capitulatie verslechterden de verhoudingen tussen de Grote Drie.’

Bevestigt bron 5 deze bewering, of juist niet? Licht je keuze toe.

Deze bron bevestigt de bewering. Churchill spreekt zijn zorgen uit over wat er in de door de Sovjet-Unie overheerste gebieden gebeurde. Hij spreekt zijn wantrouwen over Stalin uit. Harry Truman had een 'pesthekel' aan de communist Stalin.

Opdracht 17 

Een doctrine is een uitgangspunt waarover geen discussie mogelijk is. Het staat vast. De Truman-doctrine had ook ‘Truman-plan’ kunnen heten, of ‘Truman-belofte’.

Vind je ‘Truman-doctrine’ een betere naam dan de andere twee, of juist niet? Leg je mening uit.

Bijvoorbeeld: het is een betere naam, want het laat zien dat het de Verenigde Staten ernst was. Van een plan kun je afwijken, een belofte kun je breken.

Of: 

het had beter anders kunnen heten, want nu gingen de Verenigde Staten wel een zware verplichting aan. Wat als ze dat na verloop van tijd niet meer konden waarmaken? Ze hadden misschien beter een slag om de arm kunnen houden.

Truman-doctrine

Opdracht 18 

Hoe veranderde de Truman-doctrine de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten? Gebruik het woord isolationisme in je antwoord.

Voor de Tweede Wereldoorlog stond de Amerikaanse buitenlandse politiek in het teken van isolationisme. De Verenigde Staten bemoeiden zich zo weinig mogelijk met de rest van de wereld. De Truman-doctrine maakte dat de Amerikanen zich veel actiever met de rest van de wereld gingen bemoeien.

Huiswerk

7.2. Van wereldoorlog naar Koude Oorlog

maken opdrachten 20 t/m 28

PWW-3 Duitsland (Par. 3.5; 5.2, 5.5, 6.2, 6.3, 7.2, 7.3, 7.5)

Opdracht 20

De meeste Duitse vluchtelingen waren verjaagd uit het oosten en waren Duitsland dus vanuit het oosten binnengekomen. Toch zaten in de drie westelijke bezettingszones veel meer vluchtelingen dan in de oostelijke bezettingszone.

Hoe kun je dat verklaren?

Opdracht 20

De meeste Duitse vluchtelingen waren verjaagd uit het oosten en waren Duitsland dus vanuit het oosten binnengekomen. Toch zaten in de drie westelijke bezettingszones veel meer vluchtelingen dan in de oostelijke bezettingszone.

Hoe kun je dat verklaren?

Veel vluchtelingen waren in 1944-1945 op de vlucht geslagen voor het Sovjetleger. Het is dus logisch dat zij zich in de oostelijke bezettingszone (waar de Sovjets het voor het zeggen hadden) niet op hun gemak voelden en zich in een van de westelijke zones vestigden.

Opdracht 21

Maak met behulp van bron 7 duidelijk waarom de Sovjet-Unie graag het westen van Berlijn binnen haar invloedssfeer wilde hebben. En waarom deden de Amerikanen en Britten zoveel moeite om dit te voorkomen?

Opdracht 21

West-Berlijn lag midden in de bezettingszone van de Sovjet-Unie. Het was dus een niet-communistisch eilandje in een verder communistisch gebied. Voor de Sovjet-Unie was dat een bezwaar, want vanuit dat ‘eilandje’ kon het Westen wellicht spioneren en/of de bevolking in communistisch gebied beïnvloeden. Om diezelfde redenen wilden de Amerikanen en Britten dit gebied juist per se behouden.

Opdracht 22

Uit bron 8 blijkt dat de Berlijners een duidelijke mening hebben over de piloten van ‘het Westen’. Enkele jaren eerder oordeelden zij heel anders over diezelfde piloten. Leg dat uit.

Opdracht 22

Uit bron 8 blijkt dat de Berlijners een duidelijke mening hebben over de piloten van ‘het Westen’. Enkele jaren eerder oordeelden zij heel anders over diezelfde piloten. Leg dat uit.

De mensen zijn blij met de piloten. Enkele jaren eerder brachten de piloten geen voedsel en andere noodzakelijke producten, maar bommen. Toen was het oordeel uiteraard negatief.

Gail Halvorsen - The candy bomber

Opdracht 23

Tijdens de ‘Berlijnse obstakelrace’, een hindernisloop, zit een man op de grond. Een andere man springt over hem heen.

• Wie of wat stelt de zittende man voor?  

• Wie of wat stelt de springende man voor?  

• Over welk onderwerp gaat deze spotprent? Hoe weet je dat?

Opdracht 23

Tijdens de ‘Berlijnse obstakelrace’, een hindernisloop, zit een man op de grond. Een andere man springt over hem heen.

• Wie of wat stelt de zittende man voor?  

Een Sovjet-Rus.

• Wie of wat stelt de springende man voor?  Een Amerikaan (Uncle Sam).

• Over welk onderwerp gaat deze spotprent? Hoe weet je dat?

Opdracht 23

Tijdens de ‘Berlijnse obstakelrace’, een hindernisloop, zit een man op de grond. Een andere man springt over hem heen.

 • Over welk onderwerp gaat deze spotprent? Hoe weet je dat?

De spotprent gaat over de Blokkade van Berlijn. De Rus blokkeert de weg, de Amerikaan springt over hem heen (gaat door de lucht; net als de vliegtuigen tijdens de Blokkade).

Opdracht 24

Noem een direct gevolg en een indirect gevolg van de blokkade van Berlijn.

Directe gevolg(en) van de blokkade van Berlijn: 

• West-Berlijn bleef in westerse handen 
• Stalin leed een politieke nederlaag.

Opdracht 24

Noem een direct gevolg en een indirect gevolg van de blokkade van Berlijn.

Indirecte gevolg(en) van de blokkade van Berlijn: 

• De oprichting van de Bondsrepubliek Duitsland (BRD). 
• De vorming van de Duitse Democratische Republiek (DDR). 
• De oprichting van de NAVO.

Opdracht 25

Was de tweedeling van Duitsland een bedoeld of een onbedoeld gevolg van de blokkade van Berlijn? Leg je antwoord uit.

Opdracht 25

Was de tweedeling van Duitsland een bedoeld of een onbedoeld gevolg van de blokkade van Berlijn? Leg je antwoord uit.

Dit was een onbedoeld gevolg. Toen Stalin besloot tot de blokkade van Berlijn, was het niet zijn bedoeling om Duitsland in tweeën te splitsen. Hij wilde alleen dat de westerse bezettingsmachten uit Berlijn zouden verdwijnen.

Opdracht 26

Schrijf de woorden op de juiste plaats in het schema: BRD (Bondsrepubliek Duitsland) – kapitalisme – Sovjet-Unie – democratie – communisme –planeconomie – Verenigde Staten – DDR (Duitse Democratische Republiek).

Opdracht 27

• Van links naar rechts stellen de vier mannen voor:

De Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, de Sovjet-Unie.

• Maak de zin af: De tekenaar laat zien dat zij in 1945…

Duitsland hebben verslagen.

 

Opdracht 27

• Wat is er tien jaar later met Duitsland gebeurd?

Uit het verslagen Duitsland zijn twee nieuwe, kleine Duitslandjes gegroeid.

• Welke rol spelen de vier mannen hierbij?

Zij zorgen voor de nieuwe boompjes.

• Hoe denkt de tekenaar over deze ontwikkeling?

Positief; de mannen kijken vriendelijk en doen hun best om de boompjes (de Duitslanden) in leven te houden en te laten groeien.

Opdracht 28

Deze paragraaf heeft vijf tekstblokjes. Vat elk ervan in twee zinnen samen.

Vergelijk vervolgens jouw samenvatting met die van een klasgenoot. Vul aan waar dat nuttig lijkt.

• Berlijners met een overlevingsinstinct

• De Conferentie van Potsdam

Opdracht 28

Deze paragraaf heeft vijf tekstblokjes. Vat elk ervan in twee zinnen samen.

Vergelijk vervolgens jouw samenvatting met die van een klasgenoot. Vul aan waar dat nuttig lijkt.

• Berlijners met een overlevingsinstinct

Na de Duitse nederlaag stond Duitsland er slecht voor. Veel Duitse steden waren door geallieerde bombardementen zwaar beschadigd.

• De Conferentie van Potsdam

In juli 1945 maakten de Grote Drie afspraken over Duitsland. De kern hiervan was dat Duitsland en Berlijn in vier bezettingszones werden verdeeld.

Opdracht 28

• Stop het rode gevaar!

 

• De spanning neemt toe

Opdracht 28

• Stop het rode gevaar!

Europa raakte in tweeën verdeeld. De Verenigde Staten zouden voorkomen dat het communisme zich verder zou uitbreiden (Truman-doctrine).

• De spanning neemt toe

In 1948 werden de drie westelijke bezettingszones, na de invoering van een nieuwe munt, samengevoegd. Als reactie hierop besloot de Sovjet-Unie West-Berlijn af te sluiten, waarop de geallieerden West-Berlijn met vliegtuigen bevoorraadden.

Opdracht 28

• Militaire blokvorming

Na de blokkade ontstonden de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) en de Duitse Democratische Republiek (DDR). De westerse landen werkten vanaf 1949 militair samen in de NAVO; zes jaar later bundelden de Sovjet-Unie en de Oost-Europese landen hun militaire krachten in het Warschaupact.

Huiswerk

Hfd-7 De Koude Oorlog

par.7.3. De Sovjet-invloedssfeer in Europa,

Maken opdr. 29, 30, 31, 33 t/m 40