B1 Lijdend en meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen:

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

Verdeel de zin in zinsdelen. Hoeveel zinsdelen heeft deze zin?
Renzo schrijft graag elke dag een gedicht voor Nina.

1. 3
2. 5
3. 4
4. 6

Deze zin heeft drie zinsdelen.

Klopt dat?

1. nee
2. ja

Waar zijn de zinsdelen goed verdeeld?

1. Zijn / broertje / maakte / die lastige / breuken zonder / fouten.
2. Zijn broertje / maakte / die / lastige breuken / zonder fouten.
3. Zijn broertje / maakte / die lastige breuken / zonder fouten.

Zinsdelen

Het onderwerp [ow], de persoonsvorm [pv] en het werkwoordelijk gezegde [wg] zijn zinsdelen.

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

ow - Jan

pv - heeft

wg - heeft geleend

De PV is altijd een werkwoord

1. juist
2. onjuist

Hoe vind je de persoonsvorm?

Hoe vind je het onderwerp?

Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde?

Hoe bepaal je de zinsdelen?

Wie/wat + PV?

Alle werkwoorden in de zin

1. Vraagproef

2. Tijdproef

3. Getalsproef

Plaats (groepjes) woorden voor de PV. Is de zin correct?

(zinsdeelproef)

De juf / heeft / de klas / een online les / gegeven. 

De juf heeft de klas een online les gegeven. 

De juf heeft de klas een online les gegeven. 

De juf heeft de klas een online les gegeven. 

werkw. gezegde

onderwerp

persoonsvorm

zinsdelen

Zinsdelen

Het onderwerp [ow], de persoonsvorm [pv] en het werkwoordelijk gezegde [wg] zijn zinsdelen.

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

ow - Jan

pv - heeft

wg - heeft geleend

Het lijdend voorwerp vinden: 

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

1. Persoonsvorm vinden: heeft

2. Onderwerp vinden:  Jan

3. Werkwoordelijk gezegde vinden: heeft geleend

4.Lijdend voorwerp vinden -> Stel de vraag Wie/Wat + wg + ow: Wat heeft Jan Pim vorige week geleend? > z'n boek

Lijdend voorwerp [lv]

- Het lijdend voorwerp geeft meestal aan wie/wat iets 'overkomt' of 'ondergaat'.
- Hoe vind je het lv? -> Stel de vraag Wie/Wat + wg + ow
- Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp.

- Het lijdend voorwerp begint bijna nooit met een voorzetsel (aan, bij, in, op...)

Wat is het lijdend voorwerp?

De kinderen gaan vanmiddag een taart bakken.

1. De kinderen
2. gaan + bakken
3. vanmiddag
4. een taart

Wat is het lijdend voorwerp?

Zij hebben de toets heel goed gemaakt.

1. de toets
2. heel goed
3. Zij
4. hebben + gemaakt

Wat is het lijdend voorwerp?

Jamie had snel de boterham van Anne opgegeten.

1. Jamie
2. Anne
3. de boterham
4. de boterham van Anne

Meewerkend voorwerp [mv]

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

- Pim is het meewerkend voorwerp (mv).

- Het geeft aan voor wie iets bestemd is.

- Het is vaak een mens of een dier.

- Het kan beginnen met aan/voor, maar dat hoeft niet.

Het meewerkend voorwerp vinden: 

Jan | heeft | Pim | vorige week | z'n boek | geleend.

1. Persoonsvorm vinden: heeft

2. Onderwerp vinden: Jan

3. Werkwoordelijk gezegde vinden: heeft geleend

4.Lijdend voorwerp vinden:  z'n boek

5. Meewerkend voorwerp vinden: Stel de vraag Aan/Voor wie + wg + ow + lv:

Aan wie heeft Jan vorige week z'n boek geleend? > Pim

Het meewerkend voorwerp vinden: 

Jan | heeft | vorige week | z'n boek | aan Pim | geleend.

- Een mv kan beginnen met aan/voor. 

- Als het niet met aan/voor begint, kun je aan/voor er meestal voor zetten. 

- Als aan/voor wel in de zin staat, kun je het vaak weglaten. 

- Soms moet je dan wel de woordvolgorde veranderen

Wat is het meewerkend voorwerp?

Je mag niemand het geheim vertellen.

1. Je
2. het geheim
3. mag + vertellen
4. niemand

Wat is het meewerkend voorwerp?

De kleuters maakten een tekening voor hun oma.

1. voor hun oma
2. een tekening
3. de kleuters
4. maakten

Wat is het meewerkend voorwerp?

Elke dag geef ik of mijn zusje de kat eten.

1. mijn zusje
2. ik
3. eten
4. de kat