SOFA-model

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

SOFA model - Communicator

SOFA model 

Hulpmiddel om gedrag te begrijpen. Het geeft inzicht in eigen reacties en gedrag van de ander.

Het SOFA-model helpt zorgprofessionals om beter samen te werken met mantelzorgers.

Mantelzorgers vervullen verschillende rollen – als partner, hulpvrager, expert en naaste.

Het is belangrijk dat jij als professional alle rollen herkent en er goed op inspeelt.

• Helpt bij professioneel handelen
• Toepasbaar in zorgsituaties en communicatie
• Doel: bewust reageren i.p.v. automatisch handelen

🟦 S – Samenwerken: Mantelzorger als partner in het werk

De mantelzorger zorgt al langere tijd voor de naaste en is een mede-hulpverlener.

Werk samen en stem af over wat ieder doet.

Handige vragen:

• Wat doet u als mantelzorger en wat wilt u graag blijven doen?
• Wat verwacht u van ons als zorgverlener?
• Welke afspraken maken we met elkaar?

🟩 O – Ondersteunen: Mantelzorger als hulpvrager

Een mantelzorger kan zelf ondersteuning nodig hebben om de zorg vol te houden.

Luister, bied ruimte voor emoties en verwijs zo nodig door.

Handige vragen:

• Hoe gaat het met u?
• Waar krijgt u energie van?
• Zijn er anderen die u helpen bij de zorg?

🟨 F – Faciliteren: Mantelzorger als persoonlijke relatie

De mantelzorger is vaak in de eerste plaats partner, kind, ouder of vriend.

Respecteer deze persoonlijke band en houd rekening met gewoontes en rituelen.

Handige vragen:

• Wat zou u graag samen willen blijven doen?
• Heeft u gewoontes of rituelen die belangrijk zijn voor u beiden?
• Hoe kan ik u daarbij helpen?

🟪 A – Afstemmen: Mantelzorger als expert

De mantelzorger kent de naaste het beste.

Gebruik zijn of haar kennis om betere zorg te bieden.

Handige vragen:

• Kunt u iets vertellen over de wensen en behoeften van uw naaste?
• Wat zou u doen in deze situatie?
• Waar wordt uw naaste blij van?

Praktijksituatie 

🧩 Casus: Mevrouw El Amrani en haar zoon Karim

Situatie:

Mevrouw El Amrani (78 jaar) heeft diabetes en beginnende dementie.

Ze woont nog thuis. Haar zoon Karim komt elke dag langs om haar medicijnen te geven, haar administratie te doen en te koken.

Sinds kort merkt de wijkverzorgende dat Karim prikkelbaar en moe is. Hij zegt:

“Ik ben blij dat mijn moeder goede zorg krijgt, maar het is allemaal zo veel. Ik werk ook nog fulltime.”

Welke rol heeft Karim volgens het SOFA-model?

Hij is op dit moment vooral hulpvrager, de O van Ondersteunen.

Welke andere rollen zie je bij Karim?

 Hij is ook expert, want hij kent zijn moeder goed, en persoonlijke relatie, omdat hij haar zoon is.

Wat kun jij als verzorgende doen?

• Luisteren naar hoe het met Karim gaat.
• Erkennen dat hij veel doet en dat dat zwaar kan zijn.
• Eventueel verwijzen naar een mantelzorgsteunpunt.
• Hem betrekken bij de zorgplanning: “Wat wilt u zelf blijven doen, en wat kunnen wij overnemen?”

Het SOFA model is gericht op...

1. medicatieveiligheid in de thuiszorg
2. meldcode huiselijk geweld.
3. erkennen van ervaring van mantelzorg

Rollen mantelzorger SOFA model

• Zorgverlener
• Hulpvrager
• Betrokkene
• Ervaringsdeskundige 

Kennisbehoefte van mantelzorgers

• Hoe om te gaan met de beperkingen van de hulpbehoevende 
• Kennis over de beperking waaraan de hulpbehoevende lijdt 
•  Kennis over medicijnen 
• Kennis over het gebruik van hulpmiddelen 

https://www.zorgvoorbeter.nl/mantelzorg/cijfers-nederland

Individuele opdracht 

Slechtnieuwsgesprek 

Teams (mapje communicatie) 

Inleveren chat in teams