Ziekenhuis 2 N4 aandoeningen aan geslachtsorganen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Ziekenhuis 2 N4 aandoeningen aan geslachtsorganen

Anatomie & fysiologie urinewegen

De urinewegen bestaan uit:

• twee nieren (renes): zij hebben belangrijke functies in het lichaam, zoals het regelen van de bloeddruk, het regelen van de vocht- en zoutbalans, het zuiveren van bloed en het vormen van urine;
  
• twee urineleiders (ureters): zij transporteren urine van het nierbekken naar de blaas;
  
• blaas (vesica urinaria): hier wordt de urine bewaard tot het moment van urineren;
  
• plasbuis (urethra): de verbinding van de blaas naar de buitenwereld. Bij de vrouw eindigt deze in de vulva en bij de man aan de top van de penis (meatus).

Aandoeningen aan de nieren

Je kunt aandoeningen aan de nieren onderverdelen in

• Acute nierschade: de nieren functioneren plotseling onvoldoende waardoor er  te veel aan afvalstoffen in het lichaam achterblijven
• Chronische nierschade: de nieren werken onvoldoende en herstellen niet meer 

Acute nierschade

Dit kan ontstaan door: 

• Ontstekingen die de nierfilters in het lichaam aantast
• Blokkade (zoals nierstenen)
• Tumor
• Te grote prostaat
• Bloeding 
• Trauma 

Chronische nierschade

Dit kan ontstaan door:

• Aangeboren afwijkingen 
• Te hoge bloeddruk
• Diabetes mellitus 
• Een combinatie van factoren, waarbij roken en overgewicht een negatieve invloed hebben

Nierinsufficiëntie (nierfalen)

Onder te verdelen in:

- Acuut nierinsufficiëntie: snelle of abrupte verslechtering van de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR), geen/weinig urineproductie.  

- Chronisch nierinsufficiëntie: de functie van de nieren is over een langere periode steeds slechter geworden. 

Oorzaken nierinsufficiëntie:

- Hypotensie, gifstoffen, onvoldoende bloedtoevoer 

- aangeboren afwijkingen of obstructie

- beschadiging van de filters in nierweefsel door urine ophoping

Een aantal begrippen

• Nycturie is het ’s nachts wakker worden om te plassen. Het gaat om afwijkingen van het normale patroon. Dit zie je bij mensen met hartfalen en prostaatproblemen.
  
• Pollakisurie is het toenemen van de frequentie van de mictie terwijl de totale hoeveelheid urine niet toeneemt. Dit zie je bij cystitis (blaasontsteking).
  
• Polyurie is een verhoogde urineproductie van meer dan 3 liter per dag bij een normale intake. De zorgvrager plast vaker en grotere hoeveelheden. Dit zie je veel na inname van een diureticum (plaspil) en bij diabetes mellitus.
  
• Oligurie is verminderde urineproductie (minder dan 500 ml/24 uur) Dit kan niet in één keer geobserveerd worden, het correct bijhouden van de vochtbalans is hier belangrijk. Oligurie kan een voorbode zijn van nierproblemen, maar ook van een tekort aan vocht.
  
• Anurie betekent een urineproductie van minder dan 100 ml/24 uur. Deze lage urineproductie treedt op bij shock en acute nierinsufficiëntie. Het is belangrijk om vast te stellen hoe lang deze situatie bestaat en of het lichaam ergens anders, in buik of benen, vocht vasthoudt.

Wat is geen symptoom van een UWI?

1. Pijn bij plassen
2. Verwardheid
3. Constante aandrang
4. Obstipatie

Wat is kenmerkend voor pijn bij nierstenen?

1. Continue pijn
2. Geen pijn
3. Krampende pijnaanvallen
4. Niet willen bewegen bij de pijn

Welk advies geef je een zorgvrager met nierstenen?

1. Minimaal 1.5 -2 L water drinken
2. Vezelrijk eten
3. Maximaal 1.5 - 2 L water drinken
4. Springen om steentjes naar blaas te brengen

Wat is een complicatie bij een UWI?

1. Obstipatie
2. Opstijgende UWI
3. Longontsteking
4. Nierstenen

Wie hebben een grotere kans op een UWI?

1. Vrouwen
2. Mannen

Waarom hebben vrouwen een grotere kans op een UWI?

1. Urinebuis is korter en daarom plassen ze niet goed uit
2. Urinebuis is langer -> bacteriën hopen zich op in de urinebuis
3. Urinebuis is korter -> bacteriën sneller bij de blaas
4. Urinebuis is langer -> bacteriën minder snel uitgeplast

Welke behandeling wordt toegepast bij nierstenen?

1. Vergruizing stenen
2. Medicatie om nier te ontspannen
3. Nier verwijderen
4. Geen behandeling mogelijk

Symptomen van chronische retentie zijn…

1. Ellendig gevoel, pijnlijke zwelling, hevige buikpijn
2. Minder krachtige straal, uitdruppelen bij plassen
3. Koorts, vermoeidheid, troebele urine

Waaruit bestaan de vrouwelijke geslachtsorganen?

Onderzoek

Vaak klachten van bloedverlies

Oudere vrouwen zijn niet gewend om over seksualiteit en menstruatie te praten

Overtuigen om naar huisarts te gaan

Huisarts > gynaecoloog

• Urineonderzoek
• Bloedonderzoek
• Vaginaal toucher
• Uitstrijkje
•  Echo

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Menstruatieklachten > geïrriteerd zijn, moeheid, pijnlijke borsten, buikkramp, hoofdpijn, misselijkheid en braken. 

Evt. medicatie: pijnstillers, NSAID's, hormonen of anticonceptiepil

Menopauze: tussen het 40ste en 60ste levensjaar

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Endometriose: goedaardige woekering van baarmoederweefsel in de buik. 

Symptomen: hevige pijn tijdens menstruatie, vermoeidheid, prikkelbaarheid en darm- en blaasproblemen. 

Veelvoorkomende oorzaak van onvruchtbaarheid

Behandeling: pijnstillers, aanvullen van hormonen, chirurgische ingreep

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Infecties: bacteriële of schimmelinfecties

Oorzaak: onbeschermd vrijen, spiraaltje, miskraam of onderbreking van de zwangerschap

Symptomen: abnormale en riekende afscheiding, jeuk, branderig gevoel of buikpijn.

Behandeling: geneesmiddelen, pijnstillers, spoelingen of cremes. 

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Fistels: ongewone verbinding tussen vagina en blaas of naar het rectum.

Oorzaak: bestraling in kleine bekken, letsel door medische ingreep, complicatie bij moeizame bevalling of aangeboren.

Symptomen: incontinentie van urine of diarree.

Behandeling: operatief herstel als oorzaak is genezen. 

Fistels na bestraling zijn vrijwel niet te verhelpen.

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Verzakkingen van de baarmoeder: de baarmoeder is uit positie geraakt. Vaak bij ouder wordende vrouwen.

Oorzaak: Organen in de buik hebben onvoldoende steun van het steunweefsel en bekkenbodemspieren. Hoesten

Symptomen: drukkend gevoel op de blaas en darmen, pijn bij vrijen, pijn in de onderrug, blaasontstekingen en urine-incontinentie.

Behandeling: plaatsen van een ring (pessarium) die de baarmoeder op de goede plaats houdt. Operatie om ophangbanden van de baarmoeder in te korten.

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Tumoren: Woekering van goedaardig en kwaadaardig weefsel. 

Vleesboom: klachten van hevig bloedverlies, pijnlijke krampen, onvruchtbaarheid en pijn tijdens het vrijen.  Evt. operatief te verwijderen.

Kanker in baarmoeder, baarmoederhals en eierstokken. 

Klachten van bloedverlies, vermoeidheid, buikpijn en gewichtsverlies.

Behandeling is operatief verwijderen van de tumor. Evt. chemo,

bestraling en/of hormoontherapie. 

Bevolkingsonderzoek.

Algemene zorg en begeleiding

Empathische houding

Hulp bij dagelijkse verzorging

Na verwijdering baarmoeder: 4 -6 weken niet zwaar tillen

Bespreekbaar maken en observeren van pijn

Alert zijn op infecties en complicaties van onvoldoende hygiëne

Hulp bieden bij mobiliseren

Stimuleren van bewegen op eenr ustig tempo

Rapporteren van bijzonderheden

Wat is een andere naam voor je baarmoeder?

1. Vesica urinaria
2. Uterus
3. Ovarium
4. Nefron

Mannelijke zorgvragers met aandoeningen aan de geslachtsorganen

Onderzoek

Huistarts > uroloog of seksuoloog/psychotherapeut

• Urineonderzoek
• Bloedonderzoek > PSA of CRP
• Rectaal toucher
• Biopsie
• Echo
• Cystoscopie
• Röntgen / CT / MRI

Welke aandoeningen aan het mannelijk geslachtorgaan ken jij?

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Voorhuidvernauwing > besnijdenis

Spaanse kraag

Impotentie > onvermogen om een voldoende erectie te krijgen

Oorzaken: drank en drugs, roken, urologische problemen, lichamelijke aandoeningen, neurologische aandoeningen, mentale problemen, medicatie of onvoldoende testosteron

Komt voor bij 40% van de mannen boven de 60

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Zaadbalkanker: Meest voorkomende vorm van kanker bij jonge mannen. 

Symptomen: pijnlijke zwelling van de zaadbal. 

Behandeling: chirurgie en chemotherapie.

Aandoeningen, verschijnselen en behandeling

Prostaatklachten: 

• Ontsteking van de prostaat > antibiotica
• Vergrote prostaat 
• Prostaatkanker > kwaadaardige vergrote prostaat
   Uitzaaiingen vaak in het skelet.
   Behandeling afhankelijk van levensverwachting en conditie.
   Operatie, hormoontherapie, radiotherapie en chemotherapie

Emotionele en sociale gevolgen

Schaamte

Vicieuze cirkel van miscommunicatie en sociaal isolement

STOF VOOR DE TOETS

• Deze lesson-up
• Ziekenhuis boek 2
• Module 7 hoofdstuk 14,16,17 (15 niet!)
• Module 8 hoofdstuk 18

VOLGENDE WEEK

Les gaat wel door

Docent is online

Jullie gaan in groepen werken aan een opdracht

Deze opdracht gaan jullie die week erop presenteren

Let op: de stof van de opdracht is toetsstof

Aan de slag

Maken

ThiemeMeulenhoff

Ziekenhuis 2 n4

Module 7 (behalve van hoofdstuk 15) EN module 8

De verwerkingsopdrachten