bs 2 Bacteriën en schimmels

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

Waar gaat deze bassistof over?

• Bacteriën
  
• Schimmels
  
• Nuttig en schadelijk
  
• Ziekteverwekkers
  
• Biotechnologie

Leerdoelen

• Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.
  
• Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.
  
•  Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur.
  
•  Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen.

Woordenlijst

• schimmeldraden
• spore 
• paddenstoel 
• reducent 
• voedselbederf 
• ziekteverwekker
• antibioticum

Inleiding 

Je ziet ze niet, maar ze zijn overal: bacteriën en schimmels. Deze micro-organismen kunnen schadelijk zijn, maar vaak zijn ze ook erg nuttig. Jouw lichaam bevat zo’n 1,5 kg van deze micro-organismen.

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken van bacteriën noemen. Je kunt beschrijven welke rol bacteriën spelen voor de mens. 

Ordening biologie 

Organismen

In 4 grote groepen, 

die rijken genoemd worden.

Bacteriën 

Schimmels

Planten

Dieren

Bacterien zijn klein

 Bacteriën zichtbaar maken.

Een bacterie (schematisch).

Voortplanting bij bacterien

- Sommige bacterie- soorten kunnen zich, in           

  gunstige omstandigheden, elke 20 seconden 

  voortplanten.

- Voortplanting gaat door deling.

1 een delende bacterie (elektronenmicroscopische foto, vergroting 26 775×).

2 bacteriën planten zich voort door celdeling.

Bacteriekolonies

Woordenlijst

• schimmeldraden
• spore 
• paddenstoel 
• reducent 
• voedselbederf 
• ziekteverwekker
• antibioticum

Inleiding 

Je ziet ze niet, maar ze zijn overal: bacteriën en schimmels. Deze micro-organismen kunnen schadelijk zijn, maar vaak zijn ze ook erg nuttig. Jouw lichaam bevat zo’n 1,5 kg van deze micro-organismen.

Leerdoelen 

• Je kunt kenmerken van bacteriën noemen. Je kunt beschrijven welke rol bacteriën spelen voor de mens. 

Ordening biologie 

Organismen

In 4 grote groepen, 

die rijken genoemd worden.

Bacteriën 

Schimmels

Planten

Dieren

Bacterien zijn klein

 Bacteriën zichtbaar maken.

Een bacterie (schematisch).

Voortplanting bij bacterien

- Sommige bacterie- soorten kunnen zich, in           

  gunstige omstandigheden, elke 20 seconden 

  voortplanten.

- Voortplanting gaat door deling.

1 een delende bacterie (elektronenmicroscopische foto, vergroting 26 775×).

2 bacteriën planten zich voort door celdeling.

Bacteriekolonies

Dit zijn ook schimmels!

eencellige schimmels

meercellige schimmels

Eencellig of meercellig?

Eencellig: gist

Meercellig: schimmeldraden, soms met paddestoelen

Voeding

Schimmels halen hun voedsel uit de omgeving waar ze in groeien. Schimmels zijn reducenten. 

Aantekening voortplanting:

- Eencellige schimmels planten zich voort door deling

- Meercellige schimmels maken hun schimmeldraden langer en maken sporen aan.

Aantekening Uiterlijk:

eencellig: enkele cel gist

meercellig: schimmeldraden. Soms met paddestoelen

Voortplanting
eencellig: deling door blaasjes

Voortplanting
meercellig: sporen

Voortplanting eencellige 

Eencellige schimmels planten zich voort door celdeling. De celdeling bij gistcellen vindt plaats door knopvorming. De gistcel vormt een knop die zich afsplitst. De knop bevat een kopie van alle chromosomen van de schimmelcel.

Meercellige schimmels planten

Meercellige schimmels planten zich meestal voort door middel van sporen. Dit zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan. Bij veel soorten schimmels ontstaan de sporen aan de uiteinden van de schimmeldraden die omhoog groeien

Een paddenstoel.

Sporen

Wat is een paddestoel?

Schimmeldraden

Reducenten 

Bacteriën en schimmels zijn overal. De meeste soorten bacteriën en schimmels voeden zich met resten van dode planten en dieren. In de natuur ruimen ze dode resten op. Bij de afbraak van die resten ontstaan weer voedingsstoffen voor planten. Organismen die dode resten afbreken, noem je reducenten.

Voedselbederf 

Wanneer  bacteriën en schimmels gaan leven op onze voedingsmiddelen kunnen ze onze voedsel bederven. 

Als je bedorven voedsel eet,  kun je er ziek van worden.  

Ziekteverwekkers

Sommige soorten bacteriën en schimmels zijn ziekteverwekkers bij planten, mensen en/of dieren.

Deze bacteriën en schimmels kunnen ons ziek maken. Als een ziekteverwekker je lichaam binnendringt en zich vermenigvuldigt, heb je een infectie.

 bacteriële infecties

Longontsteking, blaasontsteking en krentenbaard. Een bacteriële infectie kun je bestrijden met antibiotica.

Schimmelinfectie 

Zwemmerseczeem is een voorbeeld van een schimmelinfectie. Bij deze infectie raakt de huid tussen de tenen ontstoken.

Antibiotica 

Adviezen voor een goede hygiëne

1 Was je handen na het gebruik van het toilet en voordat je gaat eten.

2 Gebruik bij (het bereiden van) eten schone pannen, borden, bekers en bestek.

3 Was of schil groenten en fruit, voordat je ze eet.

4 Zorg ervoor dat vlees, kip en vis goed gaar zijn voordat je ze eet.

5 Bewaar klaargemaakt voedsel niet te lang.

Biotechnologie 

Bacteriën en schimmels worden gebruikt om allerlei stoffen te maken. Bacteriën worden gebruikt om yoghurt en zuurkool te maken . Daarnaast worden bacteriën gebruikt voor de productie van geneesmiddelen, voedingsstoffen, hormonen en wasmiddel:

 Bacteriën

• Het hormoon insuline wordt gemaakt met behulp van bacteriën. Mensen die diabetes (suikerziekte) hebben, gebruiken insuline als geneesmiddel om het suikergehalte in hun bloed te regelen.

• Aspartaam is een zoetstof die door bacteriën wordt gemaakt. Deze stof zit bijvoorbeeld in light frisdrank en kauwgum.

• In wasmiddel zitten bepaalde eiwitten (enzymen) die zijn gemaakt door bacteriën. Deze eiwitten zorgen ervoor dat vlekken uit je kleren gaan.

Voordelen van bacterien

- Ze ruimen afval op in de natuur

- Sommige soorten helpen bij  het bereiden van voedsel, hormonen en medicijnen.

- Ze zijn belangrijk voor je         gezondheid

Nadelen van bacterien

- Sommige soorten zijn ziekteverwekkers
- Sommige soorten laten eten bederven

Schimmels 

Schimmels worden gebruikt om medicijnen te maken. Een bekend antibioticum is penicilline. Penicilline wordt gemaakt door de penseelschimmel. De penseelschimmel is een voorbeeld van een nuttige schimmel.

Schimmels 

Schimmels worden ook gebruikt bij de bereiding van voedingsmiddelen. Bij de bereiding van brood, bier en wijn wordt gist gebruikt.

Huiswerk

• Lezen bs 2
• Maken woordenlijst bs 2
• Maken opdrachten bs 2 digitaal