Genetica

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Genetica

Genotype: alle erfelijke informatie die vaststaat in het DNA/chromosomen.

Fenotype: het uiterlijk van een organisme.

Erfelijke informatie

• Helft van je moeder helft van je vader. 
  

• De erfelijke informatie ligt op de chromosomen.
  

• 46 chromosomen, 23 paar
  

Erfelijke informatie

• Chromosomen: liggen in de celkern, zijn slierten DNA

• Lichaamscel: bevat 46 chromosomen die 23 paar vormen.

• Geslachtscel: eicel/zaadcel bevat de helft van de lichaamscellen dus 23 chromosomen 0 paar.
  

Gen

In de celkern liggen chromosonen die bestaan uit DNA. 1 stukje DNA die 1 erfelijke eigenschap draagt noemen we een gen.

Voorbeeld erfelijk eigenschap: haarkleur, oogkleur en haarstijl.

Een baby

De moeder heeft voor elke erfelijke eigenschap 2 genen. Ze geeft er maar 1 door in haar eicel van elke eigenschap.

De vader heeft dit ook. 

Een baby is dus een mix van de genen.

Gen

Gen: deel van een chromosoom (stukje DNA) dat de informatie draagt voor 1 erfelijke eigenschap.

Lichaamscel: genen komen in paren voor.

Geslachtscel: er komt van elk gen maar 1 voor (enkelvoudig)

Het genotype van een organisme komt tot stand bij de bevruchting

Genen

Je krijgt 1 gen van je moeder en 1 gen van je vader voor 1 erfelijke eigenschap.

Gelijke genen

Dan krijg je van je moeder en je vader voor 1 erfelijke eigenschap een gen met dezelfde informatie heb je gelijk genen.

Bijvoorbeeld. blond haar-blond haar.

Ongelijke genen

Dan krijg je van je moeder en je vader voor 1 erfelijke eigenschap een gen met niet dezelfde informatie heb je ongelijk genen.

Bijvoorbeeld. blond haar-bruin haar.

Tweelingen

Eeneiige tweeling: tweeling die uit 1 bevruchtig is ontstaan. Hebben dus precies hetzelfde genotype.

Twee-eiige tweeling: onstaan uit 2 bevruchtingen dus niet hetzelfde genotype.

Tweelingen

Eeneiige tweeling: onstaat uit 1 bevruchting (1 eicel+1 zaadzaal). de kinderen hebben hetzelfde genotype.

Twee-eiige tweeling: onstaat uti 2 bevruchtigen (2 eicellen+ 2 zaadcellen).de kinderen hebben niet hetzelfde genotype.

Evolutietheorie

Evolutietheorie

Bestaat uit 3 stappen:

1. Verandering in genotype

2. Natuurlijke selectie

3. Ontstaan nieuwe soort

1. verandering in genotype

Mutatie: door fout in kopieren DNA voor nieuwe cellen is het genotype veranderd.

Door mutatie veranderd het genotype en wordt andere erfelijke informatie doorgegeven.

2. natuurlijke selectie

De nieuwe erfelijke eigenschap zorgt voor een voordeel in de natuur en vergroot de overlevingskans.

3. ontstaan nieuwe 

soort

Door isolatie (afzondering) ontstaat een nieuwe soort. De dieren blijven doorveranderen en lijken niet meer op voorouders.

Voortplanten is dan onmogelijk.

Kunstmatige selectie

De mens bepaalt welk dier mag voortplanten.

Fossielen

Evolutie zichtbaar.

Fossiel onstaan: 

1. Dier sterft. 
   
2. Dier komt op aarde te liggen. 
   
3. Dier wordt bedekt met zand/aarde. 
   
4. De zachte delen gaan weg en alleen hard matriaal blijft over. 
   

Omdat de resten van dieren bewaard blijven kunnen we een reconstructie (namaken) van een dier doen.

Ontstaan leven

Leven op aarde wordt opgedeeld in tijdperken en deze tijdperken worden verder opgedeeld in perioden.

• Start 4,6 miljard jaar geleden op aarde kon geen leven leven. 
  
• 3800 miljoen jaar geleden 1ste leven eenvoudig zoals bacteriën.
  
• 1600 miljoen jaar geleden veelcellige organismen.
  
• 700 miljoen jaar geleden eerste dieren.
  

Leven op het land

• 500 miljoen jaar geleden eerste landplanten en eerste gewervelde in de zee (vissen).
  
• 450 miljoen jaar geleden eerste landdieren (amfibieën en reptielen).
  
• 250 miljoen jaar geleden ontstaan eerste zoogdieren en sauriërs.
  
• 65 miljoen jaar geleden stierven sauriërs uit.
  

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Wat heb je deze les geleerd?

Genetica