Verzet les 1

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

De Opstand der Nederlanden

LEERDOEL

Rond 1550 bestond Nederland nog niet. Het gebied waar nu Nederland is, was onderdeel van het rijk van keizer Karel V. Honderd jaar later bestond de Republiek der Nederlanden. Wat is er in die 100 jaar gebeurd?

Ik kan uitleggen hoe de onrust in 

de Nederlanden leidde tot de Opstand.

Nederland

Provincies Spaanse Rijk 

= de Nederlanden

• Verdeeld in 17 gewesten
• Bestuurd door stadhouders

Onrust:

• Centralisatiepolitiek
  
• Geloof

Filips II

• 1555: Koning van Spanje en Heer van de Nederlanden.
  
• Iedereen katholiek, straffen voor protestanten.
  
• Hoge belastingen voor   het eigen (Spaanse) leger.
  
• (Nederlandse) Kooplieden moeten veel betalen ->     bv voedsel steeds duurder. 

Willem van Oranje

• Geboren in 1533 in DU.
  
• Stadhouder van 3 gewesten: Holland, Utrecht en Zeeland. 
  
• Legeraanvoerder
  
• Hij is tegen Filips II.
  
• Iedereen moet kunnen geloven wat hij wil. 

Onrust (1/2): Centralisatiepolitiek

Nederlanden ±1500: grotendeels agrarische (= landbouw) samenleving.

-> Net als de rest van Europa wel steeds meer steden (Brugge en Gent!). 

• Welvarend door handel (voorbeeld = Hanzesteden). 
• Bestuur was in handen van de adel en welgestelde burgers.

Waarom wilden deze mensen geen centralisatiepolitiek? 

• Welgestelde burgers betaalden belasting aan hun landheer.
• Zij kregen als tegenprestatie allerlei privileges (= voorrechten). 
• -> Bijvoorbeeld: Het recht van een stad om een markt te houden.

Onrust (2/2): Geloof

Katholieke geloof ±1500: belangrijkste geloof in Europa. 

-> Wél veel kritiek op de kerk. 

• Prachtige versierde kerkgebouwen 
• luxe levensstijl van de bisschoppen.

 
Kerk luistert niet!

• Zuiden NL = katholiek, noorden NL = protestant
• -> splitsing: katholiek - protestant = Reformatie.

De Opstand

1566: Hagenpreken en Beeldenstorm

• Hagenpreek: bijeenkomst van protestanten. 
• -> heiligbeelden weghalen uit katholieke kerken. 
• 1566: verwoestingen van katholieke kerken = Beeldenstorm 
• Filips II stuurt hertog van Alva met groot leger = begin opstand (1568). 

1579: Unie van Utrecht

• Zuidelijke provincies: kiezen kant van Filips.

• Noordelijke provincies+ Antwerpen & Gent: Unie van Utrecht. -> vechten samen tegen Filips II. 

1584: Moord Willem van Oranje

• Filips II denkt dat opstand stopt als Willem dood is.
• Wie hem doodt: 25.000 geldstukken.
• 1584 doodgeschoten door Balthazar Gerards.
• Gerards wordt opgepakt en ter dood veroordeeld. 
• Zoon Maurits van Nassau zet strijd tegen Spanje voort. 

1588-1598: Republiek der Nederlanden

• Maurits: veel militaire successen = veel grondgebied.
• Filips II definitief afgezworen = Plakkaat van Verlatinghe
• -> de Nederlanden gaan verder als een republiek. 
• = Staatshoofd(en) wordt niet door erfopvolging  aangewezen, maar wordt op een of andere manier verkozen.

1609-1621: Twaalfjarig bestand

Wapenstilstand tussen opstandelingen en Spanjaarden.

1648: Eind opstand

Definitieve vrede tussen:

• Spanjaarden
• Republiek der Nederlanden

• = Vrede van Münster

In welk jaar begint
de Opstand?

1. 1548
2. 1568

Wat is een andere naam voor
de Nederlandse Opstand?

1. De 70 jarige oorlog
2. De 50 jarige oorlog
3. De 80 jarige oorlog
4. De 60 jarige oorlog

Hoe wordt de splitsing van de Kerk in een katholieke kerk en een protestantse kerk genoemd?

1. Scheuring
2. Reformatie

Tijdens bijeenkomsten werden protestanten aangemoedigd om heiligenbeelden uit de katholieke kerk te halen.
Hoe werden die bijeenkomsten genoemd?

1. Beeldendiensten
2. Hagenpreken

Onder welke naam is de verwoesting van katholieke kerkinterieurs door protestanten bekend geworden?

1. De Beeldenstorm
2. De Opstand

Hoe heette de Spaanse koning die tijdens het begin van de Opstand landheer van de Nederlanden was?

1. koning Filips V
2. koning Filips II

Welke gebeurtenis vond in 1579 plaats?

1. De zuidelijke provincies besloten samen tegen Filips II te blijven vechten
2. De zuidelijke provincies besloten de strijd tegen Filips II op te geven.

In 1579 spraken de noordelijke provincies af om samen tegen Filips II te blijven vechten.
Hoe wordt dit verbond genoemd?

1. Unie van Utrecht
2. Unie van Nederland

Hoe heette de leider van de Opstand tegen Filips II die in 1584 werd vermoord?

1. Willem van Oranje
2. Maurits van Nassau

Wat staat er op het
Plakkaat van Verlatinghe?

1. Filips II wil niet meer regeren over de Nederlanden
2. De vrede tussen Nederland en Spanje
3. Zuidelijke gewesten accepteren Filips II niet meer als koning
4. Noordelijke gewesten accepteren Filips II niet meer als koning

Tussen 1609 en 1621 werd er twaalf jaar niet gevochten.
Hoe wordt deze periode genoemd?

1. Twaalfjarig bestand
2. Twaalfjarige wapenstilstand

➤Onderstaande gebeurtenissen gaan allen over de Nederlandse opstand.
Zet de gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde, van vroeger naar later.

Filips II neemt de troon over van zijn vader Karel V.

Het begin van de Beeldenstorm.

De Republiek der zeven verenigde Nederlanden wordt opgericht.

De vrede van Münster wordt uitgeroepen.

De Hertog van Alva komt 

naar de Nederlanden

In welk jaar kwam er een einde aan de Opstand?

1. 1648
2. 1652

LEERDOEL

Rond 1550 bestond Nederland nog niet. Het gebied waar nu Nederland is, was onderdeel van het rijk van keizer Karel V. Honderd jaar later bestond de Republiek der Nederlanden. Wat is er in die 100 jaar gebeurd?

FILMPJE

LEERDOEL

Rond 1550 bestond Nederland nog niet. Het gebied waar nu Nederland is, was onderdeel van het rijk van keizer Karel V. Honderd jaar later bestond de Republiek der Nederlanden. Wat is er in die 100 jaar gebeurd?

Ik kan uitleggen hoe de onrust in

de Nederlanden leidde tot de Opstand.