Dichtvormen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Dichtvormen

Vaste dichtvormen

Gedichten met een vaste vorm in aantal woorden of strofen.

Vb. Elfje, Sonnet, Haiku, Limerick

Vrije verzen 

Dit zijn gedichten zonder een bepaalde vaste dichtvorm. 

Een dichtvorm

Vrij vers

Gedichten zonder een bepaalde vaste gedichtvorm. Dit houdt in dat het aantal strofe en de strofevormen variabel zijn. Vaak ook geen vast rijmschema op te stellen.

Vaste dichtvorm

Elfje: eenvoudig gedicht dat bestaat uit elf woorden met een vast patroon verdeeld over vijf regels.

krokus

kom op

wees niet bang

kom maar te voorschijn

lentebode 

               Nico van den Raad

Zelf aan de slag

Maak opdracht 8 (blz. 18)

Klaar? vergelijk jouw synoniemen en antoniemen met die van je buur.

Vaste dichtvorm

Haiku

Een haiku is een kort, niet-rijmend gedicht. 

De basis van een haiku is de zintuiglijke ervaring van de dichter. 

Een haiku bestaat vaak uit drie regels van 5, 7 en 5 lettergrepen. 

De haiku is een van oorsprong een Japanse dichtvorm

Haiku

vanuit de klimop

verlaten jonge merels

een verborgen nest

in het natte gras

vecht een ekster met een kauw

om die ene worm

Haiku 

- 5 lettergrepen

- 7 lettergrepen

- 5 lettergrepen

bron: Beeldend verhalen

Hoe schrijf je een haiku?

Zelf aan de slag

Maak opdracht 9 (blz. 20)

Na 7 min. klassikaal bespreken

Klaar? Maak dan opdracht 10 (blz. 21)

Vaste dichtvorm

Sonnet

• een gedicht van 14 regels
• vaste opbouw bestaat uit vier strofen
• 2 strofen van vier regels (ABBA)
• 2 strofen van drie regels (ABCABC)

Sonnet

Sonnet is een rijmend gedicht van 14 regels. In een sonnet zit meestal een wending (=volta). Deze wending (inhoudelijke verandering) zit vaak net over de helft of tegen het einde van het sonnet.

Vaste dichtvorm

Limerick bestaat uit vijf regels.

In de eerste regel staat altijd een plaatsnaam.

Een limerick heeft vaak een grappige inhoud.

Het rijmschema is AABBA. 

Vast aantal lettergrepen per regel.

Limerick

Een zorglijke longarts uit Ede

had virussen altijd vermeden.

Maar zag toen ontzet:

computer besmet.

Van schrik is de man overleden.

Zelf aan de slag

Maak opdracht 11 (blz. 22)

Klaar? Laat je limerick lezen aan je buur.

Wie wil zijn limerick voorlezen?

Huiswerk: beeldspraak zoeken

Wat? 

Ga (in tweetallen) op zoek naar voorbeelden van beeldspraak.

Waar? 

Krantenkoppen, slogans, reclames, uitdrukkingen, spreekwoorden

Resultaat?

2 voorbeelden per vorm

per voorbeeld alle aanwezige/weggelaten elementen benoemd 

gebruik slide 13 voor alle vormen van beeldspraak en voor de elementen

Beeldspraak en (aanwezige/weggelaten) elementen

Uit welke vormen beeldspraak kun je kiezen?

• Vergelijking met als (beeld, object, verbindingswoord)
• Vergelijking zonder als (beeld, object)
• Metafoor (beeld)

Welke rijmschema komen alleen voor bij

1. vrije verzen
2. verzen met eind rijm
3. verzen met midden rijm
4. verzen met begin rijm

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Wat maakt dit gedicht zo bijzonder?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Poë-wat? Precies, wat is poëzie eigenlijk?

1. Iets uit de Middeleeuwen
2. Iets voor kunstenaars
3. Een ander woord voor verhalen
4. Een ander woord voor gedichten

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie
4. Vormgedicht

Welke rijm is dit?

1. gepaard rijm
2. omarmend rijm
3. slagrijm
4. gekruist rijm

Beeldspraak is altijd figuurlijk.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Welke dichtvorm heeft 14 regels?

1. haiku
2. limerick
3. sonnet
4. elfje

Wat is dit?

1. een stijlfiguur
2. metafoor
3. vergelijking met als
4. vergelijking zonder als

Welke rijmschema heeft dit gedicht?

1. gepaard rijm
2. omarmend rijm
3. slagrijm
4. gekruist rijm

Welke rijmschema heeft dit gedicht?

1. gekruist rijm
2. gepaard rijm
3. omarmend rijm
4. slagrijm

enjambement is

1. onnatuurlijke afbreking van een zin
2. een alinea in een gedicht
3. een nieuw verzonnen woord
4. taalfouten in een gedicht

Wat wordt verstaan onder schrikkelrijm?

1. Rijm geschreven in het schrikkeljaar
2. Rijm van niet beklemtoonde lettergrepen
3. Medeklinkers die op elkaar rijmen
4. Klemtoonverschil bij het rijmen

Geef een voorbeeld van schrikkelrijm.

In de zin "Zij is een koele kikker"
is gebruik gemaakt van beeldspraak.

1. WAAR
2. NIET WAAR

In een gedicht zit vaak beeldspraak.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Wat valt niet onder fictie?

1. gedichten
2. verhalen
3. autobiografieën