Thema D1. Het slavernijverleden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema D1. Het slavernijverleden

Inhoud van het hoofdstuk

1. Een wereld vol slaven; het is van alle tijden
2. Slavernij in Afrika
3. Slavenhandel in Afrika
4. Trans-Atlantische Slavenhandel
5. Nederlandse Slavenhandel 
6. Omvang van de Trans-Atlantische slavenhandel
7. Vroegmoderne opvattingen
8. Behandeling van slaven
9. Economische impact
10. Discussies

1. Een wereld vol slaven

Wat is een slaaf?

Volgens de Van Dale:

slaaf (de; m; meervoud: slaven)

1

mens die eigendom is van iemand anders en niet over zijn eigen leven mag beslissen: iemand tot slaaf maken

2

iem. die zich van bepaalde gewoonten of verplichtingen niet kan losmaken

Wat is moderne slavernij?

Hoe word je slaaf?

Manieren om slaaf te worden

- Krijgsgevangene

- Armoede

- Geboren in slavernij

- Straf voor ernstige misdaden

Slavernij in Afrika

Koninkrijk Benin (Nigeria)

Slavernij in Benin

Relatief veel vrijheid voor de slaven:

• vrije tijd om eigen land te bewerken
• konden zichzelf vrijkopen

Werkkampen/werkdorpen voor slaven; konden soms uitgroeien tot zelfstandige gebieden

Slavernij in Benin

• Veelal krijgsgevangenen
• Bescherming bij krijgsheren; werden tot slaaf gemaakt
• Misdadigers

Veel slaven: meer aanzien

Trans-Atlantische slavenhandel

De las Casas

• Missionarissen naar Amerika
  
• Bekeerde indianen mochten geen dwangarbeid verrichten
• Ontstaan trans-atlantische slavenhandel --> slaven uit Afrika

KA

Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme 

Verkort:  uitbreiding Europese overheersing d.m.v. plantagekoloniën, trans-Atlantische slavenhandel en ontstaan abolitionisme 

       (driehoekshandel)

WIC heeft rol gespeeld in de trans-Atlantische slavenhandel

1621

Noord-Amerika

Reden voor verschil in type kolonie:

Klimaat in het Zuiden is gunstig voor groei tabak en arbeidsintensieve plantageproducten.

(tabak heeft droge periodes nodig) 

Slavernij in de Nederlandse koloniën

In alle Nederlandse koloniën bestond vanaf 1600 slavenhandel en slavernij.

19e eeuw:

• Nederlands-Indië: mijnen, havens en in de landbouw
  
• Suriname en op de Antillen: katoen-, suiker- of tabaksplantages
  

In Nederland zelf waren slavenhandel en slavernij verboden. Toch hadden Nederlanders weinig moeite met slavenhandel en slavernij. Slavernij werd met drie argumenten verdedigd.

Slavernij in de Nederlandse koloniën 

Drie verantwoordingen:

1. Bijbel

2. nationalisme

3. Economie 

VOC

• Maakten gebruik van veel slaven; slavernij geen slavenhandel
• Was niet hun verdienmodel: specerijen brachten meer winst op

WIC

• Slavenhandel was het verdienmodel
• Na de verovering van Spaanse Zilvervloot genoeg geld om plantagekolonies te veroveren in Zuid-Amerika; indirecte oorzaak

Fort Elmina

Slavernij in Afrika:

- Jaarlijks 2000 slaven

- 12 miljoen slaven in totaal

- 1637 door WIC veroverd

Slavernij in Afrika

• Suriname en Antillen
• 1806: 70% Surinaamse bevolking tot slaaf gemaakten
• werken op plantages: koffie-, hout-, katoenplantages

Nederland schafte 1 juli 1863 slavernij af in Suriname

• De slavenhouders kregen voor iedere vormalig slaafgemaakte een schadevergoeding van 300 gulden (€3500)
• De vrijgemaakte mensen moesten verplicht 10 jaar doorwerken op de plantage, vaak in nog slechtere omstandigheden

Keti Koti

Keti Koti - gebroken ketenen

jaarlijks gevierd op 1 juli

Vroegmoderne opvattingen slavenhandel

Houding van Nederlands: van afkeurend (tegen vooral Spanje) naar geaccepteerd met het oprichten WIC.

Bekeerde christenen moesten ook slaaf blijven; geestelijke vrijheid was genoeg.

Behandeling slaven

• Mishandeling en wreedheden waren niet het doel van slavenhandel/slavernij, maar gevolg van hoe men de slaven zag; niet als mensen maar als goederen.
• Doel; slaven de boottocht laten overleven --> zoveel mogelijk, meer winst
• Gevolg; veel overleefden de reis niet, weinig plek, slechte omstandigheden en dus veel doden 
  

Behandeling slaven

Op de plantagekoloniën:

Mishandelingen waren ook geen doel; je hebt niets aan "kapotte" goederen

• Waarom kwam het dan toch vaak voor?

Conclusie: Slavernij is een wreed systeem; het werkt mishandeling in de hand, maar was niet het doel van het systeem --> slavernij is het probleem; moet dus worden afgeschaft

To abolish

=

Afschaffen

Abolitionisme

Economische impact van slavenhandel en slavernij

Belangrijke rol van Nederland:

   

Nederland vervoerde >550.000 Afrikaanse mensen als slaaf.
    Slavernij kwam voor in Suriname, de Antillen én in Azië.
    Plantages produceerden suiker, koffie, cacao, katoen → voor verkoop in Europa.

Winst voor Nederland:
    Geld voor handelaren, plantage-eigenaren en investeerders.
    Belangrijke steden: Amsterdam, Middelburg, Rotterdam.

Hoe belangrijk was slavernij voor de economie?

Directe winst:

    Slavernij was niet het grootste deel van de economie, maar wel erg winstgevend voor sommige mensen en steden.

Veel indirecte winst: zorgde voor werk in scheepsbouw en goederenverwerking

Cijfers

Slavernij en slavenhandel was ongeveer 5% van de hele economie van Nederland, een relatief klein onderdeel dus.

Voor sommige steden meer: Middelburg bijvoorbeeld 40% afhankelijk van plantages en slavernij