3.1 Machthebbers in Europa

H3 Regenten en vorsten

3.1 Machthebbers in Europa




1 / 25
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4

This lesson contains 25 slides, with interactive quizzes, text slides and 2 videos.

time-iconLesson duration is: 50 min

Items in this lesson

H3 Regenten en vorsten

3.1 Machthebbers in Europa




Slide 1 - Slide

De tijd van Regenten en Vorsten
1600-1700

Slide 2 - Slide

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek (Gouden Eeuw)
  • §3.2 & §3.4
Beeldmerk
De kroon is het symbool van de absolute vorsten uit deze tijd. De Amsterdamse herenhuizen op de achtergrond werden bewoond door de machtige burgers, de regenten, die in de Republiek van de macht van de vorst hadden overgenomen.
Het streven van vorsten naar absolute macht (absolutisme)
  • §3.1
De wetenschappelijke revolutie
  • §3.5
Handels-kapitalisme en het begin van een wereldeconomie (wereldeconomie)
  • §3.3

Slide 3 - Slide

Leerdoel
Aan het einde van de les kunnen jullie uitleggen:
  • hoe Lodewijk XIV het Franse gebied uitbreidde en zijn macht in Frankrijk vergrootte
  • hoe de Engelse koning minder machtig werd
  • hoe Nederland werd bestuurd

Slide 4 - Slide


L'État, c'est Moi

  • De wil van de koning is wet. Dit noem je absolutisme

  • Lodewijk XIV 
  • Deze macht is door god gegeven: droit divin (goddelijk recht)

Slide 5 - Slide


De Zonnekoning

  • Lodewijk XIV (1638-1715) 
  • Werd koning toen hij 5 was. Tot zijn 23e werd Frankrijk bestuurd door eerste minister Mazarin.

  • Hij zorgde ervoor dat iedereen naar Lodewijk zou luisteren en dat hij de absolute macht had.
Pak je smartphone of tablet en klik op de link om het paleis van Versailles van binnen te bekijken!

Slide 6 - Slide

Slide 7 - Video

Adel buitenspel
  • Krachtig persoonlijk bewind. 
  • Ministers volkomen onderworpen

  • Adel verloor invloed 
  • Regionaal: Intendanten steeds meer macht 
  • Parlementen en gewestelijke statenvergaderingen werden minder geraadpleegd. 

Slide 8 - Slide

Mercantilisme

economische politiek die erop gericht is om de rijkdom van het eigen land te vergroten, door de import te verkleinen en export te vergroten.

Slide 9 - Slide

Eén wet, één geloof, één vorst

  • Lodewijk XIV wilde één geloof, het katholieke geloof, in Frankrijk
  • Hugenoten (protestanten) hadden geen vrijheid van godsdienst meer.



Slide 10 - Slide

Karel I van Engeland
  • Veroorzaakte burgeroorlog met  parlement en verloor.
  • Werd onthoofd.
  • Engeland is 12 jaar een Republiek.
  • 1660 heroverde Jacobus II de troon.

Slide 11 - Slide

1642: Karel I onthoofd in Engeland

Slide 12 - Slide

1672 - Rampjaar
Reddeloos, redeloos en radeloos.

Slide 13 - Slide

Glorious Revolution 
  • Jacobus II: katholiek koning in een protestants Engeland
  • Engelse adel vreest godsdienstvervolgingen
  • 1688: Glorious Revolution
  • Stadhouder Willem III verdrijft Jacobus en wordt vorst van Engeland

Slide 14 - Slide

2e burgeroorlog in Engeland
  • Jacobus II wilde absolute macht en was katholiek.
  • Protestanten kwamen in opstand en vroegen Willem III om hulp.  
  • Wordt koning van Engeland met een grondwet in 1689.

Slide 15 - Slide

Regenten
  • Rijke koopmannen die bestuursmacht kregen
  • in stedelijke, gewestelijke en plattelandsbesturen
  • verdeelden de baantjes in een kleine kring van families
  • Het was dus een oligarchie

Slide 16 - Slide

STATEN- GENERAAL
  • Defensie
  • Buitenlandse zaken
  • Bestuur Generaliteitslanden
STADHOUDER
  • Opperbevelhebber Leger / Vloot
  • Toezichthouder rechtspraak
GRAAFSCHAPPEN
  • Adel op het platteland
VROEDSCHAPPEN
  • Regenten in steden
Benoemt
Sturen vertegenwoordigers + betalen belastingen aan:
Sturen vertegenwoordigers +
betalen belastingen aan:
GEWESTELIJKE STATEN
  • Eigen bestuur
  • Eigen rechtspraak
Benoemt
RAADPENSIONARIS
  • Secretaris van Staten-Generaal
  • Contacten met buitenland
Geeft advies aan

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Slide

Johan van Oldenbarnevelt (1568-1619)
Johan de Witt 
(1653-1672)
Raadspensionaris (eerst landsadvocaat)
voorzitter van de Staten van Holland

Slide 19 - Slide

Stadhouder



  • opperbevelhebber van leger en vloot
  • meebeslissen over benoeming van nieuwe regenten
  • 1650-1672 stadhouderloos tijdperk


Slide 20 - Slide

Slide 21 - Video

De stadhouder en de raadspensionaris

Twee machtige mannen in de Republiek waren de stadhouder (opperbevelhebber van het leger en de vloot) en de raadspensionaris (voorzitter van de Hollandse Staten in de Staten-Generaal).
Aan het begin van de 17e eeuw ontstond er een hevige machtsstrijd tussen stadhouder Maurits van Oranje en raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt. In 1618 liet Maurits de raadspensionaris arresteren en executeren. Later rond 1650 ontstond er weer een strijd. Daarna hadden de regenten genoeg van de stadhouders en werd er een stadhouderloos tijdperk ingesteld.

Johan van Oldenbarnevelt was raadpensionaris van de Staten van Holland tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Hij werkte lange tijd samen met Maurits van Oranje, maar werd persoonlijk slachtoffer van een door Maurits beheerst politiek proces dat leidde tot zijn executie.
Maurits van Oranje, prins van Oranje en graaf van Nassau was stadhouder en legeraanvoerder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 
Na de dood van stadhouder Willem II in 1650, moest Willem III nog geboren worden. Regenten gebruikte dit moment om de macht van de Oranjes te minderen. In een bijzondere vergadering van de Staten-Generaal (de Grote Vergadering) werd afgesproken om geen nieuwe stadhouder te benoemen. - Dirck van Delen, Grote Vergadering 1651, Rijksmuseum Amsterdam
Leerdoelen
  • Je kunt het conflict tussen de raadspensionaris en de stadhouder uitleggen en verklaren.
Mogelijke toetsvraag
In de Nederlandse oligarchie had de stadhouder meestal veel macht, maar niet alle macht. Leg met een voorbeeld uit dat zijn macht werd beperkt.

Slide 22 - Slide

Constitutionele monarchie
  • Willem III beloofde naar de wet te luisteren.
  • Mocht niet zonder toestemming van het parlement belastingen verhogen.
  • Dit heet de 'glorious revolution' 

Slide 23 - Slide

Lodewijk XIV en Willem III waren continu in oorlog met elkaar. Beredeneer dat Willem III zijn macht eigenlijk aan Lodewijk XIV te danken had.
timer
1:00

Slide 24 - Open question

Wat is mercantilisme?
timer
1:00

Slide 25 - Open question