31/10 2.4 Pausen en koningen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

geschiedenis

31 oktober

- bespreken huiswerk

- herhalen 2.3

- theorie 2.4

- maken opdrachten 2.4 (klassikaal?)

bespreken huiswerk

2.3 opdracht 3-8 (havo)

4.1 opdracht 4-8 (vwo)

memo.secure.malmberg.nl

2.3 De steden komen weer tot bloei

-drieslagstelsel

- opleving handel: oorzaken

- gevolgen toename voedsel

- stadsrechten

-patriciërs

-gilde

Leerdoelen

• uitleggen wat de tweezwaardenleer betekende voor de verhouding tussen kerk en koningen;
• uitleggen waar de investituurstrijd over ging en hoe hij eindigde; 
• uitleggen dat het feodale stelsel de macht van de koning verzwakte en dat de opkomst van steden de positie van koningen versterkte 
• verklaren waarom centralisatie en staatsvorming in Frankrijk en Engeland redelijk succesvol waren.

2.4 pausen en koningen

Kenmerkende aspecten

• Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben
  
• 
  
• Het begin van staatsvorming en centralisatie

www.vgnkleio.nl

Strijd tussen vorsten en pausen

• tweezwaardenleer
• Na 1000 vorsten en pausen verwikkeld in een machtsstrijd
• VB: Duitse keizers
  
• Vanuit de kerk kritiek op de lekeninvestituur
  
• investituur

leidde tot investituurstrijd

Geestelijke en wereldlijke macht

•  1075: Paus Gregorius VII:
  

• paus is vertegenwoordiger van Christus 
• boven de wereldlijke heersers ('De schenking van Constantijn')
  
• koningen benoemen en afzetten
• Leken mochten zich niet met de Kerk bemoeien.
  
• Alleen de paus mocht voortaan bisschoppen benoemen (Dictatus Papae), ipv lekeninvestituur).
  

Donatio Constantini: fresco waarop keizer Constantijn (links) een tiara (kroon) overhandigt aan paus Silvester I

Investituurstrijd

• 1075: Strijd tussen keizer Hendrik IV (Duitse rijk) en paus Gregorius VII.
  
• Hendrik in kerkelijke ban
  
• 1077: Gang naar Canossa; opgenomen in kerk.
• Gregorius opnieuw afgezet --> nieuwe paus
  

Er volgde een lange strijd tussen verschillende pausen en keizers waarbij voortdurend tegenpausen en tegenkeizers werden benoemd!

Uitkomst?

• 1122: Concordaat van Worms (verdrag)
  
• Op lange termijn ongunstig voor de keizer:
  
• Na het Concordaat van Worms was de strijd tussen de paus en Europese vorsten nog niet voorbij.......

Westers schisma: 1378-1417

0

0

0

Leenheren in het voordeel

• In de late middeleeuwen kwam de handel opzetten en kwam geld in omloop.
• Leenheren (koningen):
• belasting heffen in geld --> huurlegers en ambtenaren betalen.
• Door gebruik te maken legers, ambtenaren en huwelijkspolitiek, konden ze hun greep versterken op hun feodaal versnipperd  grondgebied.
• Er werden wetten, regels en rechtspraak in hun gebied doorgevoerd (centralisatie).

Moeizaam proces

• Staatsvorming = streven naar bestuurlijke eenheid binnen bepaalde gebieden
• Moeizaam proces:
• wegens gewenning aan regels van stad of domein --> edelen eigen rechtspraak en regels
  
• Edelen: verzet (zoals Jan zonder Land en de Magna Carta in Engeland)

Duitse Rijk: bleef versnipperd

Frankrijk

• Uit het Frankische Rijk ontstonden twee Rijken: Frankrijk en Duitsland 
• 1337: Oorlog tussen Franse en Engelse koning (deze had grote gebieden in Frankrijk en eiste de Franse troon) = Honderdjarige oorlog! 
• koningen kregen steun van edelen en steden. Uiteindelijk verloor de Engelse koning zijn bezittingen in Frankrijk. 
• 1500: Franse koning werd machtig: 
• veel soldaten en ambtenaren in dienst.
• belastingen in het hele rijk. 
• rechterlijke macht (rechtbank Parijs)
• wetgevende en uitvoerende macht (vanuit Parijs) 

Engeland

• 1066: de Normandische koning Willem de Veroveraar veroverde Engeland! 
• Grote (verspreide) delen werden in leen gegeven aan Normandische edelen waar hij wel controle over hield.
• Na de Magna Carta (vooral symbolische waarde) was de strijd tussen edelen en koningen niet beslist!
  
• Sheriffs spraken in Engeland namens de koning recht, inden belastingen en vaardigden wetten en verordeningen uit. 
• Gevolg: Engeland werd het best georganiseerde koninkrijk uit de Middeleeuwen! 

Begrippen

• tweezwaardenleer
  
• wereldlijke macht
  
• lekeninvestituur
  
• investituurstrijd
  
• geestelijke macht
  
• centralisatie
  
• 
  staatsvorming
  
• parlement
  
• 
  Staten-Generaal
  

Leerdoelen

• uitleggen wat de tweezwaardenleer betekende voor de verhouding tussen kerk en koningen;
• uitleggen waar de investituurstrijd over ging en hoe hij eindigde; 
• uitleggen dat het feodale stelsel de macht van de koning verzwakte en dat de opkomst van steden de positie van koningen versterkte 
• verklaren waarom centralisatie en staatsvorming in Frankrijk en Engeland redelijk succesvol waren.

huiswerk di 31/10

2.3 opdracht 3-8/4.1 opdracht 4-8

2.4 opdracht 4-7/ 4.3 opdracht 4-7