6vwo H5.1 Herhaling aarde: circulatiesystemen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

6 vwo Herhaling Aarde

H5.1 Circulatiesystemen

Welke circulatiesystemen zijn er?

Soorten circulatiesystemen

• Stralingsbalans 
• Atmosferische circulatie
• Oceanische circulatie

De stralingsbalans

• Inkomende straling: Kortgolvig
•  Uitgaande straling: Langgolvig

Broeikas effect:

• Zonder het broeikas effect te koud op aarde
• Versterkt broeikaseffect slecht doordat de warmte gevangen wordt

tekening

De stralingsbalans

Betekenis: de stralingsbalans is het dynamisch evenwicht tussen de in- en uitstraling. 

De hoeveelheid straling die het aardoppervlak bereikt hangt af van 3 factoren:

• de dichtheid van het wolkendek
• de breedteligging op aarde
• de lengte van de dag en de zonnestand gedurende de dag

Algemene regel: Hoe witter het oppervlak van de aarde hoe meer straling terugkaatst

Opdracht 1

Opgave 1

Opgave 3 

Wet van Buys Ballot: Lucht waait altijd van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied

Corioliseffect

Door de draaiing van de aarde ontstaat er een afwijking in de luchtstromen.

• Op het noordelijk halfrond een afwijking naar rechts
• Op het zuidelijk halfrond een afwijking naar links

tekenen Buys Ballot met corioliseffect

Passaten en Moessons

• Een passaat is een wind die vanuit een                                                       subtropisch hogedrukgebied naar de evenaar                                                     waait.
• ITCZ is het lagedrukgebied rondom de evenaar.                                                     Deze verschuift omdat de zon niet altijd recht                                                             boven de evenaar staat
• Een moesson is een wind die halfjaarlijks van                                                   richting veranderd

tekening itcz en verandering van windrichting over de evenaar

Opdracht 3

Oceanische circulatie

1. Koude en warme zeestromen
2. Thermohaliene circulatie 

Koude en warme zeestromen

Zeestromen worden veroorzaakt door de wind en vinden plaats aan de oppervlakte van het water

• warme zeestromen komen van lage breedte
• koude zeestromen komen van hoge breedte

Algemene regel: hoe kouder de zeestroom, hoe hoger het drukgebied EN des te minder vocht de lucht bevat

(en andersom)

Thermohaliene circulatie

Zeestromen op de zeebodem veroorzaakte door:

• Temperatuur (Thermo)
• zout gehalte (haliene) 

Diepwaterpomp

Systeem thermohaliene circulatie

1. Warm water verdampt en stroomt naar een koud gebied
2. Het water koelt af, en wordt zouter
3. Het water wordt zwaar, zakt naar de bodem van de oceaan en stroomt langzaam weg
4. Het water warmt weer op en het proces herhaald zich

Oceanische circulatie

Quiz

pak je telefoon erbij voor wat vragen

Examenopgave

maken en bespreken

De stralingsbalans hangt niet af van?

1. dichtheid wolken
2. land-zee verdeling
3. breedteligging
4. daglengte

Welke soort straling straalt de zon uit?

1. Kortgolvig
2. Langgolvig

Zonder het broeikaseffect ...

1. ... wordt het heel warm op aarde.
2. ... blijft de temperatuur op aarde gelijk.
3. ... wordt het op aarde net zo koud als in de ruimte.

Wat is de wet van Buys Ballot?

1. Wind waait van een lagedrukgebied naar een hogedrukgebied
2. Wind waait van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied

Hoe wordt het corioliseffect veroorzaakt?

1. Door het botsen van luchtstromen
2. Door het verplaatsen van lage drukgebieden
3. Door het draaien van de aarde om zijn as
4. De ITCZ

Een moesson is een wind...

1. die naar een hoge druk gebied waait
2. die elk half jaar van richting verandert (rond de evenaar)
3. die helemaal rond de aarde waait
4. die elk jaar van richting verandert (rond de evenaar)

De thermohaliene circulatie en de zeestromen vormen samen de oceanische circulatie

1. goed
2. fout

De thermohaliene circulatie en diepwaterpomp worden aangedreven door de wind

1. goed
2. fout

Wat drijft de thermohaliene circulatie aan?

1. convectiestromen
2. de wind
3. verschillen in zoutgehalte en temperatuur van het zeewater
4. verschillen in zoutgehalte van het zeewater

In de zomer komt er vanuit Groenland een...

1. warme zeestroom
2. koude zeestroom

Paragraaf 5,1 Circulatiesystemen