Gezonde voeding

Gezonde voeding en leefstijl

MBO opleiding BOL
Persoonlijk begeleider maatschappelijke zorg
Niveau 4 - leerjaar 1 

Doel van de les

• Aan het einde van de les kan de student uitleggen wat de schijf van vijf inhoudt

• Aan het einde van de les kan de student benoemen welke voedingsstoffen er tot de schijf van vijf behoren

• Aan het einde van de les kan de student benoemen wat  voeding kan   bijdragen aan ouderen met dementie

Benoem de doelen van de les.

-Aan het einde van de les kan de student uitleggen wat de schijf van vijf inhoudt.

-Aan het einde van de les kan de student benoemen welke voedingsstoffen er tot de schijf van vijf behoren.

-Aan het einde van de les kan de student benoemen wat voeding kan bijdragen aan ouderen met dementie.

Wat weet je al over de schijf van vijf?

Studenten vullen binnen 10 minuten een  woordweb in op hun chromebook/laptop binnen Lesson up.
Door een woordeweb in te vullen kan de voorkennis geactiveerd worden. 
Wat weet de student al over de schijf van vijf? Waar hoort het bij? 
Welke woorden komen er bij je op als je de schijf van vijf hoort?

De schijf van vijf is een  voedingsvoorlichtingsmodel met 5 vakken vol gezonde producten. Die stimuleert om duurzamer te kiezen. En die iedereen op eigen wijze kan invullen, wat je smaak, voorkeur of culturele achtergrond ook is.

Nabespreken met de klas. Wat heeft iedereen opgeschreven. Daarna klassikaal bespreken. 

Schijf van vijf

Voorlichtingsmodel voedingscentrum. Praktische vertaling van Richtlijnen goede gezonde voeding.

5 vakken met 5 productgroepen:

1. Groente en fruit
   
2. Smeer- en bereidingsvetten
   
3. Zuivel, noten, vis, peulvruchten, vlees, ei
   
4. Brood, granen en aardappels
   
5. Dranken 

Uitleg geven over de schijf van vijf.
De Schijf van Vijf is hét wetenschappelijk onderbouwde voorlichtingsmodel over voeding in Nederland. Het laat zien wat we er vooral geadviseerd wordt om te eten, en wat er een klein beetje bij gegeten kan worden En daarbij geldt: elke kleine vooruitgang is er één.

De basis is simpel. Je eet gezond en duurzaam als je:

-Vooral uit de Schijf van Vijf eet

-Elke dag uit elk vak de aanbevolen hoeveelheden neemt

-Varieert binnen de verschillende vakken

niet te veel en niet te vaak buiten de Schijf van Vijf kiest

De schijf van vijf is een maaltijdschijf die gebruikt wordt bij gezonde voeding en maaltijden en hulp bij bepaalde tekorten.
De 5 groepen die in de schijf van vijf staan zijn 
1. Groente & fruit:  veel groente en fruit, vooral uit het seizoen.

2. Smeer en bereidingsvetten: Smeer en bak met zachte of vloeibare oliën en vetten, zoals olijfolie, halvarine en vloeibaar bak- en braadvet.

3. Zuivel, noten, vis, peulvruchten vlees en ei: Varieer met vis, peulvruchten, noten, eieren en vegetarische producten. Eet meer plantaardig en niet te veel vlees.

4. Brood, granen en aardappels: volkorenbrood, volkorenpasta en -couscous en zilvervliesrijst

5. Dranken: Dranken zonder suiker: kraanwater, thee en koffie.

Welk (gezond) product vind je erg lekker om te eten en
staan deze producten in de schijf van vijf? (Licht je antwoord toe)

Studenten vullen de vraag in binnen de Lesson up binnen 5 minuten. Welk (gezond) product vind je erg lekker om te eten waar staat dit product binnen de schijf van vijf?
Laat de leerlingen korte toelichting erbij schrijven.

Nabespreken met de klas. Wat heeft iedereen opgeschreven. Daarna klassikaal bespreken. 

Geef uitleg over de verschillende vakken binnen de schijf van vijf. Welke vakken zijn er met welke kleur. Benoem wat er qua voedingsmiddelen in de vakken staat. 
Blauw: dranken: water, koffie, thee
Groen: Groente & fruit: bv seizoensfruit
Geel: Smeer- en bereidingsvetten: zachte Olien/vetten/margarine.
Roze: Zuivel, noten, vis, peulvruchten, vlees en ei
Oranje: Brood, graanproducten en aardappelen.
Deze vakken hebben deze kleuren omdat het voedingscentrum adviseert om binnen de verschillende vakken te variëren. 
Om dit zichtbaar te maken zijn bepaalde groepen afzonderlijk gemaakt in de afbeelding van de Schijf van Vijf. Op deze manier weet je de hoeveelheden die je van alles kunt eten.
Bijvoorbeeld in het groene vak groente en fruit zie je groente en fruit als aparte groepen staan. Voor allebei de groepen geldt namelijk een ander advies voor de hoeveelheden. 
Zo is groente niet hetzelfde als fruit, je kunt het één niet inwisselen voor het ander. In het vak vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel kun je 3 aparte groepen onderscheiden: vis, peulvruchten, vlees en ei, noten en zuivel.

Omdat de producten binnen elke groep verschillen qua samenstelling, is het goed hierin te wisselen.
Bijvoorbeeld kiezen tussen volkorenpasta, zilvervliesrijst, couscous en aardappelen, elke dag ander fruit en een andere groente te kiezen en de ene dag een handje noten, de volgende dag  amandelen, walnoten, pinda’s of pistachenootjes. 

Schijf van vijf

Alleen producten die bijdragen aan gezondheid en voldoende voedingsstoffen bevatten, veilig en duurzaam zijn, staan op de schijf van 5!

• Advies: Eet elke dag voldoende uit ieder vak
• Dag- en weekkeuzes: Advies 3-5 keer per dag plus hooguit 3 x per week iets groots buiten de schijf van 5.
  
• Verhouding: 85% voedingsmiddelen uit de schijf, 15% daarbuiten
  
  

Vertel de adviezen vanuit de schijf van vijf.
Adviezen zijn: Elke dag een bepaalde hoeveelheid te eten uit elk vak. De aanbevolen hoeveelheden zijn per leeftijd en geslacht verschillend, de ene persoon heeft nu eenmaal iets meer nodig van een bepaalt product dan de ander.
 
Producten die niet in de schijf van vijf staan waar je rekening mee moet houden met je keuzes:
-Producten met te veel zout, suiker, transvet of verzadigd vet of te weinig vezels. Bijvoorbeeld: roomboter, vet vlees, volle zuivelproducten, gezouten noten, witbrood en witte pasta.

-Producten met negatieve gezondheidseffecten als je er veel van neemt. Bijvoorbeeld: vleeswaren, bewerkt vlees en dranken met veel suiker, zoals frisdrank en sap.
-Producten die niet bijdragen aan een gezonde voeding. Bijvoorbeeld koekjes en snoepjes. 

Bekijk samen het filmpje waar nog wat extra uitleg volgt over de schijf van vijf.

Tot welk vak van de schijf van behoort margarine?

1. Smeer- en bereidingsvetten
2. Zuivel, noten, vis, peulvruchten en ei
3. Brood, graanproducten en aardappelen
4. Groente en fruit

Student geeft antwoord op de vraag. Geef de leerlingen twee minuten de tijd.

Klassikaal nabespreken wat iedereen heeft ingevuld en waarom.

Antwoord A is juist. Het staat in het gele vak van smeer- en bereidingsvetten.

Loop de hoeveelheden voeding sprongsgewijs bij langs. Benoem een aantal punten van de voeding bij ouderen.

Voedingsadvies voor ouderen:

Als iemand ouder  wordt vraagt het lichaam om ander eten en drinken. Dit geldt helemaal als iemand ziek is, of herstellende is van een ziekte of een ziekenhuisopname.

Belangrijk is om te zorgen voor een goede basisvoeding.

Als iemand ziek of herstellende is heeft  deze persoon vaak meer behoefte aan energie- en eiwitten. Maar ook daarna is het belangrijk om gezond te blijven eten.
Ook als iemand ouder wordt heeft deze persoon bepaalde voeding nodig.
Eiwitten (ook wel proteïnen genoemd) zijn bouwstoffen voor het lichaam, dit is heel belangrijk bij spier- en botopbouw van het lichaam.
Bij het ouder worden, maar ook bij ziekte, wordt spiermassa en spierkracht minder. Voldoende eiwitten eten zorgt ervoor dat dit proces vertraagd. Eiwitten dragen bij aan het opbouwen van weerstand.

Wat is gezond en gevarieerd eten volgens jou?
Eet jijzelf volgens de richtlijnen van het voedingscentrum? Vul hieronder je bevindingen in.

De student vult de binnen 5 minuten de vraag in binnen de Lesson up.
Wat denkt de student wat gezond en gevarieerd eten inhoudt en is de student van mening dat hij/zij zelf gezond eet volgens de richtlijnen van het voedingscentrum.

Bespreek klassikaal de antwoorden en bevindingen van de studenten.

Ouderen met dementie en voeding

www.voedingscentrum.nl

Laat de studenten de pagina 5 minuten doorlezen om nog wat extra informatie op te doen over voeding bij dementerende ouderen. 
Bespreek vervolgens klassikaal wat de leerlingen vinden van de combinatie voeding en dementie. Heeft dit invloed volgens de leerlingen?

Beweegrichtlijnen ouderen

De beweegrichtlijnen bij ouderen. Vertel hoeveel uur de ouderen ongeveer ouderen moeten werken. 
-3x per week spier- en botversterkende
 activiteiten zoals dansen en fietsen
-2,5 uur per week matig intensief   bewegen. Verspreid het bewegen wel   over een aantal dagen.

-2x per week spier- en botversterkende   activiteiten in combinatie met   balansoefeningen. Voorkom veel zitten.

7. Gezond of niet

Laat de studenten antwoorden of de plaatjes onder gezonde voeding valt of niet en in welk vak van de schijf van vijf het moet staan (of staat het buiten de schijf van vijf) 
Bespreek deze vervolgens klassikaal.
Borrelnootjes: buiten de schijf van vijf

Zout: buiten de schijf van vijf
margarine: zachte vetten binnen de schijf van vijf. Gele vak, smeer- en bereidingsvetten.
Worst en slavink: vlees, vis, peulvruchten Binnen de schijf van vijf: Roze vak, zuivel, noten, vis, peulvruchten, vlees en ei.
Zoute stokjes: buiten de schijf van vijf.
Aardappelen:  Binnen de schijf van vijf: Oranje vak, brood, graanproducten en aardappelen:

Welk antwoord(en) past bij gezonde voeding?

1. Eet gevarieerd
2. Eet niet te vet
3. Eet niet te veel zout
4. Eet genoeg groente, fruit en brood

De studenten beantwoorden de vraag binnen 2 minuten.
Welke antwoorden passen bij een gezonde voeding?
Alle antwoorden zijn goed.
-Eet gevarieerd
-Eet niet te vet
-Eet niet teveel zout

-Eet genoeg groente, fruit en (volkoren) brood

Gezonde voeding en leefstijl
Waarom is gezond leven belangrijk?

De studenten vullen de vraag in na de lesson up over gezonde voeding en leefstijl bij ouderen.
Door een gezonde leefstijl blijven mensen fitter en kunnen ze bepaalde activiteiten langer volhouden en daardoor leven sommige ouderen zelf langer.

Praktijkopdracht

• Bedenk in tweetallen een gezonde,   gevarieerde maaltijd voor ouderen met   dementie.

       (Denk hierbij aan gerechten van vroeger)

• Beschrijf in een verslag van 1 A4 waarom je    hiervoor gekozen hebt  en waaruit blijkt   dat dit gezond is (waar staat het in de schijf   van  vijf?
• Snij het aanwezige fruit volgens de werkkaart en maak hier een fruithap voor ouderen mee 

Praktijkopdracht: Hiervoor hebben de leerlingen 2 uur de tijd.
-Laat de studenten een gezonde, gevarieerde maaltijd voor ouderen met dementie bedenken. (Denk hierbij aan gerechten van vroeger)

-Laat de studenten beschrijven in een verslag van 1 A4 waarom ze hiervoor hebben gekozen en waaruit blijkt dat dit gezond is (waar staan de producten van dit gerecht in de schijf van vijf?
-Laat de studenten vervolgens een   fruithap maken/snijden. Gebruik hiervoor de werkkaart uit bijlage 6.
-Vertel dat ze hierbij rekening moeten houden met eventuele beperkingen van de ouderen met dementie, bijvoorbeeld dat ze niet meer goed kunnen kauwen. Of dat deze ouderen bepaalde gebruiksvoorwerpen, als een mes, niet altijd meer goed kunnen hanteren.

Wat vind je nog lastig?

Wat heb je vandaag geleerd?

Laat studenten invullen wat ze vandaag hebben geleerd over gezonde voeding, de schijf van vijf en wat dit met ouderen doet. Korte samenvatting van de behandelde stof. 

De schijf van vijf, de vlakken van de schijf van vijf, groen, blauw, geel, roze en oranje. 

Belangrijk om gevarieerd te eten, niet vet, niet te zout en genoeg groente, fruit en brood te eten. 

Feedback voor mij als docent...

Laat de studenten Feedback invullen over de gegeven les.