Zonnestelsel

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Zonnestelsel

Wat is een hemellichaam?

1. Een planeet
2. Een ster
3. Een maan
4. Een meteoor

Onze zon is een ster

1. Waar
2. Niet waar

Bij elke ster die wij zien, bevindt zich een zonnestelsel

1. Waar
2. Niet waar

Zet in de volgorde van 

klein -----------------------------------------------------> groot

Zon

Planeet

Zonnestelsel

Sterrenstelsel

Onze maan is ook een satelliet

1. Waar
2. Niet waar

Enkele begrippen

Hemellichaam = Een natuurlijk object in de ruimte

Sterrenstelsel = Zonnestelsel die draaien om 1 zwart gat

Zonnestelsel = 1 zon + planeten die er omheen draaien

Zon/Ster = Hete gasbol, middelpunt van een zonnestelsel

Planeet = Hemellichaam die om een ster heen draait

Satelliet = Natuurlijk of kunstmatig object dat om een planeet heen draait

De planeten

Mercurius = Kleinste planeet. Heet/koud verschil dag/nacht. Kern van ijzer

Venus = Kopie van aarde, maar dan heet. Atmosfeer van CO2 waardoor ernstig broeikaseffect

Aarde = Enige planeet waarvan we zeker weten dat er leven is

Mars = Helft van de aarde. Rode planeet door roestend ijzer.

Jupiter = Grootste planeet. Gasreus. Grote stormen

Saturnus = Kleinere gasreus. Met ringen van ijs en gesteente.

Uranus = IJsreus. Bevat ook ringen. Methaan in de atmosfeer, daardoor lichtblauw

Neptunus = IJsreus. Harde winden

Zet de juiste naam bij de juiste planeet

Mercurius

Venus

Aarde

Mars

Jupiter

Saturnus

Uranus

Neptunus

De naam planeet is afkomstig van het Griekse woord voor zwerver. Wetenschappers in

de oudheid dachten dat planeten in feite ook sterren waren. Maar ze zagen dat ze

langzaam bewogen aan de nachthemel, daarom werden ze zwervers of dwaalsterren genoemd.

Dwergplaneten

Dwergplaneten lijken erg op planeten. Het grootste verschil is dat dwergplaneten hun

baan rondom de zon niet hebben weten schoon te vegen, daarvoor hadden ze door hun

kleine afmetingen waarschijnlijk te weinig zwaartekracht. Er bevinden zich vaak nog

vele andere objecten in de baan van dwergplaneten, soms ook andere dwergplaneten.

Banen van dwergplaneten kunnen behoorlijk afwijken van de schijf waarin de planeten

draaien. Hun afmetingen kunnen variëren van 500 tot 5000 kilometer. Er bevinden zich

voorbij Neptunus naar schatting enkele tientallen dwergplaneten. Astronomen kunnen

ze erg moeilijk zien, omdat ze klein zijn, ver weg staan en er weinig zonlicht op valt.

Planetoïden

Andere objecten die rond de zon draaien worden planetoïden genoemd. Planetoïden

zijn meestal niet rond. Hun zwaartekracht is niet groot genoeg om het object rond te

maken. De grootste planetoïden zijn meer dan 1000 kilometer in doorsnee. De kleinste

planetoïden zijn zo groot als stofdeeltjes. Hun baan is niet stabiel en regelmatig vallen

er planetoïden als vallende sterren op aarde. 

Volgens de wet van Titius-Bode zou er ook een planeet tussen Mars en Jupiter moeten

zijn. Die is er niet, maar in plaats daarvan bevindt er zich een planetoïdengordel met

op zijn minst tienduizenden planetoïden. Men denkt dat de sterke zwaartekracht van

Jupiter voorkomt dat de planetoïden samenklonteren tot een planeet.

Overige delen van het zonnestelsel

In een zone voorbij de laatste planeet Neptunus tot ongeveer tweemaal de afstand

Zon-Neptunus bevindt zich een tweede zone met vele planetoïden. Deze regio wordt

de Kuipergordel genoemd. Er zijn naar schatting ruim 100.000 objecten die groter zijn

dan 100 kilometer in doorsnee, waaronder ook enkele dwergplaneten, zoals Pluto.

Ver voorbij de Kuipergordel bevindt zich een gebied dat de Oortwolk wordt genoemd.

Astronomen vermoeden dat zich hier ontelbare komeetachtige objecten ophouden, ze

zijn echter zo ver weg dat ze (nog) niet waargenomen kunnen worden. De Oortwolk

strekt zich uit tot meer dan duizend maal de afstand Zon-Neptunus. Als andere sterren

ook zo’n wolk zouden hebben, dan is het goed mogelijk dat deze wolken elkaar aan de

buitenranden overlappen en dat ze objecten uitwisselen. Vermoed wordt dat de kometen die zich in deze wolk ophouden af en toe ons zonnestelsel kunnen binnendringen.

De omlooptijd van de aarde rondom de zon is

1. 365 dagen en een beetje
2. 24 uur
3. 30 of 31 dagen
4. 12 maanden

Aantekening

Omlooptijd = De tijd die een planeet nodig heeft om één keer rond de ster te gaan (365 dagen)

As = Denkbeeldige lijn waar omheen een planeet wentelt (24h)

Waardoor ontstaan de verschillende maanfasen?

Waardoor blijven satellieten om de aarde draaien?

Je legt de eigenschappen en bewegingen uit van verschillende soorten hemellichamen in het zonnestelsel.

Hemellichaam, sterrenstelsel, zonnestelsel, zon, planeet, natuurlijke en kunstmatige satellieten

0100

Je beschrijft de planeten in het zonnestelsel en benoemt hun volgorde vanaf de zon.

mercurius, venus, aarde, mars, jupiter, saturnus, uranus, neptunus

0100

Je beschrijft de baan van de aarde en je legt uit wat een planeetbaan is.

Omlooptijd, draai om eigen as, 365 dagen, 24 uur

0100

Je beschrijft de beweging van de maan en andere satellieten.

Maanfasen, duur maancyclus, zwaartekracht

0100

Je legt met een model uit waardoor we in Nederland verschillende seizoenen hebben.

0100

Je legt met een model uit hoe de maan en de zon de getijden veroorzaken.

eb en vloed, zwaartekracht

0100