Belangrijkste stroming "liberalisme"--> politieke beweging tegen de macht van de koning en emancipatie van de burger (weinig staatsinvloed, vrije markt & vrijheid voor het individu)
Rond 1850: eerste vakbonden
Slide 2 - Slide
Industrialisatie
Uitvinding van de stoommachine --> werk gemechaniseerd
Minder arbeiders nodig (ook in de landbouw)
Industriële revolutie: begon in de textielindustrie
Fabriekswerk: vuil en gevaarlijk (glasslijpers niet ouder dan 30 jaar, bijvoorbeeld)
7 dagen per week (1884: metaalbewerker verdiende 8 gulden per week)
Slide 3 - Slide
Leefomgeving
Men leefde in woonkazernes, geen waterleiding of riolering
1/2 kamers
Epidemieën (cholera)
Meer arbeiders dan werk
Slide 4 - Slide
Kinderarbeid
1859: 450.000 kinderen werkten in fabrieken
dagen van 16 uur
loon was hard nodig
kinderen daardoor niet naar school
kinderwetje van Van Houten in 1874
1900: leerplicht ingevoerd (van 6 tot 12 jaar verplicht naar school)
Slide 5 - Slide
Transport
1839: eerste stoomtrein in NL (A'dam --> Haarlem)
50 km/u
1900: Heel NL voorzien van spoorlijnen
Gevolgen voor industriële revolutie --> grondstoffen en producten
Verder: uitvindingen zoals gasfabrieken -> verlichting & uitvinding van de telefoon
Slide 6 - Slide
Cultuurstelsel
1816: NL kreeg gezag over 'Nederlands-Indië'
Verplicht om 20% van de productie te maken voor de Europese markt (koffie vooral)
Had je geen geschikte grond: dan werken voor de overheid (herendiensten)--> leidde tot armoede
1860: Max Havelaar van Multatuli: veroordeling van het cultuurstelsel --> afgeschaft in 1870
Slide 7 - Slide
Literatuurgeschiedenis
Romantiek: tegenreactie op de Verlichting
Verlichting ging over het verstand
Romantiek over het gevoel
"Zoveel goeds heeft het de wereld niet gebracht" (want "verstand" kwam ook met voorschriften en de kunstenaars waren daar geen fan van)
Slide 8 - Slide
Romantiek
Weltschmerz (wereldpijn): romantische kunstenaar kon zijn draai niet zo goed vinden in het hier en nu
Fernweh: verlangen naar een andere plaats (tegengestelde van heimwee)
Slide 9 - Slide
Realisme
Leven afgebeeld zoals het is
Reactie op de romantiek
Realistische kunstenaars wilden aandacht voor bijv slechte omstandigheden
Nederlandse literatuur: mengeling van romantiek & realisme
Romantische emotie & overdrijving past niet zo goed bij nuchtere volksaard
Lesson duration is: 80 min
