Lessenserie: inleiding en context

Leerdoelen

1. De leerling kan uitleggen welke rol Srebrenica speelde in 1995 binnen de oorlog in voormalig Joegoslavië.

2. De leerling kan uitleggen welke rol de VN en Dutchbat speelden in Srebrenica.

Joegoslavië

Dutchbat

Joegoslavië

Nederland

Voormalig Joegoslavië

Joegoslavië

Na het uiteenvallen van Oostenrijk - Hongarije ontstond in 1918 een samensmelting ver onderstaande staten. Na de Tweede Wereldoorlog werd dit Joegoslavië genoemd, een socialistische federatie onder leiding van Josip Broz Tito. Het bestond uit zes deelrepublieken:

Slovenië

Kroatië

Bosnië en Herzegovina

Servië

Montenegro

Macedonië

En twee autonome provincies binnen Servië:

Vojvodina

Kosovo

Federatie

Een federatie is een staatsvorm waarin verschillende gebieden (zoals republieken of provincies) samenwerken onder één centrale regering, maar ook hun eigen regering en bevoegdheden hebben.

Bespreek in tweetallen:

- Voordelen van een federatie.

- Nadelen van een federatie.

Voordelen:

Culturele autonomie

Elke republiek had ruimte om eigen taal, cultuur en onderwijsbeleid te behouden (bijv. Slovenië en Macedonië).

Gelijke vertegenwoordiging

In theorie hadden alle republieken een stem in het federale bestuur, wat samenwerking tussen verschillende bevolkingsgroepen moest bevorderen.

Sterke centrale leider (Tito)

Onder Tito bleef het land relatief stabiel en onafhankelijk van zowel het Westen als de Sovjet-Unie.

Economische samenwerking

De federatie maakte economische samenwerking mogelijk tussen regio’s met verschillende hulpbronnen en industrieën.

Nadelen

Nationale spanningen onderdrukt, niet opgelost

Onder Tito werden conflicten tussen etnische groepen onderdrukt, maar niet echt aangepakt. Na zijn dood kwamen deze spanningen snel naar boven.

Ongelijke economische ontwikkeling

Slovenië en Kroatië waren economisch sterker dan bijvoorbeeld Kosovo of Bosnië, wat leidde tot frustratie en onvrede.

Complex bestuurssysteem

De verdeling van macht tussen federale en republikeinse niveaus leidde tot bureaucratie en trage besluitvorming.

Identiteit

De sterke regionale identiteiten en het gebrek aan nationale eenheid botsten met elkaar.

Wat zou een oorzaak van een Joegoslavische oorlog kunnen zijn geweest?

De start van iet tragisch: 1990..

Begin 1990 brak de Joegoslavische oorlog uit. Hier gingen meerdere oorzaken aan vooraf.

Dood van Tito 1980

- Tito hield het land bij elkaar met een sterke hand.

- Na zijn dood viel de centrale macht weg en kwamen oude spanningen tussen landen weer naar boven.

Economische ongelijkheid

Rijke republieken zoals Slovenië en Kroatië wilden niet langer financieel opdraaien voor armere regio’s zoals Kosovo of Bosnië.

Etnische spanningen

Begin 1990 brak de Joegoslavische oorlog uit. Hier gingen meerdere oorzaken aan vooraf.

Etnische spanningen

Joegoslavië bestond uit verschillende etnische groepen (Serven, Kroaten, Bosniakken, Slovenen, Albanezen, etc.).

Er was weinig onderling vertrouwen, mede door historische conflicten en verschillen in religie, taal en cultuur.

Ottomaanse en Habsburgse Rijk (15e - 19e eeuw)

De regio was eeuwenlang verdeeld:

Bosniakken (moslims) leefden vaak onder Ottomaanse invloed.

Kroaten en Slovenen onder Habsburgse (katholieke) invloed.

Serven wisselend onder Ottomaanse en later Russische invloed.

Deze verschillende machtsinvloeden versterkten religieuze en culturele verschillen.

Balkan oorlog (1912-1913)

Servië, Bulgarije, Griekenland en Montenegro vochten tegen het Ottomaanse Rijk en later tegen elkaar.

Deze oorlogen versterkten nationalistische gevoelens en vijandbeelden tussen de volkeren.

1941-1945 - Burgeroorlog Joegoslavië:
Tijdens de Duitse bezetting vochten verschillende groepen tegen elkaar:

Ustaše (Kroatische fascisten) pleegden genocide op Serven, Joden en Roma.

Četniks (Servische nationalisten) pleegden wraakacties tegen Kroaten en moslims.

Partizanen (onder leiding van Tito) probeerden Joegoslavië te bevrijden en eenheid te bewaren.

Deze periode liet diepe wonden achter tussen Serven, Kroaten en Bosniakken.

Oorzaken Joegoslavische oorlog 20e eeuw.

Deze historische conflicten zorgden voor diepgeworteld wantrouwen, dat in de jaren 1990 opnieuw oplaaide toen de federatie uit elkaar viel.

Slovenie 1991

Slovenië wilde onafhankelijk worden.

Tegenstander: Het Joegoslavische leger (JNA), dat vooral onder leiding stond van Servië.

Duur: Slechts 10 dagen – weinig slachtoffers.

Kroatie 1991-1995

Kroatië riep onafhankelijkheid uit.

Tegenstanders:

Servische minderheid in Kroatië, gesteund door het Joegoslavische leger.

Doel van Servië: gebieden met veel Serven behouden binnen Joegoslavië.

Bosnië en Herzegovia 1992-1995

Bosnië wilde onafhankelijk worden.

Drie partijen vochten tegen elkaar:

Bosniakken (moslims) – wilden een verenigd Bosnië.

Serviërs – wilden zich afscheiden en aansluiten bij Servië.

Kroaten – wilden delen van Bosnië bij Kroatië voegen.

Deze oorlog was het bloedigst, met etnische zuiveringen en genocide (zoals in Srebrenica).

Servië

Kroatië (1991–1995)

Servië vocht tegen Kroatische troepen.

Servische minderheden in Kroatië wilden zich afscheiden en kregen steun van Servië.

Bosnië en Herzegovina (1992–1995)

Servië vocht tegen Bosniakken (moslims) en Kroaten.

Doel: een “Groot-Servië” creëren door Servische gebieden in Bosnië af te scheiden.

Hier vonden zware gevechten en etnische zuiveringen plaats, waaronder de genocide in Srebrenica.

VN (Verenigde Naties)

Overleg in tweetallen:

- Wat zou de VN te maken hebben met de Joegoslavische oorlog?

De Verenigde Naties (VN) is een internationale organisatie die in 1945 is opgericht na de Tweede Wereldoorlog. Het doel van de VN is om:

Vrede en veiligheid in de wereld te bewaren,

Internationale samenwerking te bevorderen,

En mensenrechten te beschermen.

In de jaren 1990 brak oorlog uit in Bosnië. Er vonden veel etnische zuiveringen plaats, waarbij voornamelijk de Islamitische burgers werden verdreven of vermoord.

In 1993 riep de VN Srebrenica uit tot een "veilige enclave" voor vluchtelingen, vooral moslims (Bosniakken).

De VN stuurde een vredesmacht om deze zone te beschermen.

Dutchbat, een Nederlands bataljon, werd in 1994 naar Srebrenica gestuurd als onderdeel van deze missie.

Dutchbat, een Nederlands bataljon, werd in 1994 naar Srebrenica gestuurd als onderdeel van deze missie.  Zij moesten de veilige enclave waar vluchtelingen (vooral Moslims) kwamen beschermen.

Overleg in tweetallen:

1. De leerling kan uitleggen welke rol Srebrenica speelde in 1995 binnen de oorlog in voormalig Joegoslavië.

Werkblad

- In tweetallen.

- 20 minuten, daarna klassikaal bespreken.

- Vragen? Steek je hand op.

- Overleggen met fluisterstem.

Leg uit wat de rol van Srebrenica was tijdens de Joegoslavische oorlog.

Welke rol speelde de VN tijdens de Joegoslavische oorlog?

1. De VN steunde actief één van de strijdende partijen om de oorlog te winnen.
2. De VN probeerde vrede te bewaren door vredestroepen te sturen en veilige zones in te stellen.
3. De VN voerde luchtaanvallen uit op alle republieken om de oorlog te stoppen.
4. De VN bleef volledig neutraal en greep nergens in tijdens het conflict.

Welke rol speelde Dutchbat in Srebrenica?

1. Dutchbat leidde de aanval op Srebrenica om de enclave te heroveren.
2. Dutchbat evacueerde alle inwoners van Srebrenica naar veilig gebied.
3. Dutchbat was een VN-vredesmacht die de bevolking moest beschermen in een veilige enclave.
4. Dutchbat vocht samen met de Bosnisch-Servische troepen tegen de Bosniakken.