5.4 De Opstand

1. Opstand der Nederlanden (1515-1588/1648)
  • Kenmerkende aspecten:
  • 1. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
  • 2. Het begin van staatsvorming en centralisatie.
  • 3. De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
1 / 21
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4

This lesson contains 21 slides, with text slides and 4 videos.

time-iconLesson duration is: 120 min

Items in this lesson

1. Opstand der Nederlanden (1515-1588/1648)
  • Kenmerkende aspecten:
  • 1. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
  • 2. Het begin van staatsvorming en centralisatie.
  • 3. De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

Slide 1 - Slide

Hoofdvraag: waardoor werd de opstand veroorzaakt? 
Verzet tegen:
  • A. Bestuurlijk beleid Karel V (1515 - 1555):

  • 1. centralisatie >
  • - Brussel centraal bestuur en
  • - Staten-Generaal: 
  •    vertegenwoordigers van de gwesten
  • 2. uniformering wetgeving =
  •     overal in de Nederlanden dezelfde wetten 
  • Organisatie: drie bestuursraden: 

  • - Geheime Raad (juristen)
  • - Raad van Financiën (juristen + edelen)
  • - Raad van State (edelen + juristen)

  • B. Godsdiensbeleid van Karel V: vervolgingen

Slide 2 - Slide

Reformatie:
  • Luther (1517: 95 stellingen) 
  • Bijeenkomst in Worms (1521) > verbanning  Luther >
  • Luther heeft steun keurvorst van Saksen
  • door boekdrukkunst snelle verspreiding ideeën van de hervorming > meer aanhangers > oorlog >
  • Vrede van Augsburg (1555):
  • 'wiens gebied, diens godsdienst'

Slide 3 - Slide

Calvijn (1509-1564)
  • Frans-Zwitserse geleerde
  • veel aanhangers in de Ned.
  • enkele verschillen met Luther
  • 1.  verzet tegen de vorst mag
  • 2. onderdanen mogen een kerk oprichten (zonder toestemming van de vorst)

Slide 4 - Slide

Slide 5 - Slide

0

Slide 6 - Video

Begin van de Opstand:
  • 1555: Filips II volgt Karel V op.
  • Verzet tegen bloedplakkaten >
  • aanbieden van smeekschrift (april 1566)
  • landvoogdes Margaretha van Parma: 
  • schort vervolgingen op >
  • grotere opkomst bij hagenpreken >
  • Beeldenstorm (1566) >
  • komst Alva (1567):
  • 'Raad der Beroerten' (Bloedraad) >
  • vele vluchtelingen o.a Willem van Oranje


Slide 7 - Slide

Willem van Oranje (1533-1584)
  • geboren op slot Dillenburg (Dld)
  • stadhouder in Holland,Zeeland,Utrecht
  • 1568: Slag bij Heiligerlee (Gr) >
  • begin 80-jarige oorlog


Slide 8 - Slide

Slag bij Heiligerlee

Slide 9 - Slide

Monument bij Heiligerlee
Graaf Adolf van Nassau is omgekomen bij dit militaire treffen tussen Alva en Willem van Oranje

Slide 10 - Slide

0

Slide 11 - Video

Watergeuzen

  • Watergeuzen succesvoller dan Oranje:
  • 1572: Inname van Den Briel >
  • steeds meer steden kiezen de zijde van de Opstandelingen
  • Willen van oranje gaat naar gewest Holland >
  • leider van de Opstand
  • Alva reageert keihard: 
  • belegeringen/massamoord/plunderingen >
  • Opstand breidt zich uit >
  • Alva ontslagen door Filips II


Slide 12 - Slide

Beleid Filips II
  • ontslaat Alva omdat:
  • de Opstand niet neergeslagen werd
  • kwam in grote financiële problemen >
  • soldij lang niet betaald >
  • soldaten plunderen steden o.a.
  • Antwerpen: 'Spaanse Furie', 1576 >
  • Pacificatie van Gent:


Slide 13 - Slide

Pacificatie van Gent
  • naar aanleiding van de Spaanse Furie (1576)
  • doel: alle 17 gewesten willen dat de Spaanse troepen de Nederlanden verlaten
  • Andere afspraken gewesten:
  • 1.  Holland en Zeeland calvinistisch
  • 2. Rest van de gewesten katholiek
  • 3. Geen godsdienstvervolgingen

Slide 14 - Slide

Einde Pacificatie van Gent door:
acties radicale Calvinisten in het zuiden >


  • Unie van Atrecht (1579) : zuidelijke gewesten kiezen zijde van Filips II > 
  • Unie van Utrecht (1579): 
  • - 7 noordelijke gewesten tegen Spanje
  • - er kwam een gezamenlijk leger
  • - gewesten onafhankelijk van elkaar
  • - geen godsdiensvervolgingen
  • - Filips II doet Willem in de ban > 
  • - Filips II niet meer als koning erkend!!
  • 1588: Republiek der Nederlanden !!!

Slide 15 - Slide

0

Slide 16 - Video

In de Nederlanden was géén vorst,
(itt de situatie in het buitenland)
maar lag het bestuur in handen van de rijke burgers (Holland/Zeeland)
XXX

Slide 17 - Slide

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
het gewest Holland betaalde 60 % van kosten leger en vloot

Slide 18 - Slide

0

Slide 19 - Video

Gevolgen Hervorming/Reformatie:
  1. RK kerk viel uiteen, protestantse kerken scheidden zich af, 
  2. Veel (godsdienst-)strijd/-oorlogen
  3. sommige landen bleven (overwegend) katholiek, andere protestant.
  4. Het Duitse Rijk versnipperde: de plaatselijke vorst bepaalde het geloof van zijn onderdanen (1555: Vrede van Augsburg)
  5. Frankrijk/Oostenrijk/Italië bleven katholiek
  6. Scandinavische landen werden lutheraans
  7. Noordelijke Nederlanden werden calvinistisch (> 80-jarige Oorlog)
  8. Engeland werd Anglicaans (Hendrik VIII)

Slide 20 - Slide


Slide 21 - Slide