Formuleren 1: verwijzen, samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Ga zitten volgens plattegrond.

Pak je (gesloten) laptop alvast 

en zorg dat je startklaar bent.  

                                                    Nederlands havo 4

Formuleren

•  Ik ken de regels van verwijswoorden en kan de juiste verwijswoorden gebruiken. 
• Ik kan een (foutieve) samentrekking herkennen (en verbeteren). 

 

Verwijswoorden

De-woorden: die/deze 

mannelijk (concreet): hij/hem/zijn

vrouwelijk (abstract): -heid-, -teit-, -nis, -schap, -de, -te, -ei, -ing, -ie, -iek, -ica, -theek, -tuur, -ine, -age, -is, -uur, -st) 

ze (dingen)/zij/haar

Het-woorden: onzijdig dat/dit/het/hem/zijn

Dus:

Mannen: vastpakken

Vrouwen: ongrijpbaar

Het: onzijdig

Verwijswoorden

hen: lv of na vz

Ik stuur hen door naar de volgende ronde. (wie/wat stuur ik?)

Ik geef het aan hen door. (kast- en vakantiewoorden)

hun: bez. vnw of mv

Ik geef hun door dat je wat later bent. (aan wie/voor wie geef ik door?) 

Dat zijn hun spullen. (direct voor zn, is van die personen)

Deze spullen zijn van hen. (na voorzetsel en niet direct voor zn)

Verwijswoorden

wat (i.p.v. dat)

1. na overtreffende trap - dit is het mooiste wat ik ooit las.

2. hele zin: ik ga vanmiddag zwemmen, wat ik heel leuk vind.

3. bij onbepaald vnw: er is niets wat ik niet kan leren.

wie of waar

wie + voorzetsel: personen  Hij is degene op wie ik het meest vertrouw.

waar + voorzetsel: dingen/dieren   Dat een plus een twee is, is iets waarop je kan vertrouwen.

Verwijswoorden

Let op! Antecedent

Bepaald waarnaar het woord verwijst en kies dan het juiste verwijswoord.

De commissie van gekke mensen verkoopt haar clubhuis.

Opdracht

• H5 P1: maak opdracht 4/5/6/8
• Klaar? Herhaal H7 P2 en P3 Werkwoordspelling

Samentrekking

Wat is hier uit de zin weggelaten? (samengetrokken)

• Ik eet regelmatig een portie bitterballen, maar nooit kroketten.
  
• Ik hoop dat Willem zijn rijbewijs haalt en dan naar Parijs kan rijden.
  
• Kees is geslaagd en Piet gezakt voor het eindexamen.

Samentrekking

• Ik eet regelmatig een portie bitterballen, maar ik eet nooit kroketten.
  
• Ik hoop dat Willem zijn rijbewijs haalt en ik hoop dat Willem dan naar Parijs kan rijden.
  
• Kees is geslaagd voor het eindexamen en Piet gezakt voor het eindexamen.

Samentrekken mag:

Weglating van gelijke delen

In een samengestelde zin mag je een zinsdeel of een werkwoord dat verschillende keren voorkomt, samentrekken zodat het nog maar één keer voorkomt als het om dezelfde soort zinnen gaat (hoofdzinnen / bijzinnen).

Regels voor samentrekken

Het weggelaten deel moet aan vier eisen voldoen:

(1) dezelfde grammaticale functie (onderwerp, lijdend voorwerp, koppelwerkwoord enz.);

(2) dezelfde betekenis;

(3) hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud);

(4) dezelfde plaats ten opzichte van de persoonsvorm.

Hoe vind je de fout?

De nieuwe brug is af en daarom vandaag door de minister geopend.

• Zoek weggelaten deel: de nieuwe brug is 
• Betekenis: Het gaat om dezelfde brug
• Getal: beide ev (zowel de nieuwe brug als is)
• Gramm. functie: 'de nieuwe brug' is in beide delen ow
• is = kww en is = hww => mag niet samengetrokken worden

Verbeteren

Fout:

De nieuwe brug is af en daarom vandaag door de minister geopend.

Goed:

De nieuwe brug is af en is daarom vandaag door de minister geopend.  

                                           

Opdracht

• H5 P1: maak opdracht 15 en via de geplande taak
• Klaar? Oefen extra of maak je leesautobiografie af

vragen bespreken

Huiswerk

• H5: de online taak
• 12 september leesautobiografie inleveren via Magister opdrachten en op papier (mag in de les, niet in de les nog printen)