Les 1 - Anatomie en fysiologie nieren en urinewegen

• KT1 theorie
• MBO
• Studiejaar 1

Kerntaak 1 

Bouw en functie van de urinewegen

Leerjaar 1 

Leerdoelen aan het eind van deze lessencyclus over de urinewegen:

• De student heeft kennis van de anatomie, fysiologie en pathologie van nieren en urinewegen.

• De student weet uit welke onderdelen een nefron is opgebouwd en hoe de vorming van urine plaatsvindt.

• De student heeft kennis van de onderdelen van de urinewegen, te weten de urineleiders, urineblaas en de urinebuis.

• De student kent de samenstelling van urine.

• De student weet de verschijnselen van de meeste voorkomende urinewegaandoeningen te herkennen en weet hoe de behandeling eruit ziet.

Lesopzet

1. Voorkennis ophalen

2. Theorie anatomie en fysiologie van de nieren en urinewegen

3. Opdrachten + bespreken

4. Afsluiting en huiswerk

Voorkennis ophalen

Wat weet je al over de urinewegen?

'Bevraag elkaar'

Leg het begrip aan elkaar uit in 2-tallen. 

Je noemt een behandeld begrip uit de vorige les of een begrip (zie hieronder) en laat de studenten het begrip aan elkaar uitleggen in 2-tallen. (ieder 3 vragen/begrippen). Je hoeft het niet te bespreken, dit komt later in de lessonup. Doel is kennismaken met het onderwerp.

1. Welke uitscheidingsorganen heeft de mens?

2. Waaruit bestaan de urinewegen?

3. Waar liggen de nieren?

4. Wat doet de nier?

5. Wat doet de blaas?

6. Welke ziekten van de urinewegen ken je?

Uitscheidingsorganen

Huid                lever                        longen

Welke ontbreekt? Daar gaan we de komende weken mee aan de slag. 

De urinewegen

• Nieren (ren of renes)
• Urineleider (ureter) = urine van nier naar blaas
• Blaas (vesica urinaria) = opslag van urine, uitscheiden van urine
• Urinebuis (urethra) = uitscheiden van urine

De nieren

• Ren (EV) - renes (MV) 
• Let op: bovenop de nier ligt een klier = de bijnier.(adrenes)
  Dit is geen onderdeel van de nier maar een apart orgaan.

Anatomie van de nier

• 10-12 cm lang, 6-7 cm breed, 150 gram en 3 cm dik.
• Roodbruine boonvormige organen.
  (Waarom deze kleur?)
• Ze liggen rt.h.v. onderste ribben, retroperitoneaal
  
• Waarom ligt de rechternier lager? 

Ligging nieren

roodbruin ivm de vele bloedvaten van de nieren. 

retro is achter

peritoneaal is buikvlies 

dus de nieren liggen achter het buikvlies

De rechternier ligt lager omdat hij onder de zware lever ligt. 

De nieren worden beschermd 

door: 

1. De ribben
2. Vetkapsel; ligt om de nieren heen en wordt verstevigd door een ophangband die zorgt dat de nier niet kan verzakken. 

'Wandelnier'

Een 'wandelnier' betekent dat die steunbanden en/of het vetkapsel verslapt of geslonken zijn, waardoor de nier van ligging verandert. Dankzij de enorme reservecapaciteit kan een gedeelte van één nier de functie van beide nieren probleemloos overnemen.

maken.wikiwijs.nl

Functie nier

• Verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam door uitscheiding van de urine

Maar ook:

• Regulatie RR (RAA-systeem)
• regulering vochthuishouding (water en zouten)
  
• rol in aanmaak rode bloedcellen
  
• aanmaak vitamine D
  
• Regelen zuurgraad (Ph) van het lichaam.
  
• Aanmaak, uitscheiding en metabolisme hormonen.

Welke onderdelen van de nieren ken je?

De onderdelen

Een nier bestaat van buiten naar binnen uit:

1.  Nierschors

2. Niermerg

3. Nierbekken

Nierschors

Cortex renalis

Buitenste laag van de nieren.
Hier bevinden zich de Nefronen. (Funtionele eenheden van de nier) 

Niermerg

Medulla renalis
Binnenste laag van de nier. 
Hierin liggen de verzamelbuisjes die de urine vanuit de kapsels naar de nierbekken (pyelum/pelvis) brengen. 

Hier wordt de echte urine gevormd.

Nierbekken

Hier worden de stoffen verzameld. De stoffen samen heten urine.
Latijnse naam: Pelvis/Pyelum

Trechervormig

Vanuit hier gaat de urine via de ureters (urineleiders) naar de blaas (vesica urinaria) 

Urineleider

via het nierbekken (Pyelum/Pelvis) komt de verzamelde urine in de urineleider (Ureter) . Het wordt afgevoerd naar de urineblaas. (Vesica urinaria)
Daar wordt het opgeslagen zodat je niet elk moment naar de w.c. moet.

De ureter mondt uit aan de achter-onderzijde van de blaas. Omdat hij schuin door de blaaswand loopt, wordt de ureter bij vulling van de blaas dichtgedrukt, zodat de urine niet kan terugstromen. 

Urinebuis

Urethra: verbinding tussen de blaas en de buitenwereld.

De urethra (urinebuis) ontspringt aan de onderzijde van de vesica urinaria (blaas). 

Als de urineblaas vol zit, krijg je aandrang om te plassen. Mictiedrang

Via de urinebuis (de plasbuis) verlaat de urine je lichaam. 

Het lozen van de urine wordt door 2 sluitspieren bewaakt. De ene willekeurig, de ander onwillekeurig.

D.m.v. ontspanning van de willekeurige sluitspier ontstaat mictie. (Het legen van de blaas) 

nier onderdelen oefenen

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Nieren/nierenonderbouw.htm

Urineblaas (vesica urinaria)

• De urineleider mondt uit aan de achter-onderzijde van de
  blaas; 
• De urineblaas is van binnen bekleedt met slijmvlies met daaromheen
  een wand van glad spierweefsel.
• Blaas gevuld> prikkel zenuwstelsel-mictiedrang
• De  (urinebuis) ontspringt aan de onderzijde.  

Urine bestaat uit

De samenstelling van iemands urine is  een aardige afspiegeling van wat er zich allemaal in zijn of haar lichaam afspeelt.

Een van die afvalstoffen is urobiline, een stof met een geelachtig pigment. Het is een afbraakproduct van hemoglobine, het rode en zuurstof transporterende eiwit uit de rode bloedcellen. Dit afbraakproduct geeft de gele kleur aan urine.

Samenstelling urine (2)

Ook nog:
-creatinine, dat uit spieren afkomstig is;
-ureum, een afbraakproduct van eiwitten; 
-kleurstoffen bijv. bilirubine en urobiline = een afbraakproduct van Hb 

Invloed van hormonen op de uitscheiding van urine

1. ADH (antidiuretisch hormoon) > Hypofyse > hoeveelheid vocht

2. Aldosteron > bijnierschors > Na+ K+ > regeling bloeddruk

3. Renine > nier > bloeddruk > filtratiedruk

Erytropoëtine (EPO)

- Hormoon 

- Wordt in de nier gemaakt

- stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen in beenmerg

Aan de slag!

Ga naar Cumlaude en maak de opdracht medische terminologie nieren en urinewegen. 

EN

 Vragen nieren en urinewegen.

Huiswerk

-Opdrachten uit deze les volgende week af

-MBO leren maken