9.7 De bezetting van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

9.7 De bezetting

KA: De Duitse bezetting van Nederland

Pak je boek en werkboek

 lezen paragraaf 9.7 en maak de opdrachten 1 t/m 4, 6, 9 t/m 11, 14 en 16

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen:

• hoe de Duitse bezetting van Nederland verliep  
• hoe Nederlanders zich aanpasten of in verzet kwamen  
• hoe Nederlanders collaboreerden met de Duitsers

Nederland was neutraal, maar op 10 mei 1940 viel Duitsland binnen. Op 15 mei capituleerde Nederlandse leger. Daarna werden de rechtsstaat en de democratie afgeschaft. 

 De joden hadden veel te lijden onder de bezetting.

Stapsgewijze isolatie van joodse Nederlanders: 

• eind 1940 ontslag joodse ambtenaren en leraren 
• Amsterdamse jodenbuurt werd afgegrendeld 
• 1941 joodse bedrijven onder nazicontrole 
• 1942 dragen davidsster verplicht 
• 1942-1944 deportatie 107 000 joden via Westerbork naar Auschwitz en Sobibor, slechts 5000 overlevenden 

Voor de meeste Nederlanders viel de bezetting eerst mee.

De meeste Nederlanders pasten zich tijdens de bezetting aan de nieuwe situatie aan. (Accommodatie)

Een minderheid ging in verzet:

1941 Februaristaking tegen deportaties van joden

1943 April-Mei stakingen tegen gedwongen arbeid in Duitsland

1944 spoorwegstakingen om Duitse troepentransporten te hinderen

Duitsers sloegen steeds hard terug:

- Schoten stakers dood

- Legden transporten naar West-Nederland stil > hongerwinter

Andere vorm van verzet:  

• Hulp aan onderduikers: 25 000 joden kregen onderduikadres, ook veel mannen doken onder om dwangarbeid te voorkomen. 
• Verzetsgroepen maakten illegale krantjes
  

Weinig gewelddadig verzet, enkele tientallen nazi’s vermoord > gruwelijke wraakacties van de Duitsers, executie van elitegijzelaars en gewone burgers 

collaboratie

5% van de  Nederlanders was pro-Duits, de meesten waren lid van Nationaalsocialistische Beweging (NSB).

NSB kreeg 4% van de stemmen bij laatste verkiezingen .

In mei 1940 verwelkomden ze de bezetters als vrienden, het ledental liep op naar bijna 100.000. 

NSB’ers maakten zich schuldig aan collaboratie: samenwerking met de vijand. O.a. jodenjacht en aansluiting bij SS. 

 

Maar de meeste Nederlanders haatten NSB’ers.  Na de oorlog zijn veel NSB’ers vastgezet. 

Toen de oorlog voor Duitsland slechter verliep nam de onderdrukking in Nederland toe: 

• Goederen naar Duitsland 
• Nederlandse dwangarbeiders naar Duitsland 

Gevolg: voedsel, kleding en brandstoffen schaarser. 

1944: na bevrijding van Zuid-Nederland > Hongerwinter 1944-1945, duizenden honger-doden in bezet gebied 

5 mei 1945 capitulatie Duitse leger in Nederland: 

1. kwart huizen beschadigd of verwoest 
2. leeggeroofde fabrieken 
3. vernielde bruggen en spoorrails 
4. 200 000 Nederlanders omgekomen 

Begrippen uit deze les:

onderduiker: iemand die zich schuilhoudt.

collaboratie: samenwerking met de vijand

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.