5.4 Opstand in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Opstand in de Nederlanden

De tijd van ontdekkers en hervormers

Laptop en boek op de tafel

Log in op LessonUp

Tas op de grond

Mobiel in de tas

...uitleggen hoe de Spaanse koning regeerde over de Nederlanden

...uitleggen wie er in opstand kwamen

...beschrijven hoe de Opstand verliep

Aan het einde van de les kan je...

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken 

Herhaling

Toets bespreken

DOEN

§5.4

Opstand in de Nederlanden

A

Eén koning, één bestuur

Leerdoel:

• Je kan uitleggen hoe de Spaanse koning regeerde over de Nederlanden

Begrippen:

• gewesten
• stadhouders

B

De Nederlanden in opstand

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wie er in opstand kwamen

Begrippen:

• Opstand

C

Tachtig jaar opstand

Leerdoel:

• Je kan beschrijven hoe de Opstand verliep

Begrippen:

• republiek

In de tijd van de beeldenstorm was Nederland onderdeel van het Spaanse Rijk, de koning was Karel V.

Hij was koning van een groot versnipperd rijk:

• Spanje
• Portugal
• de Nederlanden (NL, BE, LUX)
• koloniën in zijn Amerika
• Duitsland
• Oostenrijk
• Italië

Leerdoel:

• je kan uitleggen hoe de Spaanse koning regeerde over de Nederlanden

Begrippen:

• gewesten
• stadhouders

§5.4

Opstand in de Nederlanden

A

DeBoze burgers

Eén koning, één bestuur

De Nederlanden (wat nu Nederland, Belgie en Luxemburg zijn) bestonden uit 17 gewesten, een soort provincies. 

Ze hadden een eigen bestuur, rechtspraak en wetten. Er waren dus grote verschillen tussen de gewesten. 

De koning stelde stadhouders (edelen) aan in de gewesten. Zij moesten zorgen voor rust en orde. 

De edelman Willem van Oranje was stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. 

§5.4

Opstand in de Nederlanden

A

DeBoze burgers

Eén koning, één bestuur

• Karel V voerde vaak oorlog.
• Dat kostte veel geld. 
• Als hij meer belasting wilde heffen moest hij met elk gewest apart onderhandelen. Karel V wilde daarom in elk gewest dezelfde belastingen en regels doorvoeren.

• Karel V werd in 1555 opgevolgd door zijn zoon Filips II. 

• Filips II wilde de macht van de adel (stadhouders) kleiner maken. Daarom stelde hij ambtenaren aan die hem hielpen bij het bestuur. Ook verhoogde hij de belastingen om de vele oorlogen mee te betalen.

§5.4

Opstand in de Nederlanden

A

DeBoze burgers

Eén koning, één bestuur

Aan de slag

Blz 68

Opdracht 5 tm 11

Eerder klaar? Lezen theorie blz 70.

In de Nederlanden kwamen mensen om twee redenen in opstand tegen de koning:

• de adel was hun macht kwijt geraakt. Ook wilden ze niet dat de koning zomaar belasting kwam opeisen.
• protestanten werden vervolgd omdat ze geen katholiek wilden worden. Zij belandden op de brandstapel.

Leerdoel:

• Je kan uitleggen wie er in opstand kwamen

Begrippen:

• Opstand

§5.4

Opstand in de Nederlanden

B

DeBoze burgers

De Nederlanden in opstand

In 1568 begon de Nederlandse Opstand.

Willem van Oranje verzamelde een leger.

In 1572 veroverden zij het plaatsje Den Briel. Vervolgens veroverden zij bijna alle steden in Holland en Zeeland. Daarnaast sloten steeds meer andere steden zich aan bij de opstand. 

§5.4

Opstand in de Nederlanden

B

DeBoze burgers

De Nederlanden in opstand

Na 1572: 

• Spanjaarden heroveren bijna alle opstandige steden
• Behalve Holland en Zeeland

Vervolgens 80 jaar oorlog. In die tijd breidden de opstandelingen hun grondgebied langzaam uit. 

Leerdoel:

• Je kan beschrijven hoe de Opstand verliep

Begrippen:

• Republiek

§5.4

Opstand in de Nederlanden

C

DeBoze burgers

Tachtig jaar opstand

Langzaam gaan de opstandelingen een eigen staat stichten:

• protestanten nemen in de opstandige gewesten de macht over
• de gewesten gaan samenwerken tegen Spanje
• 1588: de gewesten besluiten dat Filips II niet meer hun koning was

De Nederlanden is vanaf nu een republiek: een land zonder koning. De gewesten werkten samen op het gebied van oorlog en buitenlandse zaken. 

Afspraak: niemand mag vervolgd worden vanwege hun geloof. Protestanten mogen in het bestuur.

De zuidelijke provincies (Brabant, Limburg, België, Luxemburg) bleven katholiek. 

§5.4

Opstand in de Nederlanden

C

DeBoze burgers

Tachtig jaar opstand

Aan de slag!

Maken §5.4

Opdracht 5 t/m 25

Klaar? 26 t/m 31