AK

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

H4 Natuurrampen in Japan

PLAATBEWEGINGEN

Plaatbewegingen

1. Convergentie

• subductie

2. Divergentie

3. Transforme beweging

Convergent = Naar elkaar toe

Oceanische plaat duikt onder continentale plaat = Subductie

Diepe troggen ontstaan. 

Magma en vulkanisme ontstaat 

Convergente beweging: 

Platen bewegen naar elkaar toe

3 manieren:

1. 2 continentale platen botsen: Plooiingsgebergte
2. Een oceanische en continentale plaat botsen: Subductie
3. 2 oceanische platen botsen: Subductie

Plooiing

Als 2 continentale platen botsen, gaan ze plooiien (oftewel kreukelen) Er onstaat een gebergte.

Gebergten zoals de Alpen ontstaan op deze manier. Er kunnen zware aardbevingen onstaan bij deze beweging.

Subductie

Bij subductie verdwijnt de zware oceanische plaat onder de lichtere continentale plaat. De oceanische plaat smelt wanneer deze weer in de mantel komt.

Bij deze beweging onstaan gebergten zoals de Andes. Deze beweging kan zware aardbevingen veroorzaken. Een ander kenmerk is dat er vulkanen ontstaan bij deze beweging.

Diepzeetrog

Een diepzeetrog is de plek waar de oceanische korst onder de continentale korst verdwijnt. 

Dit is een hele diepe plek in de oceaan. De diepste diepzeetrog is de Marianentrog, vlakbij Japan. Die trog is ongeveer 11 kilometer diep.

Subductie

Divergente plaatbeweging

Ontstaat ruimte tussen de platen die zich opvullen met  magma =

Mid oceanische rug

Divergente beweging:

Platen bewegen uit elkaar

2 manieren:

1. oceanische platen bewegen uit elkaar: Mid-Oceanische-Rug (MOR)
2. continentale platen bewegen uit elkaar:

MOR

Bij een Mid-Oceanische-Rug bewegen 2 oceanische platen uit elkaar. Tussen die platen onstaat een ruimte (een spleet) Door die spleet komt magma uit de aarde. Dit is dus een soort vulkaan. (spleetvulkaan)

Wanneer de magma uit de aarde is stolt het snel omdat het onder water is en het daar koud is. 

Transforme Beweging:

Platen bewegen langs elkaar.

2 platen schuiven langs elkaar, in horizontale richting.

Dit kunnen continentale of oceanische platen zijn.

Transform

Bij de transforme beweging schuiven 2 platen langs elkaar, in tegengestelde richting. Ze zakken niet onder elkaar. Bij deze beweging kunnen hele zware aardbevingen ontstaan. Een bekende breuklijn is de San Andreasbreuk in Californië. Ook onder Turkije ligt zo'n breuklijn, de Anatolische breuklijn

ENDO EN EXOGENE KRACHTEN

krachten die de aarde veranderen

Endogene krachten = van binnen uit

Exogene krachten = van buiten af

Exogene krachten
Verwering

• vorstverwering
• verwering door temperatuurverschillen
• biologische  verwering
  

Erosie

• water
• wind

Endogene krachten

Plaattektoniek
Aardbevingen
Vulkanisme
Gebergtevorming

Convectiestromen

Convectiestromen

Motor van plaatbewegingen zijn convectiestromen.

• Convectiestromen =  stroming van gesmolten gesteente onder de aardkorst binnen de aarde.

0

AARDBEVING

Aardbevingen

Door botsingen van twee platen ontstaan er ook aardbevingen:

• De beweging van de platen gaan niet vloeiend, maar met schokken. 
• Langzaam wordt er spanning opgebouwd. 
• Wanneer de platen opeens verschuiven krijg je een aardbeving.
• Japan heeft veel grote aardbevingen gehad. 

hypocentrum

• Plek waar de aardbeving begint
• Bijvoorbeeld 5 of 25 km diepte
  

epicentrum

• Plek recht boven de bron van de aardbeving.
• Hier is de meeste schade

VULKAAN

TSUNAMI

ORKAAN

Wat is een orkaan?

Orkaan (of tyfoon): zware storm die ontstaat boven zeewater dat minimaal 27 graden warm is

0

 Samengevat: onstaan van een orkaan

• Zeewater moet minimaal 27° Celsius zijn
• Warmt zeewater verdampt en stijgt op.
• Lucht koelt af en condenseert (wolken ontstaan)
• Onderin is er een tekort aan lucht (lage luchtdruk)
• Lucht gaat draaien door de draaiing van de aarde
• Door de draaiing van de aarde gaan
  de wolken om een vast middelpunt draaien: het oog
  
• In het oog is het windstil 

VRAGEN

Waar of niet waar: Een oceanische plaat duikt bij een botsing altijd onder de continentale plaat.

1. Waar
2. Niet waar

Noem de drie verschillende plaatbewegingen

convergente plaatbeweging

divergente plaatbeweging

transforme plaatbeweging

Als twee platen naar elkaar toe bewegen noemen we deze beweging een....

1. Convergente plaatbeweging
2. Divergente plaatbeweging
3. Transforme plaatbeweging

Wat is een tsunami? Benoem ook waardoor een tsunami ontstaat

een hoge golf die ontstaat door een zeebeving. 

Wat meet de schaal van Mercalli?

1. De kracht van de aardbeving
2. Hoe hoog een tsunami wordt
3. De hevigheid en de schade van een aardbeving

Noem 2 kenmerken van een stratovulkaan

Welk type vulkaan ontstaat vooral bij platen die uit elkaar bewegen?

1. Stratovulkanen
2. Schildvulkanen

Hoe noem je het proces dat hieronder wordt beschreven?

De Pacifische plaat en de Filipijnse plaat zijn oceanische platen. Ze schuiven onder de Euraziatische plaat, dit is een continentale plaat. Bij het wegduiken ontstaan er diepe troggen in de oceaan.

1. Vorming van Mid-oceanische ruggen
2. Convectie stromen
3. Subductie

Hoe noem je het proces dat hieronder wordt beschreven?

De Pacifische plaat en de Filipijnse plaat zijn oceanische platen. Ze schuiven onder de Euraziatische plaat, dit is een continentale plaat. Bij het wegduiken ontstaan er diepe troggen in de oceaan.

1. Vorming van Mid-oceanische ruggen
2. Convectie stromen
3. Subductie

Het hypocentrum is de plek diep in de aarde waar de beving ontstaat

1. waar
2. niet waar

een tsunami gaat wel tot 800 km per uur

1. waar
2. niet waar

Hoe ontstaat een tsunami?

1. Door een aardbeving in zee (zeebeving)
2. Door dat iemand een grote steen in een oceaan gooit
3. Door harde wind
4. Door veel neerslag

Hoe kan het dat een tsunami zo hoog wordt?

1. Het water gaat weg bij de kust
2. Het water wordt naar beneden getrokken
3. Het water wordt omhoog geduwd door de kust
4. Het water wordt in de lucht geschoten door de zeebeving

Een tsunami is een ........

1. ramp veroorzaakt door mensen
2. een natuurramp

Een aardbeving van 5,0 is zwaarder dan een aardbeving van 8,5.

1. Juist
2. Onjuist

Bij een aardbeving wordt.....

1. De spanning snel opgebouwd en beweegt vloeiend
2. De spanning langzaam opgebouwd en beweegt vloeiend
3. De spanning snel opgebouwd en beweegt schokkend
4. De spanning langzaam opgebouwd en beweegt schokkend

Weinig risico op aardbevingen

Weinig risico op aardbevingen

Veel risico op aardbevingen

Veel risico op aardbevingen

Veel risico op aardbevingen

Kracht van de aardbeving op schaal van Richter

3-4 Lichte aardbeving

5-6 vrij krachtige aardbeving

7-8 zware aardbeving

Zware aardbevingen

mid-oceanische rug

Geen aardbevingen

Divergent

Convergent

Transform

Subductie

Vulkaan

Het epicentrum....

1. bevindt zich in de aardkorst
2. aan het aardoppervlak

Kern

mantel

aardkorst

Waar was de tsunami bij Japan echt gevaarlijk?

1. Midden op zee
2. In het binnenland van Japan
3. In Nederland
4. Aan de Japanse kust

In Japan vind je vooral

1. stratovulkanen
2. schildvulkanen

Wat is geen endogene kracht

1. Aardbeving
2. Vulkanen
3. Convectiestromen
4. Verwering

Wat is geen kenmerk van Japan

1. 75% bewoonbaar
2. Rijk
3. Veel eilanden
4. Oost-Azië

Een orkaan ontstaat boven land

1. Juist
2. Onjuist

Wat gebeurt er wanneer een orkaan aan land komt?

1. de orkaan neemt in kracht toe
2. de orkaan verdwijnt direct
3. de orkaan zwakt af
4. de orkaan keert weer om richting zee

Een orkaan duurt

1. een paar minuten
2. een paar dagen

Vanaf welke windkracht (op de schaal van Beaufort) noemen we een tropische storm een orkaan?

1. 8
2. 3
3. 12
4. 11

In Japan hebben ze te maken met een ... plaatgrens

1. Convergente
2. Divergente
3. Transforme

Bij welke plaatgrens komt vulkanisme NIET voor?

1. Convergente
2. Divergente
3. Transforme

Subductie komt voor bij een ... plaatgrens

1. Convergente
2. Divergente
3. Transforme

Het landschap van Japan heeft veel reliëf.

1. Juist
2. Onjuist

Wat zie je niet op de afbeelding?

1. Schollen
2. Vulkanen
3. Ring of fire
4. Breuklijnen

Een diepe kloof onder in de zee, noemen we:

1. subductie
2. een canyon
3. een trog
4. een zeebeving

Welke beweging van aardplaten vinden we op plekken waar subductie is?

1. Transforme beweging
2. Divergente beweging
3. Convergente beweging

Een tsunami kan voorkomen worden door het plaatsen van een waarschuwingssysteem.

1. Juist
2. Onjuist

Een aardbeving die een tsunami veroorzaakt heeft altijd een hypocentrum dat in zee ligt.

1. Juist
2. Onjuist

De kracht van een aardbeving meet je met:

1. de schaal van beaufort
2. een weegschaal
3. een fruitschaal
4. de schaal van richter

Een aardbeving begint ergens diep in de aardkorst. Het punt aan het aardoppervlak daar loodrecht boven heet het epicentrum

1. Juist
2. Onjuist

Als je op de schaal van richter van 1 naar 2 gaat is de aardbeving:

1. 1x zo sterk
2. 10x zo sterk
3. 100x zo sterk
4. 1000x zo sterk

Een caldera kan ontstaan doordat onder de vulkaan de .......... leegstroomt.

1. kraterpijp
2. magmakamer
3. convectiestroom
4. aardmantel

Wat zit er niet in een pyroclastische stroom?

1. Heet lava
2. Hete gassen
3. Hete stenen
4. As

Het hele systeem dat je in de afbeelding ziet wordt aangedreven door:

1. Aardwarmte
2. Convestiestromen
3. Zeestromen
4. De zwaartekracht

Op deze foto zie je een:

1. Stratovulkaan
2. Schildvulkaan
3. Calderavulkaan
4. Kratermeer

Wat is geen voorbeeld van hazard management/rampenbestrijding?

1. het nemen van bouwtechnische maatregelen
2. opstellen van een rampenplan
3. de aanleg van waarschuwingssystemen
4. het aanbieden van hulp na een natuurramp

Bekijk het gebouw hiernaast, deze maatregelen helpen tegen:

1. Vulkaanuitbarstingen
2. Tsunami's
3. Bosbranden
4. Aardbevingen

Je kunt precies voorspellen wanneer er een zware aardbeving gaat komen.

1. Ja
2. Nee
3. Een beetje

Je kunt voorspellen waar op aarde zware aardbevingen gaan komen in de toekomst.

1. Ja
2. Nee

Wat is slim om te doen na een tsunami alarm?

1. In de verstevigde kelder van je huis gaan zitten.
2. Buiten op een open terrein gaan staan.
3. Snel naar een hoog gelegen gebied gaan.
4. Met een boot zover mogelijk de zee op varen.

Wat is de juiste volgorde van de werking van een tsunami waarschuwing?

1. boei op zee voelt een golf > gegevens gaan naar een drijvende boei > gegevens gaan naar een satelliet > alarm gaat af bij een station op de kust
2. boei op zee voelt een golf > gegevens gaan naar een satelliet > alarm gaat af bij een station op de kust > gegevens gaan naar een satelliet
3. alarm gaat af bij een station op de kust > gegevens gaan naar een satelliet > boei op zee voelt een golf > gegevens gaan naar een drijvende boei >
4. boei op zee voelt een golf > gegevens gaan naar een satelliet > gegevens gaan naar een drijvende boei > alarm gaat af bij een station op de kust

Voorspellen wanneer een vulkaan gaat uitbarsten is:

1. Prima te doen.
2. Lastig.
3. Onmogelijk.
4. Onverwachte uitbarstingen zijn juist leuk, niet proberen ze te voorspellen dus!

Welk signaal hoort niet bij een aankomende vulkaanuitbarsting?

1. Extra zwaveluitstoot
2. Verhoogde temperatuur van de vulkaan
3. Lichte aardbevingen rond de vulkaan
4. Extra neerslag in het gebied rond de vulkaan

In welk land zal het hazardmanagement het best geregeld zijn.

1. Een land met een laag ontwikkelingspeil
2. Een land met een gemiddeld ontwikkelingspeil
3. Een land met een hoog ontwikkelingspeil

Sleep het getal steeds naar juist als de stelling klopt en onjuist als de stelling niet klopt.

1. Als je op volle zee op een groot schip vaart, merk je heel weinig van een tsunami.

2. De gemiddelde snelheid van een tsunami in volle zee kan oplopen tot 1.000 kilometer per uur.

3. Een tsunami wordt pas gevaarlijk in ondiep water.

4.  Het hypocentrum is de plaats op het aardoppervlak waar de aardbeving begint.

Beoordeel de stellingen. 

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

1

2

3

4

Sleep het getal steeds naar juist als de stelling klopt en onjuist als de stelling niet klopt.

1.  Japan heeft last van verschillende soorten natuurrampen.

2. Bij een transforme beweging gaan de platen langs elkaar.

3. Platentektoniek is de naam voor alle platen bij elkaar.

4. Platen bewegen vrij snel ten opzichte van elkaar.

Beoordeel de stellingen. 

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

1

2

3

4

Sleep het getal steeds naar juist als de stelling klopt en onjuist als de stelling niet klopt.

1. Je kunt voorspellen wanneer er ergens een aardbeving gaat plaatsvinden.

2. Je kunt voorspellen waar mogelijk een aardbeving zal gaan plaatsvinden in de toekomst.

3. Je kunt voorspellen wanneer er een vulkaan gaat uitbarsten.

4. Je kunt voorspellen waar in de toekomst een tsunami kan plaatsvinden.

Beoordeel de stellingen. 

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

1

2

3

4

Sleep het getal steeds naar juist als de stelling klopt en onjuist als de stelling niet klopt.

1. Vulkanen en aardbevingen komen voornamelijk voor bij plaatranden.

2. Platen kunnen op vier manieren ten opzichte van elkaar bewegen.

3. Rond de Grote Oceaan komen veel vulkanen en aardbevingen voor.

4. Exogene krachten werken van binnenuit op de aardkorst in.

Beoordeel de stellingen. 

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

Juist

Onjuist

1

2

3

4

Sleep de verschijnselen naar de juiste groep.

Endogene krachten

Exogene krachten

Neerslag

Aardbeving

Overstroming

Lawine

Vulkaanuitbarsting

Gebergtevorming

Tornado

Orkaan

Zet de begrippen op de juiste plek.

Mantel

Aardkorst

Binnenkern

Buitenkern

Convestiestroom

Welke zinnen zijn waar? Kies de juiste antwoorden.



A Oceaanplaten zijn dikker dan landplaten.
B Oceaanplaten zijn dunner dan landplaten.
C Landplaten zijn zwaarder dan oceaanplaten.
D Landplaten zijn lichter dan oceaanplaten.

1. A en B
2. C en D
3. A en C
4. B en D.

Eigenlijk gebeurden er in 2011 drie rampen achter elkaar in Japan. Wat is de juiste volgorde?

1. 1 tsunami, 2 aardbeving, 3 ontploffing kerncentrale
2. 1 ontploffing kerncentrale, 2 tsunami, 3 aardbeving
3. 1 aardbeving, 2 ontploffing kerncentrale, 3 tsunami
4. 1 aardbeving, 2 tsunami, 3 ontploffing kerncentrale

Bekijk de figuur. Waar staan alle juiste combinaties genoemd?

I toestromen van lucht, II opstijgende lucht, III verwarming van zeewater, IV ontstaan lagedrukgebied, V condensatie, ontstaan van wolken en regen

1. ID, IIB, IIIE, IVC, VA.
2. IE, IIA, IIIB, IVC, VD.
3. IA, IIE, IIIB, IVC, VD
4. IE, IIB, IIID, IVC, VA.

Op de foto regent het heel veel tijdens een orkaan. Wanneer verandert waterdamp in regen?

1. Bij opstijgende, afkoelende lucht. Bij opstijgende, afkoelende lucht.
2. Bij opstijgende, opwarmende lucht.
3. Bij dalende, afkoelende lucht.
4. Bij dalende, opwarmende lucht.

Waarom komen er in Nederland minder natuurrampen voor dan in Japan? Kies de juiste antwoorden.

1. Nederland ligt op de grens van platen, Japan niet.
2. Nederland is rijker dan Japan en kan de gevolgen van natuurrampen dus beter beperken.
3. Het is puur toeval dat er in Japan meer natuurrampen voorkomen. Nederland heeft geluk, Japan heeft pech.
4. Japan grenst aan een warme zee met kans op taifoens, Nederland grenst aan de veel koudere Noordzee zonder kans op orkanen.

Bekijk de tabel hiernaast.
Waar in de antwoorden staan de juiste combinaties?

1. I A, II B, III C
2. I C, II A, III B
3. I B, II A, III C
4. I C, II B, III A

Wat is de relatie tussen het ontwikkelingspeil van een land en hazard management?

1. Er is geen verband tussen het ontwikkelingspeil van een land en hazard management
2. Landen met een lager ontwikkelingspeil hebben meestal beter hazard management
3. Landen met een hoger ontwikkelingspeil hebben meestal beter hazard management
4. Landen met een hoger ontwikkelingspeil hebben meestal slechter hazard management

Wat is het belang van hazard management voor een land?

1. Het kan leiden tot meer natuurrampen
2. Het kan helpen om de impact van natuurrampen te verminderen en het land te beschermen
3. Het heeft geen belang voor een land
4. Het kan het ontwikkelingspeil van een land verminderen