Cursus 7 - Spelling - Havo §4 (koppelteken en weglatingsstreepje)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Koppelteken en weglatingsstreepje

NN7 - Spelling §4 - 2H

Wat je gaat leren

• Je leert het koppelteken en het weglatingsstreepje op de juiste manier gebruiken.

staakt-het-vuren             binnen- en buitenkant

            Groningen-Zuid           secretaris-generaal

land- en tuinbouw                        kant-en-klaar

                              ex-man   

 

     hotel-restaurant                      Zuid-Holland  

Wat valt je op?

Al deze woorden hebben een liggend streepje als  koppelteken  
(radio-omroep)

of als weglatingsteken.
(voorkant en achterkant --> voor- en achterkant)

Dat doe je zo:

...

Je gebruikt het koppelteken

in samenkoppelingen die anders onoverzichtelijk worden:

- vergeet-mij-nietjes, heen-en-weer

in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde ‘botsende klinkers’, zoals aa, oe, ui:

- camera-instelling, zo-even, cadeau-idee 

(maar dus: politieacademie, rijexamen)

bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en sint of Sint:

- mbo-niveau, A5-formaat, Sint-Nicolaas (maar als je een afkorting zonder

hoofdletters als woord uitspreekt, komt er geen koppelteken: pincode, simkaart)

Let op:

Als je een afkorting zonder hoofdletters als woord uitspreekt, komt er in principe geen koppelteken.

havoleerling, pincode

Maar als je het duidelijker vindt 

mét streepje, dan mag dat ook. 

Je gebruikt het koppelteken

bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn:

- ’s-Gravenhage, Zuid-Scharwoude, Noord-Italië, West-Afrikaan

in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, bijna-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling-, niet-, non-, oud-:

- aspirant-agent, bijna-botsing, non-actief, oud-leerling

als het tweede deel van de samenstelling een hoofdletter heeft:

- pro-Europees, anti-Amerika

in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden:
- paars-groen, bar-discotheek

Je gebruikt het weglatingsstreepje

als je een deel van een woord weglaat: op- of aanmerkingen (opmerkingen of aanmerkingen), kerstbomen en -ballen (kerstbomen en kerstballen).

Let op: gebruik geen weglatingsstreepje
als je een heel woord weglaat:

- hoge en lage cijfers.

- rode en blauwe sokken

Let op:

Wat is het verschil tussen deze woorden?

rode wijnglazen
rodewijnglazen

Let op:

Wat is het verschil tussen deze woorden?

rode wijnglazen    het glas is zelf rood!
rodewijnglazen     het glas is voor rode wijn

Even oefenen. 

Noteer in de volgende opdrachten de woorden aan elkaar. Gebruik alleen een koppelteken als dat nodig is voor de uitspraak.

Schrijf het woord correct op:
hockey elftal

Schrijf het woord correct op:
diploma uitreiking

Schrijf het woord correct op:
mee eter

Schrijf het woord correct op:
milieu inspectie

Schrijf het woord correct op:
koffie automaat

Schrijf het woord correct op:
rij ervaring

Schrijf het woord correct op:
massa ontslag

Schrijf het woord correct op:
tosti ijzer

Ga nu naar de digitale methode en maak de opdrachten die ik heb klaargezet in de planning.