4.2 Een verdeelde wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Koude Oorlog

4

2 - Een verdeelde wereld

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

h2 les 1

Leerdoelen

• Je kunt met een voorbeeld uitleggen hoe ook buiten Europa de spanningen tussen de wereldmachten opliepen.
• Je kunt uitleggen hoe de oorlog in Vietnam ontstond en welke gevolgen hij had voor de Verenigde Staten.
• Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

h2 les 1

Terugblik

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Op 20 maart 1948 hield een opinieonderzoeksbureau in Nederland een enquête over het

Marshallplan. Een grote meerderheid van de Nederlanders stond positief tegenover het

Marshallplan, maar onder leden van de CPN (Communistische Partij Nederland) bleek 78% tegen deelname aan het Marshallplan te zijn.

3p Verklaar deze uitslag door:

• een politiek en een economisch motief van de Verenigde Staten te noemen om het
  

Marshallplan uit te voeren en

• aan te geven welke politieke reden de CPN-leden hadden om tegen deelname aan het
  

Marshallplan te zijn.

h2 les 1

Terugblik

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Door de Marshallhulp konden de Verenigde Staten

• (als politiek motief) het communisme bestrijden / een buffer vormen tegen het communisme 1
• (als economisch motief) de eigen landbouw/industrie/export bevorderen 1
  

• 

Vanuit communistisch standpunt werd het Marshallplan gezien als een vorm van Amerikaans imperialisme / als een aanval op het communisme/de Sovjet-Unie / als een poging om het kapitalisme / de vrijemarkteconomie te versterken 1

h2 les 1

Oplopende spanningen

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt met een voorbeeld uitleggen hoe ook buiten Europa de spanningen tussen de wereldmachten opliepen.

Tijdens de Koude Oorlog ontstonden ook buiten Europa grote spanningen tussen de wereldmachten.

Belangrijke oorzaak: het ontstaan van een Communistisch China.

Het land was straatarm en stelde economisch weinig voor, maar was wel groot. Het westen was bang dat steeds meer landen communistisch zouden worden als ze niet zouden ingrijpen.

Dominotheorie

Het idee dat als één land communistisch werd, de buurlanden zouden volgen (als omvallende dominostenen

h2 les 1

Oplopende spanningen

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt met een voorbeeld uitleggen hoe ook buiten Europa de spanningen tussen de wereldmachten opliepen.

Het eerste land dat ook communistisch leek te worden, was Korea.

Dit buurland van China was lange tijd een Japanse kolonie geweest, tot 1945. 

1945 - twee Korea's, communistisch noorden en kapitalistisch zuiden.

In 1950 viel Noord-Korea het zuiden binnen. Een nieuwe dominosteen lijkt te vallen.

h2 les 1

Oplopende spanningen

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt met een voorbeeld uitleggen hoe ook buiten Europa de spanningen tussen de wereldmachten opliepen.

Een internationaal leger onder leiding van de VS dreef de Noord-Koreanen terug.

Als reactie daarop kwam het communistische China Noord-Korea te hulp.

In 1953 eindigde de Koreaoorlog met het sluiten van een wapenstilstand. 

h2 les 1

Oorlog in Vietnam

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de oorlog in Vietnam ontstond en welke gevolgen hij had voor de Verenigde Staten.

De belangrijkste botsing tussen Oost en West vond plaats in het Aziatische land Vietnam.

Kolonie van Frankrijk. Wilde de onafhankelijkheid na WOII. In 1954 wordt ook dit land verdeeld in een communistisch noorden en een kapitalistisch zuiden.

VS bang voor herhaling Korea, dus stuurt troepen naar het zuiden van Vietnam.

SU en China steunen het noorden met wapens en geld.

Er breekt een strijd uit die de VS uiteindelijk verliezen. In 1976 wordt Vietnam herenigd en één communistisch land.

h2 les 1

Oorlog in Vietnam

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt met een voorbeeld uitleggen hoe ook buiten Europa de spanningen tussen de wereldmachten opliepen.

Er waren drie belangrijke redenen voor de Amerikaanse Nederlaag.

• Guerrillaoorlog
• Steun bevolking zuid Vietnam nam af, corrupt bestuur
• Oorlog was te volgen op TV. Beelden waren gruwelijk. Veel mensen zagen juist in de VS de agressor ipv de verdediger van de vrijheid.

Voor de reputatie van de VS was de Vietnamoorlog een drama. Militair bleken ze niet zo machtig als gedacht, daarnaast bleken ze ook niet zo onschuldig te zijn. Voor velen waren ze niet meer the good guys, zoals tijdens WO2

h2 les 1

Herhalen - drie keer drie

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Probeer in 3 minuten zoveel mogelijk vragen te beantwoorden. Hoeveel denk je er goed beantwoord te hebben?

h2 les 1

Verwerken 

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Maken opdracht 2 t/m 6 van par 4.2.

h2 les 1

Wederzijdse afschrikking

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

De Koude Oorlog leidde buiten Europa dus wel degelijk tot echte oorlogen. Maar tot een nieuwe wereldoorlog kwam het niet. Dat kwam doordat beide grootmachten kernwapens hadden.

h2 les 1

Wederzijdse afschrikking

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

Al vier jaar nadat de Amerikanen hun eerste atoombom hadden afgeworpen, had ook de Sovjet-Unie haar eigen kernbom. Beide landen begonnen een wapenwedloop.

Al snel waren er voldoende kernwapens om met één druk op de knop de tegenstander volledig uit te schakelen.

Door deze wederzijdse afschrikking bedachten wereldleiders zich wel tweemaal voordat ze begonnen aan een grote nieuwe oorlog.

Toch ging het twee keer bijna fout...

h2 les 1

Wederzijdse afschrikking

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

In 1959 had de socialist Fidel Castro de macht veroverd op Cuba, een eiland vlak onder de Amerikaanse kust.

De Amerikanen probeerde hem te verdrijven. Om dit te voorkomen zocht Castro hulp bij de SU.

In 1962 leek Amerika's grootste angst waarheid te worden..

h2 les 1

Wederzijdse afschrikking

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

Turning point aflevering 4 min  34 - 50 (lange versie les, vervanging voor dia's 21 t/m 23

h2 les 1

Wederzijdse afschrikking

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

De Sovjet-Unie bleek op Cuba lanceerplekken voor atoombommen te maken. 

Dit wilde de VS absoluut niet hebben. Om te voorkomen dat de SU de lanceerplekken af kon bouwen blokkeerden de VS de vaarroutes naar Cuba. 

Even dreigde er een Atoomoorlog. 

h2 les 1

Wederzijdse afschrikking

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

Na enkele spannende dagen van politiek overleg tussen de leiders van de SU en de VS, liep de Cuba crisis met een sisser af.

De angst voor totale vernietiging was te groot. Er werd een (deels geheime) deal gesloten. 

De VS haalden haar rakketten uit Turkije weg in ruil voor de SU rakketten op Cuba.

Na de Cubacrisis zagen de leiders van de supermachten in dat de wapenwedloop levensgevaarlijk was. Voorzichtig begonnen ze over ontwapening te spreken.

h2 les 1

Verwerking

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Eind jaren 1960, enkele jaren na zijn aftreden als partijleider van de Sovjet-Unie, verschijnen de memoires van Nikita Chroesjtsjov in de Verenigde Staten. Hij schrijft over de Cubacrisis:

Het einde van de Cubacrisis was een mijlpaal in de geschiedenis. Voor het eerst in de geschiedenis beloofden de Amerikanen plechtig dat zij een van de buurlanden niet zouden aanvallen en dat zij zich niet zouden mengen in de binnenlandse aangelegenheden van dat land. Het was een bittere pil voor

de Verenigde Staten. (…) Wij zijn waardig opgetreden en hebben de Verenigde Staten gedwongen te demobiliseren en Cuba te erkennen, niet juridisch maar wel feitelijk. Cuba bestaat nog steeds dankzij het verstandige beleid van de Sovjet-Unie bij het terugdrijven van de Verenigde Staten. Ik ben trots op wat wij gedaan hebben. Terugkijkend op deze episode ben ik trots

op mijn volk, op het gevoerde beleid en op de diplomatieke overwinning die wij hebben behaald.

Twee conclusies:

1 Het beeld dat Chroesjtsjov hier geeft van de Cubacrisis is eenzijdig.

2 Dit fragment kan het ontstaan van de detente verklaren.

4p Ondersteun elke conclusie door uit te leggen waardoor:

• de beschrijving van Chroesjtsjov eenzijdig is en
  
• dit fragment het ontstaan van de detente kan verklaren.

h2 les 1

Leerdoelen

• Je kunt met een voorbeeld uitleggen hoe ook buiten Europa de spanningen tussen de wereldmachten opliepen.
• Je kunt uitleggen hoe de oorlog in Vietnam ontstond en welke gevolgen hij had voor de Verenigde Staten.
• Je kunt uitleggen wat wederzijdse afschrikking is en welk effect dit had op de politieke toestand in de wereld.

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

4.2 Een verdeelde wereld