Aanvulling en herhaling H13 HOMJ

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Aanvulling en herhaling H13 HOMJ

Deze les

• transport in/uit cellen
• Vergelijking bloedsomloop
• Gisting
• Symbiose

Leven zonder zuurstof

Darmflora & Rottingsbacteriën

Gisten

Melkzuurbacteriën

Bacteriën

Afbraak-bacteriën (reducenten) produceren in afwezigheid van zuurstof methaan (broeikasgas) en stinkende gassen 

bv: rottingsbacterien , darmflora 

Moerasgas door rottingsbacteriën

1,5 kg bacterien in onze darmen

Melkzuur

• Suikers (glucose) worden zonder zuurstof omgezet in melkzuur.
• Dit levert bruikbare energie (ATP) op voor het organisme.

bv: in spieren (verzuring), productie van yoghurt, kaas, zuurkool door melkzuurbacteriën. 

Alcohole gisting

• Suikers (glucose) worden zonder zuurstof omgezet in alcohol (ethanol) en CO₂ (gas!).
• Dit levert bruikbare energie (ATP) op voor het organisme.

bv: door gisten bij bv: wijn- en bier productie, bakken van brood

Gist is een eencellige schimmel

oefenen

oefen anaerobe dissimilatie met dit werkblad

kijk na met dit antwoordblad

Leerdoel

Je kunt in een gegeven situatie beargumenteren of er sprake is van:

-endo/exocytose

-actief transport (stof beweegt tegen concentratiegradiënt in, kost ATP)

-passief transport:

• diffusie (opgeloste stof beweegt naar plek van hoog naar lage concentratie)
• osmose (water beweegt naar plek met de meeste opgeloste stoffen)

-gefaciliteerd transport (passief transport door een eiwitpoort)

Endocytose: bulktransport de cel in (to enter)

Exocytose: bulktransport de cel uit (to exit)

Actief / passief transport

osmose: passief transport, waarbij water verplaatst (door een selectief doorlaatbaar membraan) naar de plek met de hoogste concentratie opgeloste stoffen

diffusie: stoffen verplaatsen van een plek met een hoge concentratie naar een plek met een lagere concentratie (tot de concentratie overal gelijk is)

oefenvragen transport

vragen

antwoorden

Leerdoel

Je kunt uitleggen hoe verschillende type organismen stoffen vervoeren:

• Verschil tussen open en gesloten bloedsomloop herkennen

• Verschil tussen enkele en dubbele bloedsomloop herkennen

• Verschil tussen houtvaten en bastvaten bij planten herkennen

• Werking tracheeën bij insecten

open vs gesloten

Een open bloesomloop is trager. Dit is voor transport van voedingsstoffen voldoende, voor zuurstof en CO₂ niet.

insecten lossen dit op met tracheeën 

tracheeën

buisjes met lucht die uitkomen op gaatjes (stigmata) aan de buitenkant van het lijf.

diffusie (van O₂ en CO₂) gaat sneller door lucht dan door water (cellen)

uitademen: samentrekken achterlijf

inademen: ontspannen

dubbele bloedsomloop

voordeel:  twee keer pompen zorgt voor meer bloeddruk = sneller transport van zuurstof

vraag:

Kun je verklaren waarom vooral warmbloedige dieren een dubbele bloedsomloop hebben

hulpvragen:

waarin verschillen warmbloedige dieren van koudbloedige?

Waarvoor wordt zuurstof gebruikt?